Έτσι θα καταλάβετε ότι κάποιος σας λέει ψέματα

Μπορεί ο συμπαθέστατος ήρωας από το παιδικό παραμύθι, Πινόκιο, όταν λέει ψέματα να είναι εμφανές σε όλους, αλλά τι γίνεται στην πραγματική μας ζωή;

Πώς καταλαβαίνουμε ότι κάποιος μας λέει ψέματα; Ποιες είναι οι καίριες και στοιχειώδεις ενδείξεις;

Τι μας λένε οι ειδικοί γι’ αυτό; Ποια είναι τα κρυμμένα μυστικά που μπορούμε να εντοπίσουμε για να ξεσκεπάσουμε έναν ψεύτη;

Ποια είναι εκείνα όλα τα στοιχεία που μας αποκαλύπτουν ότι απέναντί μας ως συνομιλητή έχουμε έναν καλό χειριστή του ψεύδους; Πώς μπορούμε να προστατευθούμε; Ποια είναι η καλύτερη άμυνα απέναντι σε έναν επιδέξιο ψεύτη;

«Ζητείται ψεύτης»

Σύμφωνα με το CNBC που απευθύνθηκε σε δύο ειδικούς επιστήμονες από τον χώρο της ψυχολογίας που έχουν γράψει και σχετικό βιβλίο για το θέμα, «Μεγάλοι ψεύτες: Τι λέει η επιστήμη της ψυχολογίας για το ψεύδος και πώς να προφυλαχθείτε από την εξαπάτηση», υπάρχει ένας οδηγός πλεύσης ενάντια στο ψέμα και τους εκφραστές του.

Πιο συγκεκριμένα, όταν κάποιοι νιώθουν άβολα με την αλήθεια, καταφεύγουν σε μια επικοινωνία η οποία δεν βασίζεται στην ειλικρίνεια, οπότε στις συνομιλίες τους είτε αποκρύπτουν ορισμένα καίρια στοιχεία είτε παραλείπουν λεπτομέρειες που κάνουν τη διαφορά είτε απλώς λένε ολοκληρωμένα και αποτελεσματικά ψέματα.

Ποιες είναι όμως οι… συνήθειες αυτών που επιλέγουν να χειρίζονται τα ψέματα σαν αλήθειες; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους; Αυτά αναζήτησαν να εντοπίσουν στην έρευνά τους οι ειδικοί και ιδού πού κατέληξαν:

Ποιες συμπεριφορές «αποκαλύπτουν» έναν καλό ψεύτη;

8+1 ενδείξεις ότι κάποιος λέει ψέματα

• Είναι φυσικά χειριστικοί. Δεν νιώθουν νευρικότητα, όταν λένε ψέματα, ίσα ίσα αισθάνονται αυτοπεποίθηση, νιώθουν κυρίαρχοι του παιχνιδιού και είναι πραγματικά χαλαροί, όταν επιχειρούν να εκμεταλλευτούν του άλλους. Οπότε τα κοκκινισμένα πρόσωπα, τα χέρια που ιδρώνουν και η αγωνία στο πρόσωπο, εάν περιμένουμε να μας πουν ότι κάποιος λέει ψέματα, μάλλον γελαστήκαμε.

• Είναι πολύ καλοί ηθοποιοί (Χωρίς βεβαίως αυτό να σημαίνει ότι αναφερόμαστε στην πραγματική επαγγελματική υποκριτική τέχνη και ότι θίγουμε τους καλλιτέχνες). Στην ουσία, η διαχείριση των εντυπώσεων, καθώς και το να ψεύδεται κανείς είναι ένα «παιχνίδι» για κάποιους που βασίζουν όλη τους τη ζωή στην εξάσκησή του. Οι πραγματικά καλοί ψεύτες ανεβαίνουν στη σκηνή και υποδύονται τον έντιμο άνθρωπο. Εκεί βρίσκεται και το μυστικό. Στις μικρές λεπτομέρειες που μπορούν να ξεσκεπάσουν την απάτη τους.

• Υιοθετούν συναισθήματα, υποκρινόμενοι ότι είναι αυτά που αισθάνονται. Στην πραγματικότητα απλώς αντιγράφουν τις εκφράσεις του προσώπου. Είτε εκφράζουν τη χαρά τους είτε τη λύπη τους είτε την έκπληξή τους, απλώς προσπαθούν να είναι πειστικοί σε αυτό που δείχνουν. Σύμφωνα με τους ερευνητές, διαπιστώνεται ότι οι πιο εκφραστικοί άνθρωποι, είναι πιο συμπαθητικοί, αρέσουν στους άλλους και είναι πιο έντιμοι κι ειλικρινείς τελικά.

Πιάνουν τον παλμό του ακροατηρίου τους, καταλαβαίνουν πότε οι άλλοι χρειάζονται παραπάνω πληροφορίες για να πειστούν

• Είναι καλά προετοιμασμένοι για το ψέμα. Έχουν καταρτίσει σχέδιο, αφήγηση και στοιχεία που να δείχνουν τους ισχυρισμούς τους ως αληθοφανείς και συνεπείς με την «αλήθεια» που κατασκευάζουν, χωρίς «τυφλά» σημεία.

• Είναι φειδωλοί στα λόγια. Λένε όσο λιγότερα γίνεται. Και υπάρχει λόγος γι’ αυτό, αφού ένας άνθρωπος που μιλάει πολύ, προσφέρει πολλά στοιχεία και λεπτομέρειες που μπορούν να αποκαλύψουν ένα ψέμα. Οπότε οι καλοί ψεύτες λένε μόνο όσα χρειάζεται να για γίνουν πιστευτοί, τίποτα παραπάνω.

• Είναι δημιουργικοί. Έχουν την ικανότητα να επινοούν συνεχώς νέες ιδέες και την… πραγματικότητα, αφού για να ανταποκριθούν στις ερωτήσεις των άλλων, πρέπει διαρκώς να εφευρίσκουν καινούριες αληθοφανείς απαντήσεις. Αυτοί που τείνουν προς τον… Κύρο Γρανάζη των ιδεών, είναι και ιδιαίτερα καλοί στα ψέματα.

• Σκέφτονται γρήγορα. Δεν κομπιάζουν και έχουν έτοιμη την απάντηση, την «ατάκα» για να πουν στους άλλους.

• Έχουν καλή μνήμη. Προκειμένου να μπορούν να ανασκευάσουν τις ιστορίες τους, χρειάζονται αυτή την ικανότητα, για να μπορούν να φέρουν τα πράγματα στα μέτρα τους. Γι’ αυτό ακριβώς επαναλαμβάνουν την ίδια ιστορία κάθε φορά, δεν αλλάζουν εκδοχές και είναι όσο πιο ακριβείς γίνεται.

• Είναι πολύ καλοί ακροατές. Πιάνουν τον παλμό του ακροατηρίου τους, καταλαβαίνουν πότε οι άλλοι χρειάζονται παραπάνω πληροφορίες για να πειστούν, πότε τους υποπτεύονται και πότε είναι ικανοποιημένοι από αυτό που ακούνε. Γι’ αυτό ακριβώς μπορεί και να αλλάζουν εύκολα θέμα συζήτησης, όταν νιώθουν ότι διακυβεύεται η «αλήθεια» τους.

Περισσότερες και επίμονες ερωτήσεις μπορούν να αποδιοργανώσουν έναν ψεύτη

Πώς μπορούμε να αποφύγουμε έναν ψεύτη;

Τι μπορούμε να κάνουμε για να μην μας παραπλανούν

Ένας απλός τρόπος, όταν κάποιος έχει απέναντί του έναν ψεύτη, είναι να εξακριβώνει τους ισχυρισμούς του.

Σε αυτό που δεν μπορούν να αντισταθούν τα ψέματα, είναι βεβαίως… η αλήθεια. Όταν δεν υπάρχουν πραγματικά στοιχεία, γεγονότα, αποδείξεις, το ψεύδος καταρρέει σαν πύργος από τραπουλόχαρτα.

Σε περιπτώσεις επαγγελματιών ψευτών, επιτηδείων που επιχειρούν να εκμεταλλευτούν τα θύματά τους (πχ σε οικονομικές συναλλαγές, στην αγορά ενός αυτοκινήτου κλπ), δεν υπάρχει άλλος τρόπος από τις αποδείξεις τις ίδιες, από τους επίσημους φορείς.

Οπότε πρέπει να ζητάμε για όλα απτές αποδείξεις, προσέχοντας να μην είναι πλαστές, βεβαίως.

Το να δίνουμε προσοχή σε συγκεκριμένους ισχυρισμούς, μπορεί να αποκαλύψει όλη την πραγματική αλήθεια, κάτω από το καλά λουστραρισμένο ψέμα.

Οι περισσότερες ερωτήσεις -και επίμονες από μέρους μας- επίσης μπορούν να εκνευρίσουν έναν ψεύτη και να τον αποδιοργανώσουν, γιατί θα πρέπει να ξανοιχτεί πολύ και ενδεχομένως με αυτόν τον τρόπο να αποκαλυφθεί το γυάλινο κατασκεύασμά του.

Ξύνοντας λίγο πιο κάτω από τη επιφάνεια, συνήθως αποκαλύπτεται ένας άλλος κόσμος, αυτός της αλήθειας και των ρεαλιστικών παραμέτρων της.