Αναζήτηση
Ο Στιούαρτ Λάμπι θυμάται τη στιγμή πριν από περίπου πέντε χρόνια, όταν η νόσος του Αλτσχάιμερ άρχισε να του κλέβει τον πατέρα. Καθώς η αρρώστια έσφιγγε τη λαβή της, ο άνδρας που υπηρέτησε εν καιρώ πολέμου στο Βασιλικό Ναυτικό και αργότερα διηύθυνε μια επιτυχημένη επιχείρηση, έγινε λεκτικά επιθετικός προς τη σύζυγο που είχε λατρέψει. Ο Λάμπι δεν είχε ξανακούσει ποτέ τον μπαμπά του, Ιαν, να βρίζει. «Ηταν απίστευτο ότι ήταν το ίδιο άτομο. Αλλά δεν ήταν το ίδιο άτομο, ήταν η ασθένεια».
Η άνοια, με την ικανότητά της να αλλοιώνει την προσωπικότητα, είναι από τις πιο τρομακτικές ασθένειες της εποχής μας. Τα καλά νέα, όμως, γράφουν οι «Financial Times», είναι πως τα παγκόσμια δεδομένα για νέες περιπτώσεις άνοιας προσφέρουν μια ελπίδα. Παρά την ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι η άνοια προορίζεται να αυξάνεται εκθετικά καθώς γερνά ο παγκόσμιος πληθυσμός, οι ειδικοί πιστεύουν ότι, τουλάχιστον στον ανεπτυγμένο κόσμο, οι προοπτικές αποφυγής της άνοιας είναι ισχυρότερες από ό,τι πριν από μια γενιά.
Μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2020, η οποία συγκέντρωσε πολλαπλές έρευνες για την παρακολούθηση της υγείας 50.000 ατόμων άνω των 65 ετών, έδειξε ότι το ποσοστό νέων περιπτώσεων άνοιας στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική μειώθηκε κατά 13% ανά δεκαετία τα τελευταία 25 χρόνια – μια πτώση συνεπής σε όλες τις μελέτες.
Χαμηλότερος ο κίνδυνος
Για τον Αλμπερτ Χόφμαν, ο οποίος προεδρεύει του Τμήματος Επιδημιολογίας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ TH Chan, η έρευνα καταλήγει σε ένα συμπέρασμα: «Ο απόλυτος κίνδυνος εμφάνισης άνοιας είναι χαμηλότερος τώρα από ό,τι πριν από 30 χρόνια». Πλέον υπάρχουν πρώιμες ενδείξεις ότι το ίδιο φαινόμενο μπορεί να εμφανίζεται και στην Ιαπωνία, μια εντυπωσιακή εξέλιξη σε έναν από τους πιο ηλικιωμένους πληθυσμούς του κόσμου, υποδηλώνοντας ότι η πτωτική τάση διευρύνεται.
Ο Χόφμαν αναγνωρίζει ότι η ιδέα μιας φθίνουσας επιβάρυνσης από την άνοια μπορεί να έρχεται σε αντίθεση με τον τεράστιο αριθμό ανθρώπων που εξακολουθούν να προσβάλλονται από την ασθένεια. Ανάλυση που βασίζεται στη βάση δεδομένων Global Burden of Disease, η οποία θεωρείται μία από τις πιο έγκυρες έρευνες του είδους της, υπολόγισε ότι ο αριθμός των ατόμων με άνοια θα αυξηθεί από 57,4 εκατομμύρια περιπτώσεις παγκοσμίως το 2019 σε 152,8 εκατομμύρια περιπτώσεις το 2050. Ωστόσο, ακόμη και εδώ φαίνεται ότι όταν ληφθεί υπόψη η γήρανση του πληθυσμού, ο επιπολασμός θα παραμείνει σταθερός. Ενώ τονίζει ότι οι λόγοι για τη μείωση δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητοί, ο Χόφμαν πιστεύει ότι η καλύτερη καρδιαγγειακή υγεία είναι πιθανό να αποτελεί σημαντικό παράγοντα.
Η σημασία της πρόληψης
«Στη Βόρεια Αμερική και στη Δυτική Ευρώπη εδώ και πενήντα χρόνια δίνεται τεράστια έμφαση στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων… που οδηγεί σε έμφραγμα και εγκεφαλικά» λέει. Τουλάχιστον 1/3 του πληθυσμού άνω των 50 ετών παίρνει τώρα χάπια για τον έλεγχο της υψηλής αρτηριακής πίεσης, επισημαίνει, και η χρήση στατινών, μιας ομάδας φαρμάκων που μειώνουν τη χοληστερόλη, έχει εκτοξευθεί στα ύψη. Οι μελέτες υποδεικνύουν ότι η μείωση στα ποσοστά εμφάνισης άνοιας ήταν μεγαλύτερη στους άνδρες, στους οποίους προσπάθησαν να μειώσουν τα καρδιαγγειακά προβλήματα τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, μια εποχή που εσφαλμένα θεωρείτο ότι οι γυναίκες ήταν λιγότερο ευάλωτες.
Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις
Ο Χόφμαν λέει ότι η πρόληψη της άνοιας στην πράξη μπορεί να σημαίνει την αναβολή της για αρκετό καιρό ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να ζήσουν τη ζωή τους χωρίς να επηρεάζονται από τα αποτελέσματά της. Μία από τις πιο ισχυρές γνώσεις που έχουν αποκομίσει οι επιστήμονες τα τελευταία χρόνια είναι η σημασία της καλύτερης αγγειακής υγείας, πόσο αποτελεσματικά το σώμα σας μεταφέρει αίμα από και προς την καρδιά, στην καταπολέμηση της άνοιας. Αυτό μπορεί να διαδραματίσει ρόλο όχι μόνο στην προστασία από την αγγειακή άνοια, τη διάγνωση που δίνεται σε έως και 30% όσων προσβάλλονται από την πάθηση, αλλά βοηθά στην αποτροπή της ανάπτυξης συμπτωματικής νόσου Αλτσχάιμερ, η οποία φαίνεται να προκύπτει από τη συσσώρευση δύο τοξικών πρωτεϊνών, του ταυ και του αμυλοειδούς βήτα, στον εγκέφαλο.
Ο Χόφμαν δεν πιστεύει σε μαγικές λύσεις. Αλλά έπειτα από χρόνια εργασίας σε έναν τομέα όπου οι ανακαλύψεις έχουν συχνά αποδειχθεί άπιαστες, αφήνει τον εαυτό του να δείξει συγκρατημένη αισιοδοξία: «Σε γενικές γραμμές, υπάρχει λόγος για ελπίδα».
