Στις πρόσφατες εκλογές στην Πολωνία, ο ηγέτης ενός μικρού αριστερού κόμματος κάλεσε τις γυναίκες να αρνηθούν να κοιμηθούν με άνδρες που σκόπευαν να στηρίξουν την Ακροδεξιά. Υποστήριξε ότι ήταν ζωτικής σημασίας η αντιπολίτευση να δημιουργούσε έναν «δημοκρατικό κλοιό» που θα εμπόδιζε την Ακροδεξιά να ενισχυθεί στις εκλογές. Η πρότασή του δεν φάνηκε να βρήκε μεγάλη απήχηση στις γυναίκες, οι οποίες όμως όντως έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην αλλαγή κυβέρνησης και στην αποχώρηση από την εξουσία ενός υπερσυντηρητικού κόμματος που επανειλημμένα, τα τελευταία χρόνια, έδειξε να αγνοεί τα δικαιώματα των γυναικών. Και δεν είναι μόνο η Πολωνία. Οι γυναίκες με την πολιτική τους στάση φαίνεται ότι αποτελούν, στις περισσότερες περιπτώσεις, ένα σημαντικό εμπόδιο για την αναρρίχηση της Ακροδεξιάς στην εξουσία.
Μιας Ακροδεξιάς που πλησιάζει ολοένα και περισσότερο στην εξουσία σε πολλές χώρες. Οι προεδρικές εκλογές στην Αργεντινή πριν από λίγο καιρό, όπου ο υπερσυντηρητικός Χαβιέ Μιλέι πέρασε με αξιώσεις στον δεύτερο γύρο για την προεδρία, και οι βουλευτικές εκλογές στις 15 Οκτωβρίου στην Πολωνία, όπου το υπερσυντηρητικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη κέρδισε το 35% των ψήφων, είναι μόνο δύο παραδείγματα. Σε αυτές τις περιπτώσεις και σε άλλες 12 πρόσφατες εκλογές που αναλύθηκαν από την ισπανική εφημερίδα «El Pais» με βάση έρευνες, η ψήφος των γυναικών έχει αναδειχθεί ως βασικό φράγμα ενάντια στην Ακροδεξιά.
Υπάρχει ένα συγκεκριμένο μοτίβο που επαναλαμβάνεται στις χώρες που αναλύθηκαν: οι γυναίκες ψηφίζουν λιγότερο από τους άνδρες ακροδεξιά κόμματα και υποψηφίους. Σε κάποιες χώρες η διαφορά αυτή μπορεί να φθάνει ακόμα και τις 16 ποσοστιαίες μονάδες, όπως στη Βραζιλία ή στην Αυστρία. Στις πρόσφατες εκλογές στην Αργεντινή οι άνδρες ψήφισαν τον ακροδεξιό υποψήφιο Μιλέι κατά 12% περισσότερο από τις γυναίκες. Αντίθετα, ο άλλος υποψήφιος και νυν υπουργός Οικονομίας Σέρχιο Μάσα συγκέντρωσε ποσοστό υποστήριξης 45% μεταξύ των γυναικών, σε σύγκριση με μόλις 25% για τον Μιλέι.
Σε ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ιταλία ή η Γαλλία οι διαφορές σε ποσοστά δείχνουν μικρότερες, αλλά μία ή δύο ποσοστιαίες μονάδες σε ένα κόμμα με μεγάλη υποστήριξη στις κάλπες μπορεί να σημαίνει εκατοντάδες χιλιάδες ψήφους. Στην Ισπανία, αν το ακροδεξιό κόμμα Vox είχε την ίδια υποστήριξη μεταξύ ανδρών και γυναικών στις 23 Ιουλίου, θα μπορούσε να πάρει περίπου μισό εκατομμύριο ψήφους περισσότερες, μια πολύ σημαντική διαφορά λαμβάνοντας υπόψη το πόσο κοντά ήταν το τελικό αποτέλεσμα. Θα μπορούσε να είχε οδηγήσει σε μια κυβέρνηση μεταξύ του Λαϊκού Κόμματος και των ακροδεξιών του Vox.
Γιατί δεν ψηφίζουν Ακρα Δεξιά;
Τις εβδομάδες πριν από τις εκλογές στην Αργεντινή, οι φεμινιστικές οργανώσεις κάλεσαν τις γυναίκες να ταχθούν εναντίον του ακροδεξιού οικονομολόγου. «Μην ψηφίζεις τον Μιλέι» έγραφε σε μαύρο φόντο στο μήνυμα που έστειλε η κολεκτίβα Ni Una Menos, η οποία γιγαντώθηκε μετά το μεγάλο κύμα των γυναικοκτονιών στη χώρα το 2015. Η εκστρατεία «Από εμάς εξαρτάται» δημοσίευσε 50 μαρτυρίες γυναικών στο Instagram, στο οποίο μιλούν για τη σημασία της δημόσιας εκπαίδευσης και υγείας για τα παιδιά τους και για την πρόοδο που έχει σημειωθεί, όπως στην πρόληψη της έμφυλης βίας και στη μείωση της παρενόχλησης στον δρόμο και στους χώρους εργασίας.
Οι διαφορές στην ψήφο ανά φύλο έχουν τεκμηριωθεί σε ακαδημαϊκές μελέτες από τη δεκαετία του 1990 και δεν έχουν ενιαία προέλευση. Οι γυναίκες τείνουν να εκφράζονται με πιο μετριοπαθή τρόπο από τους άνδρες, ακόμα και όταν εκτιμούν τα θέματα με τον ίδιο τρόπο. Και αυτό συμβαίνει επίσης κατά την ψηφοφορία, σύμφωνα με μελέτες από τα τμήματα Πολιτικών Επιστημών των πανεπιστημίων του Αμστερνταμ και του Μπέργκεν. Ομοίως, οι άνδρες είναι πιο πιθανό να εκφράσουν τις ακραίες θέσεις τους ψηφίζοντας υπέρ πιο ακραίων κομμάτων.
Αλλες έρευνες δείχνουν ότι σε ορισμένες δυτικές χώρες η ψήφος για ακροδεξιά κόμματα συνδέεται με ένα συγκεκριμένο στίγμα που έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στις γυναίκες. Γενικά, διστάζουν περισσότερο να ψηφίσουν κόμματα που χαίρουν λιγότερης κοινωνικής αποδοχής.
Η μεγαλύτερη αποστροφή για τον κίνδυνο μεταξύ των γυναικών θα μπορούσε επίσης να είναι μεταξύ των αιτιών αυτού του χάσματος: αφενός, αποφεύγουν τον κίνδυνο να εκτεθούν στο στίγμα. Από την άλλη πλευρά, η πρόσφατη δημιουργία αυτών των σχηματισμών αποτελεί μεγαλύτερο εμπόδιο όσον αφορά τη στήριξη που συγκεντρώνουν: σε περίπτωση που η ψήφος τους δεν είναι χρήσιμη και λόγω της έλλειψης εμπειρίας αυτών των κομμάτων.
Οι ακροδεξιές ομάδες δεν έχουν ανοσία σε αυτό το μειονέκτημα. Η Τζουλιάνα Τσουρι και η Αννα Ντάμεροφ, ερευνήτριες στα πανεπιστήμια της Λωζάννης και του Λέιντεν, επισημαίνουν μια «συνειδητή στρατηγική» αυτών των κομμάτων για να προσελκύσουν το γυναικείο εκλογικό σώμα: την υιοθέτηση πιο ευέλικτων θέσεων σε θέματα φύλου και τη συμπερίληψη περισσότερων γυναικών στις ηγεσίες τους, όπως έγινε με τη Μελόνι στην Ιταλία.
Πολιτική για την προσέλκυση των γυναικών
Στην Ευρώπη τα ακροδεξιά κόμματα ξεπερνούν το 30% των ψήφων στην Πολωνία, την Ιταλία και την Ουγγαρία. Στην Ουγγαρία ο Βίκτορ Ορμπαν είναι πρωθυπουργός από το 2010. Σε άλλες χώρες είναι πιο πρόσφατη η ανάδειξη στην εξουσία, όπως στην Ιταλία όπου η ακροδεξιά Τζόρτζια Μελόνι έγινε πρωθυπουργός πέρυσι χάρη στη συνεργασία του κόμματός της, Αδελφοί της Ιταλίας, με την επίσης ακροδεξιά Λέγκα του Βορρά και με τους συντηρητικούς της Forza Italia, της οποίας επικεφαλής ήταν ο πρώην πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι μέχρι τον πρόσφατο θάνατό του.
Στην Ισπανία, το Vox έχασε σχεδόν μισό εκατομμύριο ψήφους στις τελευταίες γενικές εκλογές, αλλά κατέχει θέσεις ευθύνης στις αυτόνομες κυβερνήσεις της κοινότητας της Βαλένθια, της Καστίγια ι Λεόν, στην Εξτρεμαδούρα και τη Μούρθια, και σε περισσότερα από 150 δημοτικά συμβούλια.
Στη Λατινική Αμερική υπήρξε μια σαφής ενίσχυση των ακραίων κομμάτων. Στην Αργεντινή, ο Χαβιέρ Μιλέι, ο οποίος κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας αρνήθηκε τη μισθολογική διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών στην αγορά εργασίας (διαφορά 26%, σύμφωνα με την επίσημη στατιστική υπηρεσία) και τάχθηκε κατά των αμβλώσεων, συγκέντρωσε το 30% των ψήφων. Στη Βραζιλία, ο Χαΐρ Μπολσονάρο ήταν πρόεδρος από το 2019 έως τις αρχές του τρέχοντος έτους, ύστερα από εκλογές στις οποίες ήρθε δεύτερος με διαφορά μόλις δύο ποσοστιαίων μονάδων από τον σημερινό πρόεδρο, τον αριστερό Λούλα ντα Σίλβα.
Στη Χιλή, ο υπερσυντηρητικός Χοσέ Αντόνιο Καστ, ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, πέτυχε το 44% της υποστήριξης στον δεύτερο γύρο, παρότι ηττήθηκε, ενώ στο Περού η Ακροδεξιά δεν κυβερνά, αλλά στις τελευταίες εκλογές το 2021 κατάφερε να φτάσει στον δεύτερο γύρο με τον Κέικο Φουτζιμόρι, ο οποίος συγκέντρωσε το 49% των ψήφων. Είναι πιθανό ότι όλοι οι ψηφοφόροι αυτών των υποψηφίων και των κομμάτων δεν είναι ακροδεξιοί: μπορεί να προχώρησαν σε ψήφους διαμαρτυρίας. Αλλά και σε αυτό, οι άνδρες έχουν μεγαλύτερο ποσοστό από τις γυναίκες, οι οποίες ψηφίζουν πιο πολύ βάσει αυτών που θέλουν να γίνουν.
