Εμμεση αύξηση κατά 3-3,5% θα επιφέρει το νέο έτος στους 400.000 συνταξιούχους – με κύρια σύνταξη άνω των 1.400 ευρώ – η αναμόρφωση της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ). Η αναμόρφωση της ΕΑΣ θα γίνει ανεξάρτητα από τις αυξήσεις που θα δοθούν στις συντάξεις την 1η/1/2024. Η ΕΑΣ χρηματοδοτεί τον λογαριασμό ΑΚΑΓΕ (Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών) στον οποίο υπολογίζεται ότι έχουν συγκεντρωθεί περί τα 14 δισ. ευρώ. Πρόκειται για μια κρυφή φορολόγηση στις 400.000 συντάξεις άνω των 1.400 ευρώ. Το μέτρο εξαγγέλθηκε πρόσφατα από τον υφυπουργό Εργασίας Π. Τσακλόγλου. Το υπουργείο Εργασίας επεξεργάζεται δύο σενάρια για τη νέα δομή της ΕΑΣ.

Στο πρώτο σενάριο εξετάζεται η αλλαγή της αρχιτεκτονικής της ΕΑΣ, ώστε αυτή να μην επιβάλλεται από το «πρώτο ευρώ» αλλά μόνο στο ποσό που υπερβαίνει το πλαφόν κάθε κλιμακίου, όπως δηλαδή ακριβώς συμβαίνει και με τους φορολογικούς συντελεστές στη φορολογία εισοδήματος (Ε1).

Για παράδειγμα, σύνταξη 1.500 ευρώ έχει σήμερα ΕΑΣ 3%, η οποία επιβάλλεται σε όλο το ποσό και είναι 45 ευρώ. Αν όμως επιβάλλεται μόνο στο ποσό που υπερβαίνει τα 1.400 ευρώ, δηλαδή στα 100 ευρώ με έναν κάπως αυξημένο συντελεστή – π.χ. 10% –, τότε το ποσό της εισφοράς μειώνεται, για παράδειγμα, στα 10 ευρώ.

Αντίστοιχα, στο επόμενο κλιμάκιο, από 1.701 ευρώ έως 2.000 ευρώ, η κράτηση σήμερα είναι 6% και επιβάλλεται από το «πρώτο ευρώ».

Αντίθετα, αν επιβάλλεται κλιμακωτά στο υπερβάλλον ποσό, τότε θα εφαρμοστεί ως εξής:

Το δεύτερο σενάριο προβλέπει μείωση των συντελεστών της ΕΑΣ από το δεύτερο κλιμάκιο και άνω. Η λογική σε αυτό το σενάριο είναι πως με το ισχύον σύστημα ο συντελεστής διπλασιάζεται από το πρώτο στο δεύτερο κλιμάκιο, δηλαδή αυξάνεται απότομα από το 3% στο 6%.

Η προωθούμενη ρύθμιση προβλέπει αναλογικότερο τρόπο μετάβασης από κλιμάκιο σε κλιμάκιο, ώστε η περικοπή να είναι πιο ομαλή και πιο δίκαιη.

Τονίζεται ότι η εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων που θεσπίστηκε από το 2010 και είναι η μόνη μνημονιακή κράτηση που διατηρήθηκε και μετά την εφαρμογή του νόμου Κατρούγκαλου. Ανέρχεται στις μεν κύριες συντάξεις που υπερβαίνουν μηνιαίως τα 1.400 ευρώ από 3% έως 14%, στις δε επικουρικές που υπερβαίνουν τα 300 ευρώ από 3% έως 10%, ανάλογα με το ύψος της σύνταξης. Τα έσοδα από την κράτηση αυτή (ΕΑΣ) καταλήγουν στον ΑΚΑΓΕ, τον «κουμπαρά» αλληλεγγύης των γενεών, όπου έχουν πλέον σωρευτεί κεφάλαια ύψους 14 δισ. ευρώ.

Η ανταποδοτικότητα

Πάντως νομικοί και συνταξιουχικές οργανώσεις επισημαίνουν ότι τελικά, το ύψος της ΕΑΣ «αλλοιώνει» εκ του αποτελέσματος την ανταποδοτικότητα εισφορών – καταβαλλόμενων συντάξεων. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε πολλές περιπτώσεις η από 1.1.2023 χορηγηθείσα αύξηση κατά 7,75% των συντάξεων, παρότι δεν υπήρχε θετική προσωπική διαφορά, δεν κατέληξε σε αντίστοιχη ωφέλεια. Μία από τις αιτίες αυτού είναι η Εισφορά Αλληλεγγύης, δεδομένου ότι η αύξηση αναιρέθηκε από την αύξηση του ποσοστού κράτησης της εισφοράς. Και πράγματι έχει διαπιστωθεί ότι πολλοί συνταξιούχοι, που ξεπέρασαν τα 1.400 ευρώ με την αύξηση 7,75%, κατέληξαν να πάρουν μικρότερο ποσό στην τσέπη, καθώς ένα μέρος της σύνταξης υπόκειται σε κράτηση ΕΑΣ. Για παράδειγμα, ένας συνταξιούχος που έπαιρνε 1.390 ευρώ και με το 7,75% παίρνει 1.497 ευρώ, μπορεί από την αύξηση να κέρδισε 107 ευρώ στα μεικτά, όμως, λόγω της κράτησης 3%, η αύξηση περιορίζεται στα 62 ευρώ.

Τέλος θα πρέπει να τονιστεί ότι στο διάστημα μεταξύ 11 έως 22 Δεκεμβρίου 2023 θα λάβουν το Επίδομα προσωπικής διαφοράς των 200, 150 και 100 ευρώ οι 742.772 συνταξιούχοι από όλα τα Ταμεία. Κριτήριο για την πληρωμή της ενίσχυσης είναι να έχουν οι συνταξιούχοι προσωπική διαφορά άνω των 10 ευρώ και σύνταξη ή άθροισμα κύριων συντάξεων προ φόρου έως 1.600 ευρώ μηνιαίως.

Την ίδια ώρα ελαφρώς μικρότερη, στο 3% ή 2,95% αντί 3,1%, λόγω αναθεώρησης προς τα κάτω της ανάπτυξης του 2022, θα είναι η αύξηση στις συντάξεις το 2024. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΦΚΑ από τους 742.772 συνταξιούχους που θα πάρουν το επίδομα πριν από την αύξηση εκτιμάται ότι 150.000 διατηρούν μικρά ποσά προσωπικής διαφοράς της τάξης των 15 ως 30 ευρώ, τα οποία θα μηδενιστούν με την αύξηση του 2024.