Ο ισραηλινός στρατός χτύπησε ένα ασθενοφόρο έξω από το νοσοκομείο Αλ Σίφα της πόλης της Γάζας στις 3 Νοεμβρίου 2023 με το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRW) να κάνει λόγο για ένα «προφανώς παράνομο» χτύπημα, το οποίο πρέπει να διερευνηθεί ως πιθανό έγκλημα πολέμου.

Σε ανακοίνωση που εξέδωσε η ανθρωπιστική οργάνωση αναφέρει πως βίντεο και φωτογραφίες που ελήφθησαν λίγο μετά το χτύπημα και επαληθεύτηκαν από το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δείχνουν μια γυναίκα σε φορείο στο ασθενοφόρο και τουλάχιστον 21 νεκρούς ή τραυματίες στην περιοχή γύρω από το ασθενοφόρο, ανάμεσα στους οποίους ήταν και πέντε παιδιά.

Μάλιστα ο ισραηλινός στρατός επιβεβαίωσε το χτύπημα, καθώς ένας εκπρόσωπος των IDF (Ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις), δήλωσε σε τηλεοπτική του συνέντευξη: «Οι δυνάμεις μας είδαν τρομοκράτες να χρησιμοποιούν ασθενοφόρα ως όχημα για να μετακινούνται. Αντιλήφθηκαν μια απειλή και κατά συνέπεια χτυπήσαμε το ασθενοφόρο».

Χτύπημα σε ασθενοφόρο στη Γάζα από ισραηλινό πύραυλο

Ωστόσο, όπως σημειώνει στην ανακοίνωσή του το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο που εφαρμόζεται στην ένοπλη σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς προβλέπει ότι τα ασθενοφόρα που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για ιατρικές μεταφορές πρέπει να γίνονται σεβαστά και να προστατεύονται σε κάθε περίπτωση και χάνουν την προστασία τους μόνο αν χρησιμοποιούνται για τη διάπραξη πράξεων επιβλαβών για τον εχθρό.

«Για να αποδείξουν ότι το χτύπημα ήταν νόμιμο οι Ισραηλινοί πρέπει να κάνουν περισσότερα από το να επιμείνουν ότι οι Παλαιστίνιοι μαχητές χρησιμοποιούσαν ένα ασθενοφόρο ως μέσο μεταφοράς»

«Η ανάγκη ασφαλούς μεταφοράς τραυματιών σε νοσοκομεία είναι κρίσιμη στις ένοπλες συγκρούσεις, οπότε οι νόμοι του πολέμου προβλέπουν ειδική προστασία για τα ασθενοφόρα που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για τον σκοπό αυτό», δήλωσε ο Λάμα Φάκιχ, διευθυντής Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

«Για να ισχυριστούν οι ισραηλινές αρχές ότι η θανατηφόρα επίθεσή τους στις 3 Νοεμβρίου εναντίον ενός ασθενοφόρου σε μια πολυσύχναστη περιοχή ήταν νόμιμη, πρέπει να κάνουν περισσότερα από το να επιμείνουν ότι οι Παλαιστίνιοι μαχητές χρησιμοποιούσαν ένα ασθενοφόρο ως μέσο μεταφοράς».

Το υπουργείο Υγείας της Γάζας ανέφερε ότι 15 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 60 τραυματίστηκαν από το χτύπημα.

Η Εταιρεία Ερυθράς Ημισελήνου της Παλαιστίνης δήλωσε ότι το ασθενοφόρο της μετέφερε μια 35χρονη γυναίκα που είχε τραυματιστεί από θραύσματα στο νοσοκομείο Αλ Σίφα και ότι ένας γιατρός και ένας οδηγός ασθενοφόρου τραυματίστηκαν από το χτύπημα.

Ο διευθυντής του νοσοκομείου Αλ Κουντς, το οποίο τελεί υπό την αιγίδα της Παλαιστινιακής Εταιρείας Ερυθράς Ημισελήνου, δήλωσε στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ότι ο ισραηλινός στρατός δεν παρείχε καμία προειδοποίηση πριν από το χτύπημα.

Τι δείχνουν βίντεο από τη στιγμή του χτυπήματος

Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων πήρε συνέντευξη από έναν μάρτυρα του χτυπήματος και επαλήθευσε βίντεο και φωτογραφίες του κατεστραμμένου ασθενοφόρου και της γύρω περιοχής που ελήφθησαν μετά το χτύπημα, το οποίο σημειώθηκε λίγο πριν από τις 16:30 μ.μ. τοπική ώρα, σε έναν πολυσύχναστο δρόμο λίγα μέτρα από την είσοδο του τμήματος επειγόντων περιστατικών του νοσοκομείου Αλ Σίφα.

Αυτά τα βίντεο και οι φωτογραφίες, που ανέβηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή καταγράφηκαν από δημοσιογράφους ειδησεογραφικών πρακτορείων αμέσως μετά το χτύπημα, δείχνουν τουλάχιστον 21 τραυματίες και νεκρούς, μεταξύ των οποίων τουλάχιστον πέντε παιδιά, τρεις γυναίκες και 13 άνδρες. Ένα άλογο, το οποίο έσερνε ένα κάρο πίσω από το ασθενοφόρο, φαίνεται επίσης νεκρό.

Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο απαγορεύει ως έγκλημα πολέμου την «εσκεμμένη καθοδήγηση επιθέσεων κατά … ιατρικών μονάδων και μεταφορών»

Τραυματίες γύρω από το ασθενοφόρο που χτυπήθηκε από το Ισραήλ στη Γάζα

Σε ένα βίντεο, που αναρτήθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις 16:41 διακρίνονται άνθρωποι να φροντίζουν τραυματίες και νεκρούς που βρίσκονται διάσπαρτοι στο έδαφος δίπλα στο ασθενοφόρο μέσα σε λίμνες αίματος. Ένα άλλο βίντεο, που ανέβηκε στις 16:47, δείχνει την ίδια σκηνή καθώς και το εσωτερικό του ασθενοφόρου, όπου φαίνεται μια γυναίκα με νοσοκομειακή ρόμπα και ιατρικό δίχτυ μαλλιών να βρίσκεται σε ένα φορείο. Δεν φαίνεται να έχει τραυματιστεί από το χτύπημα.

«Είδα έναν πύραυλο να πέφτει ακριβώς μπροστά από ένα ασθενοφόρο»

Ο Αλί Τζαντάλαχ, φωτογράφος, δήλωσε τηλεφωνικά στο Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ότι είδε έναν πύραυλο να πέφτει ακριβώς μπροστά από ένα ασθενοφόρο που κατευθυνόταν προς την είσοδο του τμήματος επειγόντων περιστατικών του νοσοκομείου Αλ Σίφα. Μάλιστα όπως είπε ότι το χτύπημα τραυμάτισε την αδελφή του στα πόδια.

«Έτρεξα προς τους ανθρώπους που τραυματίστηκαν και σκοτώθηκαν, αναζητώντας την αδελφή μου», δήλωσε ο Τζαντάλαχ. «Δεν μπορούσα να τη βρω, δεν μπορούσα να δω γιατί υπήρχε τόσος πολύς καπνός. Φώναζα το όνομά της. Οι άνθρωποι άνοιξαν την πόρτα του ασθενοφόρου για να ελέγξουν τους ανθρώπους που βρίσκονταν μέσα και είδα μια γυναίκα ξαπλωμένη μέσα. Ο οδηγός ήταν τραυματισμένος».

«Τα ασθενοφόρα και τα νοσοκομεία έχουν ειδική προστασία, δεν μπορούν να γίνονται στόχοι»

Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο ή οι νόμοι του πολέμου απαιτούν από τα εμπόλεμα μέρη να συλλέγουν και να φροντίζουν τους τραυματίες και τους ασθενείς. Τα ασθενοφόρα, όπως και τα νοσοκομεία, έχουν ειδική προστασία. Δεν μπορούν να αποτελέσουν στόχο εάν χρησιμοποιούνται για την παροχή ιατρικής περίθαλψης οποιουδήποτε είδους, συμπεριλαμβανομένης της περίθαλψης μαχητών του εχθρού.

Τα ασθενοφόρα και άλλα μέσα ιατρικών μεταφορών πρέπει να μπορούν να λειτουργούν και να προστατεύονται σε κάθε περίπτωση. Πρέπει να θεωρείται ότι είναι πολιτικά και ότι χάνουν την προστασία τους μόνο εάν χρησιμοποιούνται για τη διάπραξη «πράξεων επιβλαβών για τον εχθρό», όπως η μεταφορά πυρομαχικών ή υγιών μαχητών. Η χρήση ενός ασθενοφόρου για στρατιωτικές επιχειρήσεις θα προκαλούσε σοβαρές ανησυχίες για την ασφάλεια των ασθενών και των υγειονομικών υπαλλήλων κατά παράβαση των νόμων του πολέμου.

«Δεν βρέθηκαν αποδείξεις ότι το ασθενοφόρο χρησιμοποιήθηκε για στρατιωτικούς σκοπούς»

Ωστόσο, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δεν βρήκε αποδείξεις ότι το ασθενοφόρο χρησιμοποιήθηκε για στρατιωτικούς σκοπούς.

Σε περίπτωση κατάχρησης της ιατρικής μεταφοράς, οι επιτιθέμενες δυνάμεις πρέπει να εκδώσουν προειδοποίηση για να σταματήσει αυτή η κατάχρηση και μπορούν να επιτεθούν μόνο όταν η προειδοποίηση αυτή δεν εισακουστεί. Αν και η απαίτηση προειδοποίησης πρέπει να τηρηθεί αυστηρά, μπορεί να υπάρξουν περιστάσεις στις οποίες δεν απαιτείται προειδοποίηση λόγω της άμεσης ανάγκης των επιτιθέμενων δυνάμεων να αμυνθούν.

Το σχόλιο της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού αναφέρει ότι «μια τέτοια απόφαση μπορεί να επιτραπεί μόνο κατ’ εξαίρεση, σε ακραίες περιστάσεις άμεσης απειλής της ζωής των προελαύνοντων μαχητών, όπου είναι σαφές ότι μια προειδοποίηση δεν θα τηρούνταν».

«Η επίθεση αυτή μπορεί να ήταν παράνομα δυσανάλογη, ακόμη και αν υπήρχε στρατιωτικός στόχος»

Τα μέρη μιας σύγκρουσης πρέπει να λαμβάνουν όλες τις δυνατές προφυλάξεις για να διασφαλίσουν ότι ο στόχος της επίθεσης είναι στρατιωτικός στόχος και όχι πολιτικό αντικείμενο. Απαγορεύονται οι επιθέσεις που στοχεύουν σκόπιμα αμάχους ή μη στρατιωτικά αντικείμενα ή όταν δεν υπάρχει στρατιωτικός στόχος. Δεδομένου του προφανώς υψηλού αριθμού απωλειών αμάχων, η επίθεση αυτή μπορεί να ήταν παράνομα δυσανάλογη, ακόμη και αν υπήρχε έγκυρος στρατιωτικός στόχος. Μια επίθεση είναι δυσανάλογη εάν η αναμενόμενη απώλεια ζωής αμάχων θα ήταν υπερβολική σε σύγκριση με το συγκεκριμένο και άμεσο στρατιωτικό όφελος που αναμένεται.

Τα άτομα που διατάσσουν ή εκτελούν παράνομες επιθέσεις εκ προθέσεως -δηλαδή σκόπιμα ή απερίσκεπτα- είναι υπεύθυνα για εγκλήματα πολέμου. Οι χώρες είναι υποχρεωμένες βάσει των νόμων του πολέμου να διερευνούν τα φερόμενα ως εγκλήματα πολέμου και να διώκουν τους υπεύθυνους.

Στιγμιότυπο μετά το χτύπημα στο ασθενοφόρο

Η Ανεξάρτητη Διεθνής Επιτροπή Έρευνας του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών για τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, και το Ισραήλ, θα πρέπει να διερευνήσουν την επίθεση, ανέφερε το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

«Υπάρχουν σαφείς αποδείξεις για εγκλήματα πολέμου»

Στις 10 Οκτωβρίου, η Επιτροπή Έρευνας σημείωσε ότι υπάρχουν «σαφείς αποδείξεις» για εγκλήματα πολέμου στο Ισραήλ και τη Γάζα και ότι θα μοιραστεί τις πληροφορίες με τις αρμόδιες δικαστικές αρχές, ιδίως με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ).

Ο εισαγγελέας του ΔΠΔ έχει δικαιοδοσία επί των σημερινών εχθροπραξιών μεταξύ του Ισραήλ και των παλαιστινιακών ένοπλων ομάδων, η οποία καλύπτει την παράνομη συμπεριφορά όλων των μερών.

Το Καταστατικό της Ρώμης του ΔΠΔ απαγορεύει ως έγκλημα πολέμου την «εσκεμμένη καθοδήγηση επιθέσεων κατά … ιατρικών μονάδων και μεταφορών». Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι αξιωματούχοι θα πρέπει να συνεργαστούν με την επιτροπή και το ΔΠΔ στο έργο τους.

Χωρίς να προσδιορίσει τους υπεύθυνους, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανέφερε την 1η Νοεμβρίου ότι έχει καταγράψει 93 «επιθέσεις κατά υγειονομικών» στη Γάζα από τις 7 Οκτωβρίου, οι οποίες προκάλεσαν το θάνατο 491 ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων 16 εργαζομένων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και έπληξαν 39 ιατρικές εγκαταστάσεις και 28 ασθενοφόρα.

Δεκάδες ιατρικές εγκαταστάσεις σε όλη τη Γάζα έχουν πληγεί από επιθέσεις κατά τη διάρκεια των σημερινών εχθροπραξιών.

Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τα κράτη θα πρέπει να αναστείλουν τη στρατιωτική βοήθεια και τις πωλήσεις όπλων προς το Ισραήλ όσο οι δυνάμεις του διαπράττουν εκτεταμένες, σοβαρές παραβιάσεις που ισοδυναμούν με εγκλήματα πολέμου κατά των Παλαιστινίων αμάχων ατιμώρητα.

Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να σταματήσουν να παρέχουν όπλα σε παλαιστινιακές ένοπλες ομάδες, συμπεριλαμβανομένης της Χαμάς και της Ισλαμικής Τζιχάντ, όσο αυτές διαπράττουν συστηματικά επιθέσεις που ισοδυναμούν με εγκλήματα πολέμου κατά ισραηλινών αμάχων.

«Οι γιατροί, οι νοσηλευτές και τα ασθενοφόρα πρέπει να μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους και να προστατεύονται σε όλες τις περιστάσεις», δήλωσε ο Φακίχ. «Τα κράτη διακινδυνεύουν συνενοχή αν συνεχίσουν να παρέχουν όπλα στον ισραηλινό στρατό, δεδομένου του πραγματικού κινδύνου να χρησιμοποιηθούν σε παράνομες επιθέσεις».