Oι Beatles κυκλοφόρησαν καινούργιο τραγούδι και οι Rolling Stones νέο άλμπουμ. Πρέπει να έχει περάσει μισός αιώνας από την τελευταία φορά που συνέπεσαν κατά την έξοδό τους στην αγορά. Δεν πρόκειται βέβαια να σκαρφαλώσουν στα charts του Spotify πάνω από την Taylor Swift, ούτε θα μπουν στα αφτιά των πιτσιρικάδων μέσω ασύρματων ακουστικών. Η ιστορική αξία του γεγονότος είναι μεγαλύτερη από την εμπορική αν και, εδώ που τα λέμε, το άλμπουμ των Stones έχει βγει μέσα από τα καλύτερά τους (και δικά μας) χρόνια. Οι Beatles χρησιμοποίησαν τεχνητή νοημοσύνη. Οχι τόσο στο τραγούδι (που τους βοήθησε να πάρουν τη φωνή του Λένον), όσο στο βίντεο. Θα τη χρησιμοποιήσουμε και εμείς για να βρούμε το μυστικό των Stones. Εχω μία θεωρία για τον Τζάγκερ, ότι έπεσε μικρός σε ένα καζάνι με κόκα, όπως ο Οβελίξ στο μαγικό φίλτρο, αλλά δεν μπορώ να την αποδείξω. Οι Stones παραμένουν ζωντανοί. Και αυτό, αν μη τι άλλο, είναι πανανθρώπινο μήνυμα ελπίδας. Λες ότι αφού την έχει βγάλει καθαρή ο Κιθ Ρίτσαρντς, εσύ θα τα εκατοστήσεις με σχετική ευκολία. Βλέπεις τον Τζάγκερ να χορεύει στα 80 του και δεν σου φαίνεται θλιβερός. Είναι λες και κάποιος φύσηξε ζωή μέσα σε ένα καρτούν.
Ομως σήμερα είμαστε εδώ για το νέο τραγούδι των Beatles, το «Now and then». Οπως γνωρίζετε, από τους τέσσερις Beatles, εν ζωή βρίσκονται οι δύο, ο Μακάρτνεϊ και ο Ρίνγκο Σταρ. Ξεκίνησαν από μια κασέτα των ’70ς, στην οποία ακούγεται ο Λένον να δοκιμάζει ένα καινούργιο τραγούδι, το «Νow and then». Μετά πήραν ένα θέμα κιθάρας που ηχογράφησε ο άλλος μακαρίτης, ο Χάρισον, το 1995. Τα πείραξαν, πρόσθεσαν τα δικά τους και πήραν τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης. Και έτσι έχουμε ένα υπέροχο τραγούδι από τους Beatles με τους νεκρούς να επιστρέφουν δίπλα στους ζωντανούς. Το βίντεο, δουλεμένο με τεχνητή νοημοσύνη, σου φέρνει ανατριχίλα. Ο Χάρισον και ο Λένον παίζουν κιθάρες, ο νεαρός Μακάρτνεϊ συντροφεύει τη γερασμένη εκδοχή του, ο Σταρ παίζει τα τύμπανα με τη βοήθεια του νεαρού εαυτού του. Βλέπεις τους Beatles. Είναι οι Beatles; Ναι, αν το θέλεις είναι οι Beatles.
Είναι συγκλονιστικά υπέροχο όλο αυτό. Στον καιρό της τεχνητής νοημοσύνης χρειάζεσαι μόλις λίγα κύτταρα για να φτιάξεις έναν ολόκληρο, ζωντανό οργανισμό. Mπορεί να μη ζει στον πραγματικό κόσμο, αλλά υπάρχει για τις αισθήσεις σου. Και αυτό έχει σημασία. Από τη στιγμή που σου γεννά τα ίδια συναισθήματα, τότε είναι εκεί, ζωντανό, με παλλόμενο σφυγμό. Και ας μην μπορείς να το αγγίξεις. Αυτό, ξέρετε, εγκαθιστά μία καινούργια αντίληψη για την πραγματικότητα, θέτει αστερίσκους στο απόλυτο, προσδίδει νέες πτυχές στην έννοια της αλήθειας. Και τα καλύτερα έρχονται. Ισως στο μέλλον να αρκούν μερικές σημειώσεις του Χεμινγουέι για να γραφτεί το καινούργιο του μυθιστόρημα. Μπορεί να επιστρέφει ως φάντασμα, που στοίχειωσε μια μηχανή και τη βάζει να γράφει.
Μια ξεχασμένη παρτιτούρα του Μπετόβεν ίσως γεννήσει νέα συμφωνία. Και ναι, θα ανήκει στον Μπετόβεν, ακόμα και αν ο ίδιος δεν θα την ακούσει ποτέ –και να ζούσε, δηλαδή, θα ήταν κομμάτι δύσκολο καθώς πέθανε κωφός. Ενα δοκίμιο του Πικάσο που θα αποτυπωθεί σε καμβά ως ολοκληρωμένο έργο. Δεν θα ξέρουμε αν το γέννημα του υπολογιστή θα είναι ίδιο, καλύτερο ή χειρότερο από εκείνο που θα παρέδιδε ο καλλιτέχνης. Μετράει το συναίσθημα. Ναι, βέβαια, ελλοχεύει ο κίνδυνος της πλήξης. Αν η τεχνητή νοημοσύνη γίνει η μήτρα που γεννά αριστουργήματα, τότε μπορεί να χάσουμε το μέτρο. Τίποτα λιγότερο από το τέλειο δεν θα είναι αποδεκτό. Ομως έτσι μπορεί να εκτιμήσουμε καλύτερα το μη τέλειο της ανθρώπινης δημιουργίας, να δώσουμε στα ελαττώματά μας την αναγνώριση που τους αξίζει ως συστατικά στοιχεία της φύσης μας. Μη σας τρομάζει αυτό. Κατά βάθος είναι γοητευτικό. Στο τέλος του δρόμου οι μηχανές θα μας κάνουν να εκτιμήσουμε και να αγαπήσουμε περισσότερο το ανθρώπινο. Αλλωστε θα υπάρχει διαθέσιμη η καταφυγή στο αυθεντικό, στο χειροποίητο. Οι Stones πάντα θα είναι εδώ για να βγάζουν καινούργια τραγούδια.
