Αναζήτηση
Πόσα χρόνια χρειάζονται για να διαβάσει ένας αφοσιωμένος αναγνώστης και τις 628 σελίδες του πιο δύσκολου ίσως έργου του Τζέιμς Τζόις, της «Αγρύπνιας των Φίνεγκαν»; Μια λέσχη ανάγνωσης στη Βενετία της Καλιφόρνιας διάβασε την τελευταία αράδα του βιβλίου τον Οκτώβριο, 28 χρόνια μετά την πρώτη τους συνάντηση, το 1995.
Ιδρυτής της λέσχης που αφιερώθηκε σε ένα από τα πλέον διάσημα αλλά και δύσκολα έργα στην ιστορία της λογοτεχνίας είναι ο σκηνοθέτης πειραματικών ταινιών Τζέρι Φιάλκα. Τα μέλη της κυμαίνονταν από 10 έως 30 άτομα και οι συναντήσεις τους ήταν μηνιαίες σε μια τοπική βιβλιοθήκη. Αρχικά ο ρυθμός ανάγνωσης του βιβλίου ήταν δύο σελίδες τον μήνα, αλλά τελικά κατέληξαν να αναλύουν μία ανά συνάντηση.
Αυτός ο χρόνος «θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ρεκόρ», λέει στη βρετανική κυριακάτικη εφημερίδα «Observer» o ειδικός στο έργο του Τζόις από το Τρίνιτι Κόλετζ του Δουβλίνου και ένας από τους συντάκτες του βιβλίου «Πώς ο Τζόις έγραψε την “Αγρύπνια των Φίνεγκαν”» Σαμ Σλόουτ. Η αντίστοιχη δική του λέσχη ανάγνωσης αποτελείται από περίπου 12 μελετητές του Τζόις, συναντάται σε εβδομαδιαία βάση και υπολογίζεται πως θα έχει ολοκληρώσει την ανάγνωση του βιβλίου σε 15 χρόνια.
Η λέσχη ανάγνωσης της Καλιφόρνιας αφιέρωσε περισσότερο χρόνο για να διαβάσει την «Αγρύπνια των Φίνεγκαν» από ό,τι ο Τζόις για να τη γράψει, διαδικασία που διήρκεσε 17 χρόνια. Και ο δημιουργός της, που σήμερα είναι 70 ετών, υποστηρίζει: «Δεν θέλω να πω ψέματα, δεν ήταν σαν να είδα τον Θεό», αναφερόμενος στο τέλος του βιβλίου. «Δεν ήταν και μεγάλη υπόθεση».
Η δυσκολία της ανάγνωσης του συγκεκριμένου έργου έγκειται στην ανάγκη της συνεχούς συζήτησης μεταξύ των μελών της λέσχης για βασικά σημεία όπως το πού και πότε διαδραματίζεται το μυθιστόρημα ή ποιοι είναι οι χαρακτήρες. Ο συγγραφέας έχει χρησιμοποιήσει για τη σύνθεση της «Αγρύπνιας των Φίνεγκαν» ένα συνονθύλευμα από επανεφευρεθείσες λέξεις, λογοπαίγνια και υπαινιγμούς, με αναφορές σε περίπου 80 διαφορετικές γλώσσες.
«Ασυναρτησίες»
Ενδιαφέρουσα είναι η μαρτυρία του 74χρονου Μπρους Γούντσαϊντ, συνταξιούχου σχεδιαστή κινουμένων σχεδίων στην Ντίσνεϊ, ο οποίος εντάχθηκε στη λέσχη ανάγνωσης του Φιάλκα τη δεκαετία του 1990. «Πρόκειται για 628 σελίδες που μοιάζουν γεμάτες με τυπογραφικά λάθη» λέει και αποκαλύπτει ότι διαβάζει και ξαναδιαβάζει το συγκεκριμένο βιβλίο από τα τέλη της εφηβείας του.
Χαρακτηρίζει την ατμόσφαιρα της λέσχης «κάπως χαοτική» και υποστηρίζει ότι η πρώτη εντύπωση των περισσότερων αναγνωστών είναι ότι «Η αγρύπνια των Φίνεγκαν» περιέχει «ασυναρτησίες». Αποχώρησε μάλιστα για δύο δεκαετίες από τη συγκεκριμένη ομάδα – την οποία ο δημιουργός της χαρακτηρίζει «περισσότερο ένα έργο τέχνης παρά μια λέσχη βιβλίου» – αλλά αποφάσισε να επιστρέψει καθώς ήταν δύσκολο, όπως λέει, να βρει μια λέσχη «που να κάνει πραγματικά πολύ έξυπνο σχολιασμό για το βιβλίο».
Σήμερα υπάρχουν, σύμφωνα με τον Φιάλκα, 52 λέσχες ανάγνωσης της «Αγρύπνιας των Φίνεγκαν», ωστόσο εκτιμάται ότι είναι πολύ περισσότερες. Προκύπτουν δε από την ανάγκη να γίνει κατανοητό για ποιο λόγο ο Τζόις ήταν τόσο αφοσιωμένος σε αυτό το έργο, γεγονός που δεν πρόλαβε να εξηγήσει ο ίδιος καθώς πέθανε λίγο μετά τη δημοσίευσή του. Ο ίδιος ο Τζόις θα χαιρόταν, σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα, πιθανώς να ακούσει για αυτές τις προσπάθειες, καθώς κάποτε περιέγραψε τον τέλειο αναγνώστη του συγκεκριμένου έργου του ως κάποιον «που πάσχει από μια ιδανική αϋπνία».
