To είπε για τον έναν πόλεμο: «Το Ισραήλ έχει δικαίωμα στην αυτοάμυνα, αλλά αυτό πρέπει να γίνεται με σεβασμό στο διεθνές, ανθρωπιστικό δίκαιο». Το είπε για τον άλλον πόλεμο: «Το διεθνές δίκαιο πρέπει να επικρατήσει και στην Ουκρανία». Το είπε για την Τουρκία: «Επιδιώκουμε καλές σχέσεις μαζί της, με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο». Το είπε και για τα δυτικά Βαλκάνια: «Η προσαρμογή στο κοινοτικό κεκτημένο και ο σεβασμός στο κράτος δικαίου παραμένουν ακρογωνιαίοι λίθοι της ενταξιακής διαδικασίας».
Το δίκαιο είναι η λέξη που χρησιμοποίησε πιο εμφατικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου στο Βερολίνο. Και είναι ίσως η λέξη που έχει κακοποιηθεί περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη στην ανθρώπινη ιστορία.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, μοιράζονται με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο τεκμήρια για τα εγκλήματα πολέμου που διαπράττει ο Πούτιν στην Ουκρανία, εξακολουθούν να αρνούνται όμως τη δικαιοδοσία αυτού του δικαστηρίου. Και ενώ καταδικάζουν με σφοδρότητα τη ρωσική βαρβαρότητα, είναι πολύ πιο επιφυλακτικές με το μακελειό στη Γάζα. Οπως επισημαίνει ο Φίνταν Ο’Τουλ, συγγραφέας και σύμβουλος έκδοσης του New York Review of Books, αυτή η αντίφαση μοιάζει να δικαιώνει τον ισχυρισμό του ρώσου προέδρου ότι στο ζήτημα της ηθικής η Δύση ακολουθεί δύο μέτρα και δύο σταθμά.
Το ότι στη μια περίπτωση πραγματοποιήθηκε μια απρόκλητη εισβολή και στην άλλη δόθηκε μια απάντηση σε μια μαζική τρομοκρατική επίθεση δεν δικαιολογεί ούτε νομιμοποιεί τη διαφορετική αντίδραση των τρίτων στη βάναυση καταπάτηση του διεθνούς δικαίου. Μια αντίδραση που, σε κάθε περίπτωση, δεν πρέπει να μένει στα λόγια. Ο καγκελάριος Σολτς, για παράδειγμα, τόνισε κι αυτός χθες την ανάγκη το Ισραήλ να υπερασπίζεται τους πολίτες του στο πλαίσιο του δικαίου. Την ίδια στιγμή, όμως, ο υπουργός Αμύνης της χώρας του παραδεχόταν ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν θα εκπληρώσει τη δέσμευσή της να παραδώσει ως τον Μάρτιο στην Ουκρανία 1 εκατομμύριο οβίδες πυροβολικού και πυραύλους και ο επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ συμπλήρωνε ότι αυτό δεν οφείλεται σε προβλήματα παραγωγής, αλλά στο ότι το 40% της παραγωγής της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας εξάγεται σε τρίτες χώρες.
Τουλάχιστον ο Μπάιντεν μπορεί να κατηγορείται για υπερβολικά επιεική στάση απέναντι στο Ισραήλ, αλλά δίνει στην Ουκρανία τα όπλα που χρειάζεται. Οι Ευρωπαίοι, αντιθέτως, είναι τζάμπα μάγκες.
Oσο για την Ελλάδα, βρίσκεται με τη σημερινή της κυβέρνηση στη σωστή πλευρά της Ιστορίας απέναντι και στους δύο πολέμους που βρίσκονται σε εξέλιξη. Ορθώς τοποθετεί ασφαλώς το διεθνές δίκαιο σε κυρίαρχη θέση και στις σχέσεις της με την Τουρκία. Μακάρι να έκανε το ίδιο και στις σχέσεις της με την Αίγυπτο του Σίσι ή τη Σαουδική Αραβία του Μπιν Σαλμάν.
Αλλά το δίκαιο υποχωρούσε πάντα μπροστά στη ρεαλπολιτίκ.
