Να αυστηροποιήσει τους ελέγχους στον χρηματοπιστωτικό της τομέα υποσχέθηκε η Κύπρος, καθώς σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύει ο «Guardian» και οι δημοσιογραφικοί της εταίροι, ολιγάρχες φέρεται να μετέφεραν περιουσιακά στοιχεία εκατοντάδων εκατομμυρίων ενώ επίκειντο οι δυτικές κυρώσεις μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Ο ρόλος που φέρεται να διαδραμάτισε η λογιστική εταιρεία PwC Cyprus και άλλοι σύμβουλοι στη διαχείριση των συναλλαγών, καθώς οι δυνάμεις του Βλαντίμιρ Πούτιν εξαπέλυαν την επίθεσή τους, αποκαλύφθηκε από το Cyprus Confidential, ένα σύνολο 3,6 εκατομμυρίων αρχείων που διέρρευσε από ανώνυμη πηγή στη Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) και τα γερμανικά Paper Trail Media, που μοιράστηκαν την πρόσβαση με τον «Guardian» και άλλους δημοσιογραφικούς εταίρους της.

Η μεγαλύτερη μέχρι σήμερα διαρροή χρηματοπιστωτικών δεδομένων από την Κύπρο ρίχνει επίσης φως στο πώς σκιώδεις υπεράκτιες δομές τις οποίες διαχειρίζονται λογιστές και πάροχοι εταιρικών υπηρεσιών σε αυτό το κράτος-μέλος της ΕΕ ενδεχομένως να επέτρεψαν κρυφές πληρωμές σε έναν σημαίνοντα γερμανό δημοσιογράφο, καθώς και πιθανές παραβιάσεις των κανονισμών σχετικά με τη χρηματοδότηση ποδοσφαιρικών συλλόγων.

Η κυβέρνηση της Κύπρου απάντησε δεσμευόμενη για μια «προσέγγιση μηδενικής ανοχής» στις παραβιάσεις των κυρώσεων, καθώς δίνει μάχη ώστε να διαφυλάξει το καθεστώς της ως χρηματοπιστωτικού κέντρου.

Απαντώντας στις λεπτομερείς ερωτήσεις της κοινοπραξίας, εκπρόσωπος δήλωσε ότι η Κύπρος λαμβάνει τεχνική υποστήριξη από τη βρετανική κυβέρνηση για τη δημιουργία, την επόμενη χρονιά, μιας μονάδας εφαρμογής κυρώσεων: τα σχετικά σχέδια θα κατατεθούν αυτόν τον μήνα μαζί με μια έκθεση για τον τρόπο με τον οποίο οι Αρχές ερευνούν και διώκουν το οικονομικό έγκλημα. Η χώρα έχει επίσης ενταχθεί σε ένα διασυνοριακό πρόγραμμα της ΕΕ για την αποτελεσματική εφαρμογή των κυρώσεων.

Οι ακριβείς κανονισμοί σχετικά με το χρονοδιάγραμμα και την επιβολή των κυρώσεων κατά του Πούτιν καθώς και των αξιωματούχων, πολιτικών και επιχειρηματιών που βρίσκονται κοντά στο καθεστώς του, τελούν επί του παρόντος υπό εξέταση, τόσο στην Κύπρο όσο και σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Ο πρόεδρος, ο γενικός εισαγγελέας, βασικά μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου και αξιωματούχοι ενημερώθηκαν την περασμένη εβδομάδα, σε μια συνάντηση υψηλού επιπέδου, για την πρόοδο της χώρας όσον αφορά την εφαρμογή αυστηρότερων ελέγχων. «Η στρατηγική της κυβέρνησής μας, η οποία ανέλαβε καθήκοντα τον Μάρτιο του 2023, είναι η μηδενική ανοχή σε θέματα που αφορούν την αποφυγή κυρώσεων και την παραβίαση του νόμου, και κατ’ επέκταση, η προστασία του ονόματος της χώρας ως αξιόπιστου χρηματοπιστωτικού κέντρου» δήλωσε ο κύπριος κυβερνητικός εκπρόσωπος, Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης. «Θα ήθελα να τονίσω ότι η κυβέρνησή μας δεσμεύεται απερίφραστα στην καταπολέμηση της διαφθοράς και της παράνομης χρηματοδότησης και λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα προκειμένου να διασφαλίσει την πλήρη εφαρμογή των ευρωπαϊκών κυρώσεων» πρόσθεσε.

Η διαρροή φέρεται να αποκαλύπτει το εύρος του ρόλου της Κύπρου ως πύλης εισόδου στην Ευρώπη για την ελίτ που βρίσκεται πέριξ του Κρεμλίνου. Μεταξύ των 104 ρώσων δισεκατομμυριούχων που ταυτοποίησε το περιοδικό «Forbes» το 2023, τα δύο τρίτα εμφανίζονται, μαζί με μέλη της οικογένειάς τους, ως πελάτες των επαγγελματικών παρόχων υπηρεσιών του νησιού. Υπάρχουν αρχεία για 71 ρώσους πελάτες οι οποίοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με κυρώσεις μετά τον Φεβρουάριο του 2022. Πολλές από αυτές τις σχέσεις έχουν έκτοτε λάβει τέλος, επισημαίνουν οι σύμβουλοι.

Τα αρχεία Cyprus Confidential αποκαλύπτουν:

  • Η PwC Κύπρου και άλλοι σύμβουλοι φέρονται να βοήθησαν έναν από τους ισχυρότερους ολιγάρχες της Ρωσίας, τον Αλεξέι Μορντάσοφ, να αποπειραθεί να μεταβιβάσει 1 δισεκατομμύριο λίρες σε δημόσια επιχείρηση την ημέρα που του επιβλήθηκαν κυρώσεις από την ΕΕ. O «Guardian» πληροφορήθηκε ότι η μεταβίβαση βρίσκεται στο στόχαστρο «συνεχιζόμενης» ποινικής έρευνας στην Κύπρο.
  • Πραγματοποιήθηκαν, σύμφωνα με τα αρχεία, μυστικές πληρωμές ύψους 600.000 ευρώ από εταιρείες που συνδέονται με τον ίδιο ολιγάρχη σε έναν σημαίνοντα γερμανό δημοσιογράφο, ο οποίος θεωρείται κορυφαίος ειδικός σε θέματα Ρωσίας, ως υποστήριξη στην έκδοση δύο βιβλίων για τον Πούτιν.
  • Ο Ρόμαν Αμπραμόβιτς φέρεται να πραγματοποίησε υπεράκτιες πληρωμές ύψους δεκάδων εκατομμυρίων, όσο ήταν ιδιοκτήτης της ποδοσφαιρικής ομάδας Τσέλσι, σε πράκτορες, σκάουτερ και αξιωματούχους του συλλόγου, οι οποίες ενδέχεται να παραβίασαν τους αυστηρούς ποδοσφαιρικούς κανόνες για την τήρηση των λογιστικών βιβλίων και το οικονομικό fair play.
  • Υπήρξαν, σύμφωνα πάντα με τα αρχεία, μυστικές συμφωνίες που επέτρεψαν στον Αμπράμοβιτς και συνεργάτες του να ελέγχουν τις καριέρες 21 νεαρών ποδοσφαιριστών στο πλαίσιο αμφιλεγόμενων συμφωνιών κυριότητας από τρίτους, οι οποίες έχουν συγκριθεί με καθεστώς καταναγκαστικής εργασίας.

Αφού προσεγγίστηκε για αυτή την έκθεση, το υπουργείο Οικονομικών της Κύπρου δήλωσε ότι έχει ξεκινήσει ποινική έρευνα για τη μεταβίβαση του μεριδίου του Μορντάσοφ στον μεγαλύτερο τουριστικό πράκτορα της Ευρώπης, την Tui. Το όνομα του μεγιστάνα εμφανίστηκε στον κατάλογο κυρώσεων της ΕΕ στις 28 Φεβρουαρίου 2022 με έγγραφα που μοιάζει να δείχνουν ότι οι σύμβουλοί του επιχείρησαν να μεταβιβάσουν το ύψους ενός δισεκατομμυρίου λιρών μερίδιό του στη Μαρίνα Μορντάσοβα, η οποία σύμφωνα με τις πληροφορίες είναι η σύντροφος του, την ίδια ημέρα.

«Είμαστε ενήμεροι για τις μεταβιβάσεις μετοχών της Tui και διεξάγεται ποινική έρευνα» δήλωσε εκπρόσωπος του υπουργείου.

Η Tui είναι μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες που είναι εισηγμένες στα χρηματιστήρια του Λονδίνου και του Ανόβερου, και οι λεπτομέρειες της μεταβίβασης, η οποία αφορούσε περίπου το ένα τρίτο των μετοχών της εταιρείας, είχαν δηλωθεί σε ανακοινώσεις της στα χρηματιστήρια, αρχής γενομένης από την 4η Μαρτίου του 2022.

Εκπρόσωπος του Μορντάσοφ δήλωσε ότι ο ίδιος και οι εταιρείες του ενεργούσαν πάντα σύμφωνα με «τις δίκαιες επιχειρηματικές πρακτικές και σε αυστηρή συμμόρφωση προς τους κανονισμούς». Από την πλευρά του, εκπρόσωπος της PwC δήλωσε πως «κάθε ισχυρισμός για μη συμμόρφωση με τους ισχύοντες νόμους και κανονισμούς λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη, διερευνάται και, εφόσον είναι απαραίτητο, λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα».

Ο Μορντάσοφ και η PwC δήλωσαν πως δεν γνώριζαν για την ποινική έρευνα. Ο «Guardian» δεν έχει δει κανένα στοιχείο που να τεκμηριώνει πρόθεση παραβίασης των κανονισμών.

Η απόφαση της ΕΕ να επιβάλει κυρώσεις στον Μορντάσοφ επιβεβαιώθηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο τον Σεπτέμβριο, αλλά ο ολιγάρχης μπορεί να ασκήσει εκ νέου έφεση.

Τα έγγραφα που διέρρευσαν, τα οποία χρονολογούνται από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 έως τον Απρίλιο του 2022, δείχνουν σχεδόν 800 εταιρείες και καταπιστεύματα εγγεγραμμένα σε φορολογικούς και μυστικοπαθείς παραδείσους που ανήκαν ή ελέγχονταν από Ρώσους στους οποίους έχουν επιβληθεί κυρώσεις μετά το 2014, όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται περισσότερες από 650 κυπριακές εταιρείες και καταπιστεύματα.

Ο Νίκος Χριστοδουλίδης, ένας διπλωμάτης καριέρας που εξελέγη πρόεδρος τον περασμένο Φεβρουάριο, ηγείται των προσπαθειών εξυγίανσης του τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών έπειτα από δεκαετίες χαλαρών ρυθμίσεων.

Η κυβέρνησή του προχώρησε σε αυστηρότερους ελέγχους όσον αφορά το ρωσικό κεφάλαιο την άνοιξη, όταν οι ΗΠΑ και η Βρετανία επέβαλαν κυρώσεις σε 23 κατόχους κυπριακών διαβατηρίων και σε περισσότερες από δώδεκα εταιρείες εγγεγραμμένες στην Κύπρο, συμπεριλαμβανομένης της εταιρείας υπεράκτιων υπηρεσιών MeritServus, η οποία βοήθησε σύμφωνα με τον «Guardian» τον Αμπράμοβιτς να μεταφέρει τα περιουσιακά του στοιχεία σε μέλη της οικογένειάς του λίγο πριν προστεθεί το όνομά του στον κατάλογο των κυρώσεων.