Ποιος έδωσε 46,5 εκατ. ευρώ για έναν πορτοκαλί πίνακα ζωγραφικής;

Σταθερά το πρώτο δεκαπενθήμερο του Νοεμβρίου αποτελεί βαρόμετρο για τις τάσεις που επικρατούν στην αγορά της τέχνης καθώς πραγματοποιείται μεγάλος αριθμός δημοπρασιών, με εκείνες της Νέας Υόρκης να δίνουν το στίγμα. Ο τζίρος τους που ξεπέρασε τα 2 δισ. δολάρια δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί ως θετικός οιωνός σε μια περίοδο όπου κυριαρχεί η αβεβαιότητα, ωστόσο η ανάλυση των επιμέρους δεικτών και η προσεκτική παρατήρηση των δεδομένων δημιουργεί μια σύνθετη εικόνα που δεν επιτρέπει στην αγορά να έχει ένα σαφώς ξεκάθαρο πρόσημο. Και σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να μιλά κάποιος για χρυσές εποχές, καθώς είναι αδιαμφισβήτητο ότι τα αποτελέσματα από το σύνολο των δημοπρασιών απέχουν από τα υψηλότερα των προηγούμενων ετών.

Τα πρώτα συμπεράσματα δείχνουν πως η ζήτηση για έργα αφηρημένης τέχνης εξακολουθεί να έχει ανοδικές τάσεις. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του έργου του Μαρκ Ρόθκο «Κίτρινο, πορτοκαλί, ανοιχτό πορτοκαλί» (1955) που πωλήθηκε προς 46,4 εκατ. ευρώ από τους Christie’s. Σημειώθηκε και νέο ρεκόρ για ένα έργο του ίδιου καλλιτέχνη σε χαρτί, καθώς το έργο του «Ατιτλο» (1968) πωλήθηκε από τους Sotheby’s σε τιμή υπερδιπλάσια της αρχικής εκτίμησης των 10 εκατ. δολαρίων, δηλαδή προς 23,9 εκατ. δολάρια. Η συγκεκριμένη εικόνα, όπως διαμορφώνεται από το σύνολο των πρόσφατων δημοπρασιών, έρχεται να επιβεβαιώσει τα αποτελέσματα της φετινής έρευνας της ιστοσελίδας Artsy, που εστιάζει στις προτιμήσεις των συλλεκτών, βάσει της οποίας σχεδόν ο ένας στους δύο δηλώνει πρώτη στην προτίμησή του την αφηρημένη τέχνη.

Μια δεύτερη παρατήρηση είναι ότι η ζήτηση για πολύ σύγχρονους καλλιτέχνες παραμένει σταθερή. Το ενδιαφέρον των συλλεκτών, επίσης, προσελκύουν οι γυναίκες δημιουργοί στο σύνολό τους, εξίσου σύγχρονες και προηγούμενων γενεών. Κι όσο η νέα γενιά καταφέρνει να διαθέτει τα έργα της για εξαψήφια ποσά με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Τζαντέ Φαντοτζουτίμι, που έσπασε το ρεκόρ της δύο φορές μέσα σε ένα δεκαπενθήμερο (από 1,68 εκατ. δολάρια σε 1,9 εκατ. δολάρια), οι παλαιότερες δεν πήγαν διόλου άσχημα. Ρεκόρ σημειώθηκε για έργο της Μπάρμπαρα Χέπγουορθ «Η οικογένεια του ανθρώπου: πρόγονος» (1970) που πωλήθηκε προς 11,7 εκατ. δολάρια από τους Christie’s, ενώ τρία έργα της Ταμάρα ντε Λέμπιτσκα ξεπέρασαν κατά πολύ τις εκτιμήσεις.

Στα αρνητικά καταγράφονται ότι υπήρξαν αρκετές δημοπρασίες των οποίων ο τζίρος κινήθηκε σε χαμηλά επίπεδα, κάποιες φορές και χαμηλότερα των αρχικών εκτιμήσεων, όπως εκείνη με έργα μοντέρνας τέχνης των Sotheby’s που έφτασαν συνολικά τα 190 εκατ. δολάρια έναντι της χαμηλής εκτίμησης των 200 εκατ. δολαρίων, ενώ και η πρώτη βραδινή δημοπρασία των Christie’s κατέγραψε τζίρο 88,4 εκατ. δολαρίων με τις εκτιμήσεις να τη θέλουν στα 96 εκατ. δολάρια. Σε ουκ ολίγες περιπτώσεις δε υπήρχαν έργα που έμεναν στα αζήτητα, ακόμη και στην κατηγορία των blue chips όπως δημιουργίες των Τζορτζ Κόντο, Αλμπέρτο Τζιακομέτι, Κιθ Χέρινγκ, Τζεφ Κουνς, Αντι Γουόρχολ και Σαλβαδόρ Νταλί.

Η πώληση των ποιοτικών και συγκεκριμένου διαμετρήματος έργων ωστόσο φαίνεται πως παραμένει ανεπηρέαστη από τις συνθήκες. Απόδειξη η πώληση της συλλογής της Εμιλι Φίσερ Λάνταου που σημείωσε τζίρο 406 εκατ. δολαρίων και αναδείχθηκε στην ακριβότερη δημοπρασία με έργα συλλέκτριας, στο πλαίσιο της οποίας πωλήθηκε και η «Γυναίκα με ρολόι» (1932) το δεύτερο ακριβότερο έργο του εμβληματικότερου ζωγράφου του 20ού αι., του Πάμπλο Πικάσο.

Στο σφυρί το «μάτι» της πισίνας του Λένον

Από 17.000 ψηφίδες αποτελείται το μωσαϊκό με το «ψυχεδελικό μάτι» που κοσμούσε στα μέσα της δεκαετίας του 1960 την πισίνα του σπιτιού όπου διέμενε ο Τζον Λένον, στο Κένγουντ, με την τότε σύζυγό του, Σίνθια. Το ψηφιδωτό που έχει διαστάσεις 4,75 x 1,55 μ. σχεδόν έξι δεκαετίες μετά τη δημιουργία του πρόκειται να δημοπρατηθεί από τον οίκο Bonhams στις 29 Νοεμβρίου. Αποτελείται από κόκκινες, μπλε, πράσινες και λευκές ψηφίδες, όπως και ψηφίδες καθρέφτη στο σημείο που αποδίδεται η ίριδα. Η εκτίμηση του οίκου δεν έχει δημοσιοποιηθεί, αλλά δεδομένου πως πιθανότατα βασίστηκε σε σχέδιο του ίδιου του Λένον και εκτελέστηκε από έναν σπουδαίο ψηφοθέτη, τον Τζόζεφ Ριτροβάτο, όπως και το γεγονός ότι μετά την απόσπασή του από την πισίνα το 1984 για λόγους συντήρησης έχει παρουσιαστεί σε μουσειακού επιπέδου εκθέσεις, επιτρέπουν στους ειδικούς να εκτιμούν πως θα πωληθεί για εξαψήφιο ποσό.

Κεραμικά πολλών χιλιάδων ευρώ

Με εκπλήξεις έπεσε η αυλαία της διαδικτυακής δημοπρασίας που ήταν αφιερωμένη αποκλειστικά στις κεραμικές φόρμες και τα αντικείμενα που φέρουν την υπογραφή της Ελένης Βερναρδάκη. Και ναι μεν ακριβότερο κομμάτι της δημοπρασίας αναδείχθηκε και εκείνο που είχε την υψηλότερη εκτίμηση – μία κεραμική φόρμα earthenware επιζωγραφισμένη με μαύρο πυρόχρωμα διαστάσεων 50Χ60 εκ. – που άλλαξε χέρια προς 33.145 ευρώ (ανώτατη αρχική εκτίμηση 30.000 ευρώ). Σε ποσά πολύ υψηλότερα των εκτιμήσεων όμως πωλήθηκαν πολλά ακόμη έργα της πρωτοπόρου κεραμίστριας. Ως δεύτερο ακριβότερο έργο αναδείχθηκε μια δίχρωμη κεραμική φόρμα (φωτογραφία) που αν και είχε εκτιμηθεί προς 12.000 άλλαξε χέρια για 24.419 ευρώ, ενώ έξι και πλέον φορές πάνω από την αρχική εκτίμηση των 800 ευρώ πωλήθηκαν ένα μπολ με κόκκινο, λευκό και μαύρο χρώμα (4.884 ευρώ) και ένα σφαιρικό αντικείμενο επιζωγραφισμένο στις ίδιες αποχρώσεις προς 5.141 ευρώ.