«Στην πραγματικότητα δεν θα γίνουμε ποτέ Ισραήλ εκτός και αν αποφασίσουμε να τετραπλασιάσουμε την στρατιωτική θητεία, να στρατεύσουμε τις κόρες μας για δύο χρόνια και να εξαπλασιάσουμε τις αμυντικές μας δαπάνες». Αυτά ήταν τα λόγια, πριν τρία χρόνια, του μακαρίτη στρατηγού, επίτιμου Α/ΓΕΕΘΑ και πρόεδρου της Στρατιωτικής Επιτροπής της ΕΕ Μιχαήλ Κωσταράκου.

Ο Έλληνας στρατηγός περιέγραφε, εν ολίγοις το ισραηλινό στρατιωτικό μοντέλο, αλλά στη πραγματικότητα κατέδειξε και τη στρατιωτικοποίηση των Ισραηλινών.

Μπορεί τόσο η Ελλάδα και το Ισραήλ να βρίσκονται στο top 7 των πιο στρατιωτικοποιημένων κρατών παγκοσμίως, σύμφωνα με το Κέντρο BICC, αλλά οι Ισραηλινοί δεν περιορίζονται μόνο στα καλά όπλα και σίγουρα οι έφεδροί τους δεν αναλώνονται σε αγκαροδουλειές και «γόπινγκ».

Στο Ισραήλ συμβαίνει κάτι μοναδικό και ταυτόχρονα επικίνδυνο που εξηγεί και τη βιαιότητα του μοντέλου τους.

Από τα πρώτα βήματά τους στη ζωή, οι Ισραηλινοί προετοιμάζονται για να πειθαρχήσουν, να κρατήσουν όπλα και να μη διαστάζουν. Σύμφωνα την ισραηλινή φεμινιστική δεξαμενή σκέψης New Profile -που από το 1998 προσπαθεί να μειώσει την επιρροή του στρατού στην ιραηλινή κοινωνία-  ο στρατός, η στράτευση και ο πόλεμος παρουσιάζονται στο ισραηλινό εκπαιδευτικό σύστημα ως φυσιολογικά, φυσικά και αναμενόμενα. Αυτός ο σπόρος έχει εμφυτευτεί πολύ νωρίς και συνεχίζει να καλλιεργείται σε όλα τα χρόνια του παιδιού στο εκπαιδευτικό σύστημα.

«Ήδη στο νηπιαγωγείο, οι δάσκαλοι μιλούν με τα παιδιά για πολέμους, φέρνουν στρατιώτες να τους συναντήσουν και τους προσφέρουν να ετοιμάσουν δώρα για στρατιώτες ως εκτίμηση προς τους ήρωες που τα φυλάνε. Από πολύ μικρά, τα παιδιά εκπαιδεύονται να σκέφτονται ότι μια μέρα, τα ίδια θα γίνουν στρατιώτες που θα φυλάνε άλλα παιδιά, που μετά θα τα ευχαριστούν».

Δάσκαλοι και στρατιωτικοί μια γροθιά με θύματα παιδιά

Προφανώς και η μνήμη είναι απαραίτητη για κάθε έθνος, όπως για την Ελλάδα η Επανάσταση του 1821, το Πολυτεχνείο 1973, η 28η Οκτωβρίου 1940 ή η Γενοκτονίας Ποντίων και το Ολοκαύτωμα των Εβραίων. Ωστόσο, το εκπαιδευτικό σύστημα του Ισραήλ έχει ταυτίσει τη μνήμη με τη στρατιωτική βία.

Από το δημοτικό σχολείο, το πρόγραμμα σπουδών δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις ιστορίες ηρωισμού και μαχών: η ιστορία των γενναίων Μακκαβαίων στη Χανουκά, η οποία μεταφέρει την εικόνα του Εβραίο-μαχητή. Πως δηλαδή οι λίγοι τα έβαλαν με τους δυνατούς.

Οι μαθητές μαθαίνουν ότι ο εβραϊκός λαός είχε πολλούς διαφορετικούς εχθρούς στη μακρά ιστορία του, από τους βιβλικούς χρόνους μέχρι σήμερα. Πολλά σχολεία διοργανώνουν εκδρομές σε τοποθεσίες πεδίων μαχών και μνημεία για θύματα πολέμου. «Η απομνημόνευση του πολέμου και η επίσκεψη σε ένα σημείο της χώρας για το οποίο οι άνθρωποι έδωσαν τη ζωή τους είναι εκπαιδευτικά “εργαλεία”, μέσω των οποίων ο πόλεμος κληροδοτείται ως απαραίτητη προϋπόθεση για τη ζωή μας εδώ – αναγκαίο κακό στην καθημερινότητά μας».

Οι σχολικές γιορτές είναι απανωτές. Μετά το Πάσχα γιορτάζεται το Haggadah που μιλάει για την μεγάλη έξοδο –απελευθέρωση- των Ισραηλινών από την Αίγυπτο. Αργότερα ακολουθεί η ημέρα μνήμης του Ολοκαυτώματος με βάση την ημερομηνία της εξέγερσης του γκέτο της Βαρσοβίας, ώστε να επικεντρωθεί στους μαχητές Εβραίους μεταξύ των θυμάτων της γενοκτονίας. Μια εβδομάδα μετά ακολουθεί η ημέρα Μνήμης για τους πεσόντες στρατιώτες κατά την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ.

Η στρατιωτική βάση Gadna για τους νεολαίους ανήλικους στρατιώτες (Wikipedia).

«Αυτή η σειρά έχει σκοπό να προκαλέσει εθνική ταύτιση και να δημιουργήσει μια ψευδαίσθηση ότι αυτά τα γεγονότα σχετίζονται: οι Αιγύπτιοι προσπάθησαν να μας κυριαρχήσουν, στην Ευρώπη δολοφονηθήκαμε, στη χώρα μας και στο στρατό μάθαμε να υπερασπιζόμαστε τους εαυτούς μας, και τώρα έχουμε κράτος – είμαστε δυνατοί και ασφαλείς και επομένως μπορούμε να πανηγυρίσουμε».

Οι δάσκαλοι παροτρύνουν τους μαθητές να φορέσουν τα χακί. Τα υψηλά ποσοστά στράτευσης και ο αριθμός των μαθητών που γίνονται στρατιωτικοί θεωρούνται από πολλούς διευθυντές σχολείων ως λόγος υπερηφάνειας και ως απόδειξη της ποιότητας του εκπαιδευτικού τους ιδρύματος. Σύμφωνα με μελέτη των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων του 2022, το ποσοστό Εβραίων άρρενων που υπηρέτησαν άγγιξε το 69% και των γυναικών το 55,5%.

Τα τοπικά συμβούλια διατηρούν κέντρα προετοιμασίας για μια σημαντική υπηρεσία στον Ισραηλινό Στρατό, τα οποία βρίσκονται σε επαφή με εκπαιδευτικά ιδρύματα της περιοχής τους, συμπεριλαμβανομένων των κινημάτων νεολαίας, των μη τυπικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και, φυσικά σχολεία. Το πρόγραμμά τους περιλαμβάνει συνάντηση της εκπαιδευτικής ομάδας των σχολείων με στελέχη του υπουργείου Άμυνας και του Ισραηλινού Στρατού στη τελευταία τάξη του Λυγείου, προκειμένου να προγραμματιστεί μια κοινή προετοιμασία για τη στράτευση.

Προετοιμάζοντας τάγματα εφήβων

Προφανώς και η στράτευση είναι συνταγματική υποχρέωση και πρέπει να εκπληρώνεται, ωστόσο, στο Ισραήλ συμβαίνει κάτι πολύ παραπάνω.

Όταν οι νεαροί Ισραηλινοί φτάσουν στην εφηβεία, τους περιμένουν τα περίφημα τάγματα νεολαίας  «Gadna» («τάγματα νεολαίας»), κατά την οποία οι μαθητές ζουν σε ένα στρατόπεδο, και εκεί μαθαίνουν να πυροβολούν με τυφέκιο στο πλαίσιο της στρατιωτικής εκπαίδευσης. Το εν λόγω πρόγραμμα προετοιμάζει τους νέους για στρατιωτική θητεία και η ιστορία του μάλιστα ξεκινάει ήδη από τη δεκαετία του 1949. Περίπου 19.000 Ισραηλινοί νέοι περνούν ετησίως από αυτά τα στρατόπεδα.

Ανήλικοι ένστολοι στη βάση Gadna το 1969 (Wikipedia)

«Αυτή η διαδικασία έχει σκοπό να κάνει τους μαθητές -ενώ είναι ακόμη ανήλικοι, στα χρόνια της διαμόρφωσης τους- να δουν τον στρατό ως μια θετική και ενωτική εμπειρία και ως μια πρόκληση που θα τους κάνει δυνατούς και αφοσιωμένους ανθρώπους, προσκολλημένους και πιστούς στο κράτος τους».

Στελέχη του Στρατού είναι παρόντες σε εκπαιδευτικά ιδρύματα ως περαιτέρω υποστήριξη. Ένας από τους στόχους του προγράμματος προετοιμασίας για στράτευση είναι «η ενθάρρυνση του οικογενειακού και κοινοτικού περιβάλλοντος που υποστηρίζει τους νέους στη στρατιωτική τους θητεία», με την προσδοκία ότι οι γονείς και τα μέλη της οικογένειας θα ενθαρρύνουν επίσης τα παιδιά τους να καταταγούν.

Tα καλοκαίρια η ακαδημία Caliber 3, προσφέρει ένα «μοναδικό» πρόγραμμα 4 για έναν μήνα σε εφήβους ηλικίας 15-17 ετών, στη διάρκεια του οποίου υπό την καθοδήγηση επαγγελματιών που έχουν εκπαιδευτεί στον Ισραηλινό Στρατό, οι πιτσιρικάδες μαθαίνουν να «εργάζονται ως ομάδα» και αναπτύσσουν «ηγετικές δεξιότητες» και «αυτοπειθαρχία» μαζί με μια βαθιά «εβραϊκή σύνδεση» με το Ισραήλ. Πρόκειται για προπαγανδιστική κατήχηση, ενσταλάζοντας στους νέους ένα μιλιταριστικό πνεύμα παράλληλα.

Κοινωνικό στίγμα

Όσους δεν υπηρετήσουν τους περιμένει κοινωνικό στίγμα.

Έρευνα της δεξαμενής σκέψης American Friends Service Committee έδειξε ότι οι Ισραηλινοί που δεν υπηρετούν στο στρατό συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν κοινωνική αποδοκιμασία και πιθανές διακρίσεις στην εργασία.

Περίπου οι μισοί από τους ερωτηθέντες είπαν ότι θα ήταν άβολα να δουλέψουν ή να απασχολήσουν κάποιον που δεν είχε υπηρετήσει. Το 67,8% των ερωτηθέντων εξέφρασε την υποστήριξή του για τον «περιορισμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» των ατόμων που δεν εκπληρώνουν καθήκοντα ιθαγένειας, όπως η στρατιωτική θητεία, με μόνο το 24,2% να είναι αντίθετο.

Ίσως, για όλους τους παραπάνω λόγους, Ισραηλινοί στρατηγοί και πρωθυπουργοί επαίρονται ότι οι Ισραηλινοί φαντάροι είναι οι πιο ηθικοί παγκοσμίως.