Αν το μεγάλο διεθνές γεγονός των ημερών ήταν οι ανατροπές στον κόσμο της τεχνητής νοημοσύνης – η ξαφνική απόλυση του «μυαλού» της εταιρείας OpenAI, η προσωρινή πρόσληψή του στη μητρική Microsoft, η κατόπιν λαϊκής απαίτησης επιστροφή στα πάτρια εδάφη –, σε επίπεδο δημοκρατίας τα νερά τάραξε η εκλογική νίκη του ακροδεξιού (βάσει των ιδεών του) «αναρχοκαπιταλιστή» (σύμφωνα με δικό του χαρακτηρισμό) «τρελού» (είναι το παρατσούκλι του) Χαβιέρ Μιλέι στην Αργεντινή. Παρότι φαινομενικά άσχετα, τα δυο γεγονότα συνδέονται με ένα αόρατο νήμα: τη σταδιακή μετάβαση της παγκόσμιας διακυβέρνησης – τη διαμόρφωση της οποίας η τεχνολογία επηρεάζει τουλάχιστον ισότιμα με την επίσημη πολιτική – στον ανορθολογισμό.

Ψήφος απελπισίας χαρακτηρίστηκε, και ίσως πράγματι ήταν, η επιλογή του αργεντίνικου λαού στις 19 Νοεμβρίου. Με πληθωρισμό 143%, προσφυγή κάθε τόσο και με πάντα αρνητικό αποτέλεσμα στο ΔΝΤ, διαρκή όξυνση των ανισοτήτων και της φτώχειας, αίσθηση ασφυξίας (πόσο να κρατήσει η ευφορία από την κατάκτηση ενός Παγκοσμίου Κυπέλλου), εκτεταμένη διαφθορά και δοκιμασία όλων των εναλλακτικών, η Αργεντινή, μια κατά τα άλλα μεγάλη, πλούσια και περήφανη χώρα, βρίσκεται αντικειμενικά στο χείλος του γκρεμού. Ο γκρεμός, ως γνωστόν, συνορεύει με την άβυσσο, αλλά δεν είναι υποχρεωτικό να ταυτιστεί με την άβυσσο. Αυτήν ακριβώς την ταύτιση υποσχέθηκε, χωρίς καθόλου να κρυφτεί, ο νεοεκλεγμένος πρόεδρος: πέρα από βαρουφακικού τύπου «συνταγές», όπως η δολαριοποίηση της οικονομίας και η κατάργηση της κεντρικής τράπεζας, οι ιδέες με τις οποίες θα πορευθεί στην εξουσία είναι η ιδιωτικοποίηση των πάντων, η εξάπλωση της οπλοκατοχής, η νομιμοποίηση της πώλησης οργάνων, ο περιορισμός των δικαιωμάτων των γυναικών και των μειονοτήτων, η απαξίωση της επιστήμης και η εγκατάλειψη του αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής. Οταν έρθει, όπως είναι το πιθανότερο, η πτώση, ο λαός δεν θα μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν γνώριζε, ούτε ότι η Ιστορία δεν του παρείχε αρκετά παραδείγματα για τα όρια μεταξύ ψυχικής εκτόνωσης και συλλογικής αυτοκτονίας.

Τι σχέση άραγε έχει η «νίκη της τρέλας» σε μια μεσαία χώρα σαν την Αργεντινή με τον αλληλοσπαραγμό στο παγκόσμιο χωριό στο οποίο ηγεμονεύουν οι γίγαντες της τεχνολογίας; Μα ότι κι εκεί, ειδικά στον χώρο της τεχνητής νοημοσύνης, δίνεται μια μάχη μεταξύ «καλού» και «κακού». Ο Σαμ Αλτμαν, ο διευθυντής της OpenAI, αρχικά εκδιώχθηκε ως εκπρόσωπος της άμεσης και άπλετης εμπορικοποίησης των προϊόντων τεχνητής νοημοσύνης, παρά τους κινδύνους για τους οποίους μιλούν όλοι οι ειδικοί, συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του κυρίου Αλτμαν. Επέστρεψε θριαμβευτής όχι γιατί άλλαξε στάση, αλλά γιατί η εταιρεία του ενστερνίστηκε την πρωτοκαθεδρία του γρήγορου κέρδους έναντι των αργόσυρτων, όμως απαραίτητων, διαδικασιών συντονισμού και ρύθμισης.

Μπροστά σε τέτοια μαύρα σύννεφα – εγκατάλειψη της δημοκρατίας σε φόντο απελπισίας, απώλεια τεχνολογικού ελέγχου λόγω ασύγγνωστης αμεριμνησίας –, σχεδόν εξαφανίζονται, και πάντως υποβαθμίζονται, άλλες, πιο «κανονικές», υποχωρήσεις: αυτές που φέρνουν, με τη δική του ο καθένας σφραγίδα αλλά αμφότεροι με μείγμα εθνικισμού και μισαλλοδοξίας, ένας Ερντογάν, που μέσα στις κρίσεις προωθεί την ισχύ της βίας, κι ένας Ορμπαν, που διοργανώνει δημοψήφισμα για το αν θα συνεχίσει να στηρίζει την Ουκρανία. Η τραγωδία για την ανθρωπότητα είναι ότι τα ρεύματα αλληλοτροφοδοτούνται: η αποτυχία στο κοινωνικό επίπεδο τρέφει αυταρχικούς ηγέτες τύπου Τραμπ και «Τραμπ των αγορών» τύπου Μασκ, οι δε αυταρχικοί της πολιτικής και της τεχνολογίας περιστέλλουν όλο και περισσότερο τη δημοκρατία και τον ορθό λόγο.

Ο Κώστας Μποτόπουλος είναι συνταγματολόγος

Τελευταία Νέα