Θεοδότα Νάντσου και Κώστας Λαγουβάρδος*

Σε εποχές κρίσης, κάθε κρίσης, η επιστημονική έρευνα, προσφέρει το πιο ασφαλές και ανθεκτικό θεμέλιο για τις καλύτερες αποφάσεις και λύσεις για αποτελεσματική αποτροπή των χειρότερων επιπτώσεων. Η ανθεκτικότητα των κοινωνιών στην κλιματική αλλαγή και ο μετριασμός των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης δεν μπορεί παρά να βασίζεται σε υψηλού επιπέδου έρευνα, με διεπιστημονική διασύνδεση, ώστε να υποστηρίζεται κατάλληλα κάθε τομέας της οικονομίας και κάθε κοινωνική δραστηριότητα στην πορεία προς την κλιματική ουδετερότητα. Στη χώρα μας, ένας από τους κύριους φορείς διεξαγωγής κλιματικής έρευνας, είναι το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ).

Η επιστημονική κλιματική έρευνα δεν περιορίζεται στην πρόγνωση του καιρού, λειτουργία που έχει στενότατη συνάφεια πρωτίστως με την πολιτική προστασία, αλλά αφορά στο σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας και την κοινωνική ζωή της χώρας. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, η πρωτοβουλία της κυβέρνησης για απομάκρυνση του ΕΑΑ από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας-ΓΓΕΚ, στο πλαίσιο της οποίας λειτουργεί εδώ και δεκαετίες σε στενή συνέργεια και διασύνδεση με τους άλλους φορείς έρευνας και τεχνολογικής καινοτομίας, είναι στρατηγικό λάθος που μπορεί να έχει ολέθρια αποτελέσματα. Ακόμα μεγαλύτερη αγωνία για τον σκοπό του εγχειρήματος γεννά η νομοτεχνικά προβληματική διάταξη που δόθηκε σε διαβούλευση, η οποία έληξε την Τετάρτη 29/11 και μέσα σε μερικές ώρες το νομοσχέδιο κατατέθηκε στη Βουλή, με μια ακόμα πιο δυσνόητη διατύπωση.

Επιπροσθέτως και επί της ουσίας, το ΕΑΑ, στο σύνολο του σχεδίου νόμου, αναφέρεται μόνο σε ένα άρθρο (άρθρο 7) ορίζοντας ένα στέλεχός του ως μέλος της επιτροπής «Εκτίμησης Κινδύνου από την εκδήλωση καιρικών φαινομένων και πάσης φύσεως κινδύνων πολιτικής προστασίας». Φαίνεται ότι προβλέπεται η συνολική μετακίνηση του ΕΑΑ στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας μόνο για να οριστεί ένα μέλος σε μια Επιτροπή.

Η συνεργασία του EAA με κάθε υπουργείο, όχι μόνο με το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης, δεν δικαιολογεί υπαγωγή του στο υπουργείο αυτό. Η πολιτική υπαγωγή του εξαιρετικά πολύτιμου και διεθνώς αναγνωρισμένου έργου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο αρμόδιο για την πολιτική προστασία υπουργείο καθιστά σχεδόν βέβαιη τη συρρίκνωση του πεδίου ερευνητικής δραστηριότητας σχετικά με την κλιματική αλλαγή σε ό,τι έχει σχέση με το κύριο αντικείμενο του υπουργείου, δηλαδή την πρόγνωση καταστροφών με σκοπό τον περιορισμό των επιπτώσεών τους.

Η κλιματική έρευνα που μέχρι σήμερα διενεργεί το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών δίνει με ακλόνητη επιστημονική επάρκεια τη «μεγάλη εικόνα» της πορείας της κλιματικής αλλαγής, ενώ εστιάζει και ειδικότερα στην επίδραση σε σημαντικούς τομείς της οικονομίας, στο φυσικό περιβάλλον, καθώς και στην κοινωνία και τη δημόσια υγεία, μέσα από συνέργειες με κάθε έναν από τους σημαντικούς φορείς επιστημονικής έρευνας και καινοτομίας που εποπτεύονται από τη ΓΓΕΚ. Η διάρρηξη της σχέσης του ΕΑΑ με τους συνεποπτευόμενους από τη ΓΓΕΚ φορείς έρευνας και τεχνολογικής καινοτομίας δεν προμηνύει απολύτως τίποτα θετικό για την κλιματική έρευνα στην Ελλάδα, αντιθέτως καθιστά βέβαιο τον περιορισμό της κλιματικής έρευνας στις κρατικές λειτουργίες που σχετίζονται με την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών.

Είναι σημαντικό η κυβέρνηση να δει τη «μεγάλη εικόνα» της κλιματικής κρίσης και να ενισχύσει το έργο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και όλων των ερευνητικών ιδρυμάτων της χώρας, στο πλαίσιο πάντα της ΓΓΕΚ, και να προχωρήσει άμεσα στην ενεργοποίηση του προβλεπόμενου από το άρθρο 25 του Εθνικού Κλιματικού Νόμου 4936/2022, “Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή”. Σύμφωνα με τον Εθνικό Κλιματικό Νόμο, “στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας συστήνεται Εθνικό Παρατηρητήριο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή. Το Εθνικό Παρατηρητήριο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή αποτελεί ανοιχτό δίκτυο ανταλλαγής πληροφοριών και ενημέρωσης με συμμετοχή των Υπουργείων Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Εσωτερικών, της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και άλλων ερευνητικών, ακαδημαϊκών και δημόσιων φορέων και είναι προσβάσιμο μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης”.

Όπως ορθά προβλέπει ο κλιματικός νόμος που η παρούσα κυβέρνηση ψήφισε πριν από ενάμιση χρόνο, σκοπός του Παρατηρητηρίου, είναι η επιστημονική υποστήριξη του κρίσιμης σημασίας κυβερνητικού έργου αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, σταθερά τροφοδοτούμενο με έγκυρα δεδομένα από τους έγκριτους κρατικούς ερευνητικούς φορείς και με έμφαση στην παρακολούθηση και αξιολόγηση της ανθεκτικότητας της χώρας στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, την παροχή αξιόπιστων στοιχείων για την υποστήριξη του σχεδιασμού και της επικαιροποίησης πολιτικών και δράσεων για την κλιματική αλλαγή, καθώς και την παροχή πληροφόρησης προς τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την καλύτερη προσαρμογή τους στην πορεία προς την κλιματική ουδετερότητα.

* Η Θεοδότα Νάντσου είναι επικεφαλής πολιτικής στο WWF Ελλάς και ο Κώστας Λαγουβάρδος είναι διευθυντής ερευνών στο Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης, στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών

Τελευταία Νέα