Η αγορά πετρελαίου δεν ήταν ίσως ποτέ άλλοτε ένα «τρενάκι του τρόμου» όπως σήμερα. Μόνο κατά τους τελευταίους δύο μήνες, οι τιμές βρέθηκαν κοντά στο να αγγίξουν τα 100 δολάρια ανά βαρέλι, για να καταλήξουν τελικά στα 70 δολάρια. Σε μια μέρα μέσα στον Οκτώβριο, οι τιμές μεταβλήθηκαν κατά 6%. Και μέχρι στιγμής το 2023, τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης έχουν υποχωρήσει κατά περισσότερο από 2 δολάρια την ημέρα 161 φορές, σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg.

Αυτό που συμβαίνει δεν μπορεί να εξηγηθεί εξ ολοκλήρου από τις…μηχανορραφίες του ΟΠΕΚ ή τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Ενώ τα θεμελιώδη στοιχεία της προσφοράς και της ζήτησης εξακολουθούν να υπαγορεύουν τους εμπορικούς κύκλους των τιμών των εμπορευμάτων, η καθημερινή δραστηριότητα της διαπραγμάτευσης των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης του αργού κυριαρχείται όλο και περισσότερο από κερδοσκοπικές δυνάμεις, τροφοδοτώντας τη μεταβλητότητα και οδηγώντας σε μια αποσύνδεση μεταξύ των φυσικών και των χρηματιστηριακών αγορών.

Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Οι traders δείχνουν με το δάχτυλο ως υπευθύνους μια αδιαφανή ομάδα αλγοριθμικών διαχειριστών κεφαλαίων, γνωστή ως σύμβουλοι συναλλαγών εμπορευμάτων.

ΟΠΕΚ +: Συμφωνία για νέες περικοπές της παραγωγής πετρελαίου στα 2 εκατομμύρια βαρέλια

Ισχυρή δύναμη

Παρά το τετριμμένο όνομά τους, οι CTAs έχουν αναδειχθεί σε μια ισχυρή δύναμη στην αγορά πετρελαίου. Αν και αποτελούν μόλις το ένα πέμπτο των συμμετεχόντων σε διαχειριζόμενα κεφάλαια στο πετρέλαιο των ΗΠΑ, οι CTAs αποτέλεσαν σχεδόν το 60% του καθαρού όγκου συναλλαγών φέτος με βάση ορισμένες μετρήσεις, σύμφωνα με την Bridgeton Research Group, η οποία παρέχει αναλύσεις για συναλλαγές που εξυπηρετούνται από υπολογιστές.

Αν και είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί το μέρος του συνολικού όγκου συναλλαγών που ελέγχεται από τους CTAs, οι αλγόριθμοι φαίνεται να εγκολπώνουν περί το 70% των συναλλαγών αργού πετρελαίου σε μια ημέρα κατά μέσο όρο, σύμφωνα με στοιχεία της TD Bank και της JPMorgan.

«Θα σας σοκάρει απόλυτα το πόσο διευρυμένες είναι οι δυνατότητές τους», δήλωσε ο Ilia Bouchouev, πρώην trader και διευθύνων σύμβουλος της Pentathlon Investments, ο οποίος διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, ο οποίος πρόσθεσε ότι «Είναι πιθανώς μεγαλύτερες από ό,τι η BP, η Shell και η Koch μαζί».

Παραγκωνισμός παραδοσιακών επενδυτών

Οι φετινές ασταθείς διακυμάνσεις των τιμών εντείνονται εξαιτίας αυτών των bots, όπως αναφέρουν σε συνεντεύξεις τους περισσότεροι από δώδεκα traders, αναλυτές και διαχειριστές κεφαλαίων που εργάζονται στην αγορά πετρελαίου. Έχουν δημιουργήσει αναταραχή στις τιμές των εμπορευμάτων από τη βενζίνη έως τον χρυσό, έχουν παραγκωνίσει τους παραδοσιακούς επενδυτές, έχουν προκαλέσει την οργή του ΟΠΕΚ και έχουν προκαλέσει την οργή του Λευκού Οίκου.

Αυτό που κάνει τους αλγοριθμικούς CTAs τόσο αποσταθεροποιητικούς είναι ότι συνήθως ακολουθούν κάποιες τάσεις, υπερθεματίζοντας. Όταν οι τιμές πέφτουν, πουλάνε, οδηγώντας τες ακόμη χαμηλότερα. Και, το πιο ανησυχητικό για τους καταναλωτές είναι ότι το ίδιο ισχύει και στην άνοδο.

Ορισμένοι αναλυτές λένε ότι οι CTAs συνέβαλαν στην ανατίμηση του πετρελαίου κατά 7 δολάρια το βαρέλι κατά τη διάρκεια ενός πρόσφατου ράλι τιμών. Και οι αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου πιστεύουν ότι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην άνοδο των τιμών κατά τη διάρκεια του 2023, σύμφωνα με άτομο που γνωρίζει το θέμα.

Ακόμα και 1 ή 2 δολάρια επιπλέον στην τιμή του βαρελιού καταλήγουν στους καταναλωτές μέσω του υψηλότερου κόστους των καυσίμων, σε μια εποχή που ο πληθωρισμός λόγω της ενέργειας είναι από τα μεγαλύτερα εμπόδια για τους κεντρικούς τραπεζίτες του κόσμου. Τον Αύγουστο, για παράδειγμα, οι υψηλότερες τιμές σήμαιναν ότι το κόστος της βενζίνης αντιπροσώπευε το ήμισυ της αύξησης του δείκτη τιμών καταναλωτή στις ΗΠΑ.

«Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ θα πρέπει να έχει επίγνωση αυτών και της επιρροής τους στις αγορές», δήλωσε η Rebecca Babin, επικεφαλής trader στον τομέα της ενέργειας για την CIBC Private Wealth στη Νέα Υόρκη.

Ακραίες καταστάσεις

Ενώ οι αλγοριθμικοί CTAs προσθέτουν την απαραίτητη ρευστότητα στην αγορά, οι στρατηγικές συναλλαγών τους μπορούν να ενισχύσουν τις καθημερινές διακυμάνσεις σε ακραίο βαθμό. Το 2022, όταν ο όγκος συναλλαγών των CTAs επεκτάθηκε ραγδαία, τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης πετρελαίου της Νέας Υόρκης σημείωσαν 242 φορές μεταβολή άνω των 2 δολαρίων σε μια ημέρα. Αυτό είναι κατά 150% υψηλότερο από τον ιστορικό μέσο όρο του 2000, σύμφωνα με υπολογισμούς του Bloomberg.

Αλλά αυτό που προκαλεί μεγάλη έκπληξη σχετικά με τη συνεχιζόμενη μεταβλητότητα το 2023 είναι ότι ήρθε χωρίς το μεγάλο σοκ στις προμήθειες που ακολούθησε την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ενώ η σύγκρουση του Ισραήλ με τη Χαμάς έθεσε σε εγρήγορση τις αγορές, δεν έχει ακόμη επηρεάσει σημαντικά τις ροές του πετρελαίου. Και οι ανατιμήσεις που ενισχύθηκαν από τις περικοπές της παραγωγής του ΟΠΕΚ και τους συμμάχους του έχουν υπονομευθεί από τη δραστηριότητα των CTAs.

Άνθρωπος εναντίον μηχανής

Η ομορφιά των αλγοριθμικών CTAs, σύμφωνα με τους ανθρώπους που βρίσκονται πίσω από αυτές, είναι ότι δεν επηρεάζονται από προκαταλήψεις και παρορμήσεις – είναι κυρίως μαθηματικά. Αυτή η προσέγγιση, φυσικά, αποτελεί «ανάθεμα» για πολλούς στον τομέα των εμπορευμάτων, όπου η κυριαρχία του ανθρώπου επί της…φύσης και των αγορών είναι θεμελιώδης.

«Κάθε χρηματιστής πιστεύει ότι είναι ο καλύτερος. Κάθε trader νομίζει ότι διαθέτει το πλεονέκτημα», λέει ο Brent Belote, ο οποίος εγκατέλειψε μια καριέρα στο εμπόριο πετρελαίου στη μεγαλύτερη αμερικανική τράπεζα, την JP Morgan Chase & Co, για να ξεκινήσει τη δική του πορεία με τα CTAs το 2016.

Η εμπιστοσύνη σε μια μηχανή δεν ήταν κάτι φυσικό για τον Belote. Αν και έχει κατασκευάσει έξι αλγόριθμους, αρχικά βρέθηκε να συναλλάσσεται μαζί τους. Άλλωστε, ο ίδιος είχε πολυετή πείρα που ο υπολογιστής δεν είχε.

Αλλαγή κατεύθυνσης

Όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία στις αρχές του 2022 και τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης για το αργό τύπου Brent εκτινάχθηκαν κατά 35% για να διαπραγματεύονται πάνω από τα 120 δολάρια το βαρέλι, ο Belote ήθελε απεγνωσμένα να δώσει κατεύθυνση στους αλγορίθμους του. Ήταν ένα πρωινό υπό το μηδέν στο Τζάκσον του Γουαϊόμινγκ, όταν σηκώθηκε για να ελέγξει τα μοντέλα του, αλλά αποφάσισε να μην επέμβει. Στον απόηχο της εισβολής, η εταιρεία του, η Cayler Capital, επέστρεψε το 25% στους επενδυτές, είπε. Αυτό συγκρίνεται με το 1% για τον δείκτη hedge fund του Bloomberg.

«Οι αριθμοί δεν λένε ψέματα», δήλωσε ο Belote.

Οι CTAs δεν είναι καινούριοι, καθότι υπάρχουν από τις πρώτες ημέρες των συναλλαγών προθεσμιακών συμβολαίων. Και από το 1984, έπρεπε να εγγραφούν στην Εθνική Ένωση Συμβολαίων Μελλοντικής Εκπλήρωσης. Συνήθως διαθέτουν χαμηλότερο όριο εισόδου από τα αμοιβαία κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου, τα οποία μπορούν να είναι εμπορεύσιμα σε μια ευρύτερη ποικιλία τίτλων και απαιτούν μεγαλύτερο αρχικό κεφάλαιο.

Οι συνέπειες της πανδημίας

Καθώς τα lockdowns κατέκλυσαν τον κόσμο το 2020, η κατανάλωση καυσίμων κατέρρευσε κατά περισσότερο από 25%. Στην αγορά αργού πετρελαίου επικράτησε το χάος. Η τιμή αναφοράς του αμερικανικού πετρελαίου έπεσε για λίγο στα μείον 40 δολάρια το βαρέλι και οι επενδυτές βρέθηκαν σε ένα εντελώς νέο έδαφος. Ορισμένα κεφάλαια που είχαν μακροπρόθεσμες προοπτικές βασισμένες στα θεμελιώδη μεγέθη της προσφοράς και της ζήτησης αποσύρθηκαν γρήγορα.

Τέτοιες πτωτικές τάσεις αποδείχθηκαν «γεγονότα εξαφάνισης» για τα παραδοσιακά κεφάλαια, τα οποία έκαναν χώρο «για την υπεροχή των αλγόριθμων», το μεγαλύτερο μέρος των οποίων είναι οι CTAs, δήλωσε ο Daniel Ghali, ανώτερος στρατηγικός αναλυτής εμπορευμάτων στην TD Securities. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έδωσε στους CTAs άλλο ένα στήριγμα.

Η έντονη μεταβλητότητα στην αγορά συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης οδήγησε πολλούς εναπομείναντες παραδοσιακούς επενδυτές στην έξοδο και το ενδιαφέρον στα κύρια συμβόλαια πετρελαίου έπεσε σε χαμηλό έξι ετών.