Καουμπόι

Ενας ηγέτης, πίστευε ο Κίσινγκερ, πρέπει να έχει δύο αρετές. Η πρώτη είναι να γνωρίζει ιστορία. Αυτό το είχε κλέψει από τον Τσώρτσιλ. Τον Μάιο του 1953, όταν ένας αμερικανός φοιτητής που επισκεπτόταν την Αγγλία ρώτησε τον τότε πρωθυπουργό ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να γίνει κανείς ένας καλός ηγέτης, εκείνος απάντησε: «Να μελετά την ιστορία, να μελετά την ιστορία. Στην ιστορία είναι συγκεντρωμένα όλα τα μυστικά της τέχνης της διακυβέρνησης».

Η δεύτερη αρετή είναι να διαθέτει καλλιτεχνική φύση, ώστε να μπορεί να διαμορφώνει το μέλλον χρησιμοποιώντας το υλικό που είναι διαθέσιμο στο παρόν. Αυτό, ο Κίσινγκερ το είχε κλέψει από τον Ντε Γκωλ. «Ο καλλιτέχνης δεν παραλείπει να χρησιμοποιεί την ευφυΐα του», έγραφε ο τελευταίος το 1932 στο βιβλίο του «Στην κόψη του σπαθιού». «Αντλεί απ’ αυτήν μαθήματα, μέθοδο, μια επιστήμη».

Ιστορία, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο μακαρίτης είχε διαβάσει πολλή. Και αυτό τον βοήθησε να καταλάβει από τους πρώτους το βάθος της σινοσοβιετικής ρήξης και να την αξιοποιήσει προς όφελος της Αμερικής: η προσέγγιση με την Κίνα, μια ιδέα του Νίξον, ήταν το μεγαλύτερό του επίτευγμα. Καλλιτέχνη, όμως, δύσκολα θα τον έλεγε κανείς. Γιατί αντί για ευαισθησία, είχε πλεονάζοντα κυνισμό. Κι αντί να αμφισβητεί την εξουσία, τη λάτρευε. «Η εξουσία είναι ένα μεγάλο αφροδισιακό», συνήθιζε να λέει.

Το μεγαλύτερο μειονέκτημα όμως του Κίσινγκερ, που βαραίνει αποφασιστικά στην υστεροφημία του, ήταν η απόλυτη περιφρόνησή του για το διεθνές δίκαιο, τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και, γενικότερα, όσους δεν διαθέτουν ισχύ. Βομβάρδισε με σφοδρότητα την Καμπότζη στη διάρκεια του πολέμου στο Βιετνάμ. Ηταν πίσω από το πραξικόπημα κατά του Αλιέντε στη Χιλή. Αδιαφορούσε για την άγρια καταστολή που ασκούσαν οι στρατιωτικοί στην Αργεντινή. Υποστήριζε την αποαποικιοποίηση, αλλά ήθελε η Πορτογαλία να εξακολουθεί να κατέχει την Ανγκόλα και τη Μοζαμβίκη. Διέταξε την παρακολούθηση των τηλεφώνων 17 ανθρώπων, περιλαμβανομένων δημοσιογράφων και μελών του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας. Και φυσικά δεν έβλεπε κανένα πρόβλημα στο να κατέχει η Τουρκία ένα μέρος της Κύπρου.

Οι Financial Times θυμίζουν ένα αγαπημένο του καλαμπούρι: «Το παράνομο το κάνουμε αμέσως. Το αντισυνταγματικό θέλει λίγο περισσότερο χρόνο». Κι όταν σε μια συνέντευξή του στην Οριάνα Φαλάτσι χαρακτήρισε τον εαυτό του καουμπόι, ο Νίξον έγινε έξαλλος κι έκανε εβδομάδες να του μιλήσει.

Για κάποιον περίεργο λόγο, οι δημοσιογράφοι συνέχισαν να ζητούν τη γνώμη του ακόμη και στα πιο βαθιά γεράματα. Ετσι εκτέθηκε λέγοντας πως ο Πούτιν είναι βγαλμένος από μυθιστόρημα του Ντοστογιέφσκι ή ότι για τους πανηγυρισμούς υπέρ της Χαμάς στους δρόμους του Βερολίνου έφταιγε το ότι η Γερμανία επέτρεψε υπερβολικά πολλούς ξένους στη χώρα. Οι ατάκες αυτές βαφτίστηκαν αποστάγματα σοφίας ενός «μάγου της εξωτερικής πολιτικής». Στην πραγματικότητα, ο Κίσινγκερ παρέμεινε μέχρι το τέλος ένας αδίστακτος.