Οι τρεις ισχυρότεροι άνδρες της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής ήταν μόνοι τους στο Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου, εκείνο το πρωί. Προσπαθούσαν να τα βάλουν κάτω για να διαχειριστούν μια άλλη… ανακωχή σε μια άλλη εισβολή.
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζέραλντ Φορντ είχε ερωτήσεις, o σύμβουλος του στρατηγός Μπρεντ Σκόουκροφτ δεν μιλούσε και πολύ -μπαινοβγαίνοντας στο δωμάτιο- και ο τρίτος της παρέας, ο διαβόητος πλην μακαρίτης υπουργός Εξωτερικών Χένρι Κίσινγκερ, φαίνεται να είχε όλες τις «απαντήσεις» για την κρίση που είχε ανακύψει, όπως δείχνουν και τα αποχαρακτηρισμένα αμερικανικά αρχεία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ (Library of Congress, Manuscript Division, Kissinger Papers, Box CL 123, Geopolitical File, Cyprus, Chronological File. Μυστικό; Nodis.)
Περίπου δύο εβδομάδες πριν, στις 20 Ιουλίου 1974, ο τουρκικός στρατός είχε εισβάλει στην Κύπρο, προφασιζόμενος το άρθρο 4 της Συνθήκης Εγγυήσεων. Μέσα σε τρεις ημέρες κατέλαβαν αρχικά το 3% από το βόρειο κομμάτι του νησιού και συγκεκριμένα τη Κερύνεια και τη γύρω περιοχή. Ήταν ο γνωστός «Αττίλας» νούμερο 1.
Τότε, στις 23 Ιουλίου κηρύχθηκε εκεχειρία και τόσο η Χούντα όσο και η πραξικοπηματική κυβέρνηση της Κύπρου κατέρρευσαν. Ακολούθησαν δύο γύροι διαβουλεύσεων στη Γενεύη μεταξύ των εμπλεκόμενων χωρών, στις οποίες η Τουρκία απαιτούσε ομοσπονδιακή λύση, ανταλλαγή πληθυσμού και το 34% των εδαφών της Κύπρου να ελέγχεται από τους Τουρκοκύπριους. Ουσιαστικά ζητούσε παγίωση της θέσης της στη μεγαλόνησο. Την εποχή εκείνη οι Τουρκοκύπριοι αποτελούσαν μόλις το 18% του πληθυσμού.
Έτσι, τον πρωινό τους καφέ στις 9.00 στις 13 Αυγούστου οι Κίσινγκερ-Φορντ-Σκόουκροφτ θα τον έπιναν συζητώντας για τη κρίση.
Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζέρανλντ Φόρντ συνομιλεί με τον υπουργό Εξωτερικών Χένρι Κίσινγκερ στο Camp David, τον Ιούλιο του 1975. (Gerald R. Ford Library)
Κατά έναν διαβολικό τρόπο, όπως συνέβη με τους Ισραηλινούς μετά την εκεχειρία της 30ης Νοεμβρίου 2023, οι Τούρκοι φαίνεται να μην αγαπούσαν και εκείνοι και τόσο την εκεχειρία και τις διαπραγματεύσεις.
Πρέπει να στηρίξουμε τους Τούρκους
«Το πρόβλημα στη Γενεύη είναι ότι οι Τούρκοι βλέπουν ότι όσο παρατείνονται οι διαπραγματεύσεις τόσο πιο δύσκολη γίνεται η μονομερής στρατιωτική κίνηση» είπε ο Κίσινγκερ παίρνοντας πρώτος τον λόγο.
«Οι Έλληνες καθυστερούν, θέλουν να πάνε σπίτι τους για 36 ώρες και μετά να συνεχίσουν τις συζητήσεις. Οι Τούρκοι μέχρι στιγμής έχουν αρνηθεί να χορηγήσουν παράταση 36 ωρών γιατί θα καθιστούσε πολύ πιο δύσκολη τη μονομερή δράση» εκτιμούσε ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών.
Τότε τον διέκοψε ο Αμερικανός πρόεδρος ρωτώντας τι θα κάνανε οι Αμερικανοί ένα οι Τούρκοι προχωρούσαν;
«Θα έπρεπε να τους καταψηφίσουμε στο Συμβούλιο Ασφαλείας» θα απαντούσε ο Κίσινγκερ, προσθέτοντας ότι παράλληλα «Θα έπρεπε να κάνουμε το παν να μην πάνε οι Έλληνες σε πόλεμο».
«Οι Τούρκοι αυτή τη στιγμή είναι εξαιρετικά εθνικιστές. Πριν από μερικά χρόνια, οι τουρκικές τακτικές ήταν σωστές, “αρπάξτε ό,τι θέλουν [οι Έλληνες] και μετά διαπραγματευτείτε με βάση την κατοχή”» θα έλεγε ο πονηρός Αμερικανός, κάτι που επιβεβαιώνει και τον τρόπο που επιβεβαιώνει την τρόπο που διαπραγματεύονται και σήμερα οι Τούρκοι σε Αιγαίο και Κύπρο.
Στη συνέχεια ο Κίσινγκερ αφού ανέφερε στον πρόεδρό του -που δεν ήξερε και πολλά- ότι σίγουρα οι ΗΠΑ δεν θέλουν έναν πόλεμο μεταξύ των δύο, προσέθεσε πως «αν έρθει αυτό, η Τουρκία είναι πιο σημαντική για εμάς και έχουν μια πολιτική δομή που θα μπορούσε να δημιουργήσει έναν Καντάφι».
Γιατί όχι οι Τούρκοι;
Κλείνοντας ο Κίσινγκερ, αφού έριξε τις ευθύνες στους αποικιοκράτες Βρετανούς που άφησαν ένα χάλι στη Κύπρο, έκανε τις τελικές εκτιμήσεις που έκαναν τους Τούρκος να χαμογελούν από ευχαρίστηση.
«Αν οι Τούρκοι κινηθούν να πάρουν αυτό που θέλουν, θα καταδικαστούν στο Συμβούλιο Ασφαλείας και η ΕΣΣΔ θα τους χτυπήσει στο κεφάλι» πίστευε.
Ενώ, όπως έλεγε ο ίδιος, υπήρχαν Αμερικανοί συνάδελφοί του που ήθελαν να διακοπεί η βοήθεια προς την Τουρκία, εκείνος όχι μόνο εναντιωνόταν, αλλά το θεωρούσε «καταστροφή».
«Δεν υπάρχει κανένας αμερικανικός λόγος να μην έχουν οι Τούρκοι το 1/3 της Κύπρου» προσέθετε.
Την επόμενη ημέρα, στις 14 Αυγούστου, οι συνομιλίες στη Γενεύη κατέρρευσαν και μόλις 60 λεπτά μετά ο Μπουλέντ Ετσεβίτ διέταξε να ξεκινήσει ο προαποφασισμένος- «Αττίλας ΙΙ», κατά την οποία μέσα σε 3 ημέρες κατέλαβε το 36,2% του νησιού και εκτόπισε 120.000 Κύπριους (άλλες 20.000 εγκλωβίστηκαν), ενώ συνολικά σκοτώθηκαν περίπου 3.000 Ελληνοκύπριοι.
Πράγματι ο Κίσινγκερ έπεσε μέσα, οι Τούρκοι πήραν το 1/3 του νησιού, διότι «δεν υπήρχε κανένας λόγος» να μην το κάνουν.
