Οι υπογραφές του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Ταγίπ Ερντογάν στην διακήρυξη των Αθηνών «περί σχέσεων φιλίας και καλής γειτονίας» – ένα σημαντικό κείμενο, κατά την Αθήνα, που πάντως «δεν αναιρεί τις νομικές θέσεις των δύο χωρών» – καθώς και οι 15 συμφωνίες μεταξύ των δύο αντιπροσωπειών αποτελούν το πρακτικό αποτέλεσμα του 5ου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας και Τουρκίας (ΑΣΣ).

Ηταν κυρίως η ατμόσφαιρα και οι διατυπώσεις των δύο πλευρών μπροστά και πίσω από τις κάμερες μέσα στην αίθουσα Διαπιστευτηρίων στο Προεδρικό Μέγαρο και σε τρεις χώρους του Μαξίμου (στο πρωθυπουργικό γραφείο, στην αίθουσα του Υπουργικού Συμβουλίου όπου παρατέθηκε το γεύμα εργασίας, και μπροστά στο τζάκι όπου έγιναν δημόσιες δηλώσεις) αυτά που αποτύπωσαν τη βούληση Αθήνας και Αγκυρας να προκρίνουν μονοπάτια οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Με «απευθείας διαβουλεύσεις» και με έμφαση στην «αποφυγή συγκρουσιακών καταστάσεων», σύμφωνα με τη διακήρυξη, η οποία, αν και δεν αποτελεί δεσμευτική, διεθνή συμφωνία, καθορίζει, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, «τις αρχές και τα ορόσημα» του ελληνοτουρκικού διαλόγου.

Το ραντεβού Μητσοτάκη – Ερντογάν ανανεώθηκε για την άνοιξη του 2024, τον Απρίλιο ή τον Μάιο, με επίσημη επίσκεψη του Πρωθυπουργού στην Αγκυρα, μήνες προτού οι δύο ηγέτες συνυπάρξουν στην Ουάσιγκτον (στη σύνοδο του ΝΑΤΟ, τον Ιούλιο). Σύμφωνα με πληροφορίες των «ΝΕΩΝ»: εντός του Φεβρουαρίου προσδιορίζονται οι επόμενες συναντήσεις των «τριών αξόνων» (πολιτικός διάλογος, Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, θετική ατζέντα), τον ίδιο μήνα αναμένεται 100μελής επιχειρηματική αποστολή στην Κωνσταντινούπολη και συνεδρίαση κοινής Επιτροπής Οικονομίας, για τον Ιανουάριο δρομολογείται επίσκεψη εργασίας στην Τουρκία του υπουργού Ναυτιλίας Χρήστου Στυλιανίδη κ.ά. Για «διεύρυνση» της θετικής ατζέντας, «εντατικοποίηση» της οικονομικής συνεργασίας και «επέκταση» των ΜΟΕ μίλησε άλλωστε ο Πρωθυπουργός και ο Ερντογάν, χαρακτηρίζοντας ωφέλιμες τις συζητήσεις του στην Αθήνα, επεσήμανε τη συμφωνία να «κρατηθούν ανοιχτοί δίαυλοι επικοινωνίας», προτείνοντας να εδραιωθεί σε ετήσια βάση το ΑΣΣ.

Η μειονότητα

Πίσω από συγκεκριμένες λέξεις – κλειδιά κρύβονται άλλωστε η στάση και οι σκέψεις της κάθε πλευράς για θέματα που είτε ανοίγουν δρόμο εξομάλυνσης σχέσεων είτε λειτουργούν ως σημεία τριβής. Η φράση «τουρκική μειονότητα» διά στόματος του Ερντογάν προκάλεσε επιπλέον τοποθέτηση Μητσοτάκη από μικροφώνου – έναν στοχευμένο σχολιασμό του για τη Θράκη, όπου συνυπάρχουν αρμονικά «χριστιανοί και μουσουλμάνοι». Και οι δύο όμως επέλεξαν ήπιους τόνους, χωρίς να τορπιλιστεί το θετικό κλίμα. Ο Ερντογάν διατύπωσε στον Μητσοτάκη τις προσδοκίες του «για βελτιώσεις που απαιτούνται από το διεθνές δίκαιο όσον αφορά την κατάσταση της τουρκικής μειονότητας της Δυτικής Θράκης» και ο Πρωθυπουργός έφερε στο προσκήνιο τη Συνθήκη της Λωζάννης. Στο Μαξίμου, άλλωστε, ερμηνεύουν ως κίνηση καλής θέλησης την απόφαση του Ερντογάν να αφήσει τη Θράκη εκτός του προγράμματος της επίσκεψης.

Το Κυπριακό

Καταγράφηκε επιπλέον η διαφωνία για το Κυπριακό, με τον Ερντογάν να εκφράζει πάγιες θέσεις του, χωρίς τη διατύπωση περί δύο κρατών ωστόσο, και πάλι αναφερόμενος καθαρά σε επίτευξη δίκαιης λύσης «με βάση τις πραγματικότητες», χωρίς να επεκταθεί περαιτέρω. «Δεν υπάρχει άλλη λύση πέραν των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ», είχε πει νωρίτερα ο Μητσοτάκης, δείχνοντας αποκλειστικά στην επανεκκίνηση του διαλόγου «από εκεί που διακόπηκε το 2017», κάτι που συζήτησε ο Μητσοτάκης και στην τηλεφωνική επικοινωνία του με τον κύπριο πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη.

Ξεχωριστή – δημόσια – αναφορά επέλεξε ο Ερντογάν για τον «καταυλισμό του Λαυρίου», τη δομή Κούρδων που εκκενώθηκε το περασμένο καλοκαίρι λόγω στατικότητας του κτιρίου, σύμφωνα με τις ελληνικές Αρχές, που είχαν μεταφέρει τότε από το άτυπο καμπ συνολικά 53 ανθρώπους σε δομές του υπουργείου Μετανάστευσης. «Χαιρετίσαμε το κλείσιμο, απαιτείται προσοχή για να μη σχηματιστούν παρόμοιοι καταυλισμοί που θα δίνουν καταφύγιο σε τρομοκράτες», είπε.

Το Αιγαίο

Ο Μητσοτάκης έστειλε μήνυμα ότι το επόμενο βήμα μπορεί να είναι η προσέγγιση για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο «όταν οι συνθήκες ωριμάσουν». Η Αθήνα διαμηνύει ότι αναγνωρίζει αυτή ως τη μοναδική διαφορά που θα μπορούσε να βρεθεί στη διεθνή Δικαιοσύνη. «Θέλουμε να μετατρέψουμε το Αιγαίο σε θάλασσα ειρήνης και συνεργασίας», ήταν το μήνυμα της τουρκικής προεδρίας. Για το Αιγαίο προηγήθηκαν αναφορές του Μητσοτάκη τόσο στο Μεταναστευτικό και τη «σημαντική μείωση των ροών» όσο και στην επταήμερη βίζα 12μηνης ισχύος για 10 νησιά – «πρωτοβουλία με ισχυρό μήνυμα», κατά τον Μητσοτάκη, χαρακτηρίζοντας τα ελληνικά νησιά «γέφυρα φιλίας».

Σε ήρεμα νερά

Η ηρεμία στα ελληνοτουρκικά, μακριά από διακυμάνσεις που «κάποιες στιγμές» απείλησαν – κατά τον Μητσοτάκη – «την ασφάλεια και την ειρήνη στην Ανατολική Μεσόγειο», είναι κυρίαρχος στόχος της Αθήνας. Η παράταση δηλαδή του άτυπου μορατόριουμ. «Οφείλουμε να χτίσουμε ένα αύριο όπου σε αυτά τα ήρεμα νερά θα φυσήξει και ένας ούριος άνεμος», είπε ο Μητσοτάκης, ενώ με την αποστροφή «να μη γίνουμε από αυτούς που περνούν τη θάλασσα αλλά πνίγονται στο ποτάμι» ο Ερντογάν έδειξε να μην έχει διάθεση να προτάξει τα πεδία διαφωνίας με την Ελλάδα.