Οταν η πανδημία της Covid-19 χτύπησε την πόρτα της χώρας μας τον Φεβρουάριο του 2020, μπήκαν στη ζωή μας και τα πρόστιμα για τις παραβάσεις των μέτρων που είχαν επιβληθεί για τον περιορισμό της.
Ο μη εμβολιασμός των άνω των 60, οι παράνομες μετακινήσεις, η μη χρήση μάσκας σε κλειστούς – και ορισμένους ανοιχτούς – χώρους, η μη τήρηση αποστάσεων ασφαλείας και η ύπαρξη υπεράριθμων θαμώνων σε καταστήματα ή και επισκεπτών σε σπίτια, έγιναν τμήμα του αστυνομικού ρεπορτάζ και της καθημερινότητάς μας.
Κι αν όλα αυτά σήμερα φαντάζουν μακρινά, σαν να προέρχονται από ένα περίεργο όνειρο, το αποτύπωμά τους υπάρχει ακόμα στα τεφτέρια των κρατικών Αρχών που ανέλαβαν την πραγματοποίηση ελέγχων, την επιβολή των προστίμων και την είσπραξή τους.
Η πραγματοποίηση των ελέγχων είχε ανατεθεί σε μια σειρά από φορείς: στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας, στις Υγειονομικές Υπηρεσίες των ΟΤΑ, στην Ελληνική Αστυνομία, στη Δημοτική Αστυνομία και στις Λιμενικές Αρχές στην περιοχή ευθύνης τους, καθώς και στην Εθνική Αρχή Διαφάνειας.
Οι παραβάσεις των μέτρων προστασίας από πολίτες, όπως η μη χρήση μάσκας και οι παράνομες μετακινήσεις, επέφεραν πρόστιμα 300 ευρώ.
Η διοργάνωση ιδιωτικών εκδηλώσεων σε σπίτια με υπεράριθμους παρευρισκόμενους επιβάρυνε τον διοργανωτή με πρόστιμο 3.000 ευρώ και κάθε επισκέπτη με 300 ευρώ, ενώ οι επιχειρήσεις που δεν τηρούσαν τα μέτρα δέχονταν πιο βαριές καμπάνες, που ανά περίπτωση οδηγούσαν και σε λουκέτα.
Σύμφωνα με στοιχεία που εξασφάλισαν «ΤΑ ΝΕΑ» από την ΕΛ.ΑΣ., οι παραβάσεις που βεβαιώθηκαν ξεπερνούν τις 450.000 για το διάστημα μεταξύ Μαρτίου 2020 και Δεκεμβρίου 2022, όταν και οι έλεγχοι για την τήρηση των περιοριστικών μέτρων έλαβαν επί της ουσίας τέλος – λίγους μήνες πριν από την επίσημη ολική άρση των μέτρων τον Μάρτιο του 2023.
Τα συνολικά 450.775 πρόστιμα που κόπηκαν σε αυτό το διάστημα αναλογούν, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ., σε 142.175.424 ευρώ. Εξ αυτών, το μεγαλύτερο μέρος (308.494 πρόστιμα που αναλογούν σε 104.638.960 ευρώ) έχει διαβιβαστεί στις αρμόδιες ΔΟΥ, ενώ ένα μικρό τμήμα έχει διαβιβαστεί στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (46.248 πρόστιμα που αναλογούν σε 7.476.030 ευρώ).
Το 2021 ήταν η χρονιά στην οποία κυρώθηκαν οι περισσότερες παραβάσεις, με 217.748 πρόστιμα που αντιστοιχούσαν σε 78 εκατ. ευρώ. Από τον Μάρτιο έως και τον Δεκέμβριο του 2020 βεβαιώθηκαν 201.898 πρόστιμα συνολικής αξίας 52.157.024 ευρώ, ενώ το 2022 τα βεβαιωμένα πρόστιμα ανήλθαν σε 31.129 και αναλογούσαν σε κάτι λίγο παραπάνω από 12 εκατ. ευρώ.
Από το σύνολο των 450.775 παραβάσεων, στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων κατέληξαν προς είσπραξη βεβαιωμένα πρόστιμα συνολικής αξίας 50,21 εκατομμυρίων ευρώ. Εντούτοις, όπως αποκαλύπτουν στοιχεία της ΑΑΔΕ που εξασφάλισαν «TA NEA», μόλις 13,16 εκατ. ευρώ έχουν καταλήξει στα κρατικά ταμεία, με μόνο τα 4 εκατ. ευρώ εξ αυτών να αφορούν εμπρόθεσμες πληρωμές. Κατά την ΑΑΔΕ, 36,2 εκατομμύρια ευρώ παραμένουν ανείσπρακτα, αναλογώντας στο 72% του συνόλου.
Η «τρύπα» αυτή στην εξόφληση των προστίμων δημιουργεί εύλογα ερωτήματα.
Σκοπεύει το κράτος να κάνει κάτι για τα πρόστιμα που παραμένουν απλήρωτα;
Υπάρχει περίπτωση να δοθεί αμνηστία; Τι δείχνει αυτή η εικόνα για την αξιοπιστία του κράτους, την ισονομία και, εν τέλει, τη Δημοκρατία; «Το να δείξει το κράτος κάποια επιείκεια προς τους πολίτες άνω των 60 ετών που δεν είχαν εμβολιαστεί θα μπορούσε κάπως να δικαιολογηθεί, θα μπορούσε να αναζητηθεί ένα νομικό έρεισμα για να προχωρήσει κάτι τέτοιο», λέει στα «ΝΕΑ» ο Γιάννης Τασόπουλος, καθηγητής Διοικητικής Επιστήμης και Δημοσίου Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
«Ωστόσο, το μεγαλύτερο τμήμα αυτών των προστίμων είναι σαφές πως αφορούν άλλες συμπεριφορές, όπως είναι ο αθέμιτος ανταγωνισμός που δημιουργείται – για παράδειγμα – όταν ένας καταστηματάρχης δεν τηρεί τους κανόνες, την ώρα που οι υπόλοιποι τους τηρούν.
Ετσι, το κράτος επιβραβεύει επί της ουσίας όποιον δεν συμμορφώνεται και έτσι παραβιάζει την αρχή της νομιμότητας», συμπληρώνει.
«Οταν ο νόμος εφαρμόζεται επιλεκτικά, πλήττεται η ισονομία, η αξιοπιστία του κράτους και εν τέλει ο πυρήνας της νομιμότητας», επισημαίνει ο καθηγητής και καταλήγει: «Αν ήταν σοβαρό το κράτος, θα έπρεπε να είχε επιβάλει πιο λελογισμένες ποινές, τις οποίες θα μπορούσε να εφαρμόσει και να κυρώνει πρόστιμα τα οποία θα μπορούσε να εισπράξει.
Αυτό είναι ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε συχνά στην Ελλάδα: ψηφίζουμε δρακόντειους νόμους με τεράστια πρόστιμα, τους οποίους στη συνέχεια δεν εφαρμόζουμε».
Σχεδόν έναν χρόνο μετά την κύρωση των τελευταίων προστίμων για παραβάσεις που σχετίζονται με τα μέτρα κατά της εξάπλωσης του κορωνοϊού, η εικόνα που σχηματίζεται ως προς την είσπραξή τους είναι αναμφίβολα προβληματική.
Βέβαια, δεν είναι η πρώτη φορά που πρόστιμα παραμένουν ανείσπρακτα και πιθανώς ένα μέρος αυτών να πληρωθεί εν καιρώ, με την καταβολή των φορολογικών υποχρεώσεων των πολιτών – δεδομένου ότι μεγαλύτερο μέρος τους έχει ήδη ή πρόκειται να διαβιβαστεί στις ΔΟΥ.
