Τις τελευταίες ημέρες κυκλοφορούν δύο ακραία σενάρια για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Το ένα είναι ότι σε δέκα χρόνια δεν θα υπάρχει. Η άνοδος της Λεπέν στη Γαλλία και του AfD στη Γερμανία, σε συνδυασμό με τους αποτελεσματικούς εκβιασμούς που ασκεί ο Ορμπαν σε σχέση με την Ουκρανία, φέρνουν στην επιφάνεια μια βαθιά κρίση των αρχών πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε η ενωμένη Ευρώπη: του φιλελευθερισμού, της δημοκρατίας, της ανεκτικότητας, του σεβασμού της διαφορετικότητας. Οταν άρχισαν να διαφαίνονται τα αδιέξοδα, προτάθηκε για την υπέρβασή τους η λύση των ομόκεντρων κύκλων. Αλλά αυτό προϋποθέτει ένα κέντρο.

Το άλλο ακραίο σενάριο είναι η διαμόρφωση μιας ακροδεξιάς Ευρωπαϊκής Ενωσης. Την τελευταία δεκαετία, έγραφε χθες στους New York Times ο συγγραφέας και πολιτικός επιστήμονας Χανς Κουντνάνι, η ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή χαρακτηριζόταν από μια αντίθεση μεταξύ φιλελευθερισμού και αντιφιλελευθερισμού. Εκτοτε, η Κεντροδεξιά έχει αρχίσει να προσεγγίζει την Ακροδεξιά σε θέματα όπως η ταυτότητα, η μετανάστευση και το ισλάμ, ενώ την ίδια στιγμή ορισμένα ακροδεξιά κόμματα υιοθετούν έναν επιλεκτικό πραγματισμό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το κόμμα της Μελόνι, με το οποίο ο Μάνφρεντ Βέμπερ και το ΕΛΚ επιδίωξαν κάποια στιγμή να συνεργαστούν.

Στην ερώτηση ποιο από τα δύο αυτά σενάρια προτιμά, ένας απελπισμένος δυτικοευρωπαίος φιλελεύθερος θα απαντούσε «τραβήξτε τη σκανδάλη». Ευτυχώς, την κρίσιμη αυτή στιγμή εμφανίζεται στο κέντρο της σκηνής ένας παθιασμένος ανατολικοευρωπαίος «φιλελεύθερος συντηρητικός σοσιαλιστής» που υπόσχεται να γυρίσει το παιχνίδι. Ο νέος πρωθυπουργός της Πολωνίας Ντόναλντ Τουσκ δηλώνει ότι έχει τέσσερις παράλληλες ταυτότητες. Είναι ένα περήφανο παιδί του Γκντανσκ, όπου τη δεκαετία του 1980 έλαμψε το κίνημα «Αλληλεγγύη». Eίναι Κασούβιος, μέλος της ομώνυμης μειονότητας της βόρειας Πολωνίας που έχει δική της γλώσσα και παραδόσεις. Είναι Πολωνός. Και είναι Ευρωπαίος.

«Δεν ξέρω ποιοι ήταν οι παππούδες σου, ξέρω όμως ότι είσαι ένας γερμανός πράκτορας, απλώς ένας γερμανός πράκτορας», φώναζε προχθές στο Κοινοβούλιο ο Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, πρόεδρος του Κόμματος «Νόμος και Δικαιοσύνη» που μέχρι πρόσφατα κρατούσε τα ηνία της εξουσίας. Ο εκνευρισμός ανθρώπων σαν κι αυτόν είναι πράγματι η καλύτερη είδηση των ημερών, αφού δείχνει ότι υπάρχουν ζωογόνα ρεύματα στην Ευρώπη που εμείς στη Δύση δεν αντιλαμβανόμαστε ή υποτιμούμε, αλλά που ενδεχομένως να μπορούν να αντιμετωπίσουν με επιτυχία τα διαλυτικά φαινόμενα στην ήπειρο.

Οχι πως δεν αναγκάζεται κι ο Τουσκ να κάνει τους συμβιβασμούς του. Πολλοί πολωνοί φιλελεύθεροι, για παράδειγμα, τον κατηγορούν ότι, μολονότι έχει αναγάγει σε ύψιστη προτεραιότητά του τα δικαιώματα των γυναικών, δεν υπερασπίζεται με αρκετή θέρμη τις αμβλώσεις. Ομως ο νέος πρωθυπουργός ηγείται μιας συμμαχίας αριστερών, κεντροδεξιών και εξτρεμιστών της ελεύθερης αγοράς. Κι όπως λέει ένας πολιτικός επιστήμονας στη Βαρσοβία, ο Μπάρτος Ριντλίνσκι, «μερικές φορές δεν μπορείς να συνδυάσεις το νερό με τη φωτιά»…

Αν ο Τουσκ σβήσει πάντως μερικές φωτιές, θα έχει ήδη πετύχει.

Τελευταία Νέα