Εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα, εμβόλιο έναντι του HIV, λογισμικά και app για την καλύτερη διαχείριση των επειγόντων περιστατικών στα νοσοκομεία αλλά και την αντιμετώπιση της κατάθλιψης: αυτά είναι μόνον μερικά από τα πεδία όπου εστιάζουν οι τρέχουσες κλινικές μελέτες, επιδιώκοντας την καινοτομία τόσο στην πρόληψη όσο και στη θεραπεία.

Υπό τις εξελίξεις αυτές το έγκριτο επιστημονικό περιοδικό «Nature Medicine» απευθύνθηκε σε 11 διακεκριμένους επιστήμονες, οι οποίοι αποφάνθηκαν ποιες από αυτές τις μελέτες φαίνεται πως θα έχουν σημαντικό αντίκτυπο το 2024. Και τα συμπεράσματά τους έχουν ως εξής:

Ο καρκίνος του πνεύμονα, που σημειωτέoν αποτελεί την 3η αιτία θανάτου στη χώρα μας αλλά και κυριότερη αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως, βρίσκεται σε πρώτο πλάνο. Οπως σημειώνει ο επίτιμος καθηγητής Πνευμονολογίας στο πανεπιστήμιο Nottingham του Ηνωμένου Βασιλείου τα τρία τέταρτα των καρκίνων του πνεύμονα διαγιγνώσκονται σε προχωρημένο στάδιο, παρά το γεγονός πως η έγκαιρη ανίχνευσή του είναι το «Α» στην αντιμετώπισή του.

Γι’ αυτό και η εν εξελίξει τυχαιοποιημένη δοκιμή ελέγχου 150.000 ασθενών σε έξι νοσοκομεία γεννά ελπίδες. Στόχος είναι να αξιολογηθεί αν η τεχνητή νοημοσύνη (AI) που εφαρμόζεται στις ακτινογραφίες θώρακος αμέσως μετά τη λήψη τους συντομεύει τον χρόνο για παραπομπή σε αξονική τομογραφία και τελική διάγνωση. Εάν τα αποτελέσματα που αναμένονται τον ερχόμενο Ιούλιο επιβεβαιώσουν τα οφέλη, τότε εκτιμάται πως ο χρόνος διάγνωσης μπορεί να μειωθεί έως και 50%.

Παράλληλα όμως, και σύμφωνα με το «Nature Medicine», τρέχουν δύο ακόμη μελέτες ώστε να βελτιστοποιηθεί η εφαρμογή του προσυμπτωματικού ελέγχου του καρκίνου του πνεύμονα με την τεχνολογία της Αξονικής Τομογραφίας.

Τα εμβόλια

Σημαντικό κεφάλαιο στην ιατρική του προσεχούς μέλλοντος αποτελούν και τα εμβόλια έναντι του HIV και της ελονοσίας, που χρησιμοποιούν νέες τεχνολογίες. Για την πρώτη περίπτωση ήδη κλινικές μελέτες τρέχουν σε 10 κέντρα στις ΗΠΑ και σε δύο κέντρα στη Νότια Αφρική, ενώ το νέο, υπό δοκιμή, εμβόλιο έναντι της ελονοσίας δοκιμάζεται σε 2.400 παιδιά στην Κένυα, στην Μπουρκίνα Φάσο και την Τανζανία.

Στο… μικροσκόπιο όμως μπαίνει και η κακή χοληστερόλη (LDL). Οπως εξηγεί o καρδιολόγος στο Brigham and Women’s Hospital και λέκτορας του Harvard, Amit Khera, ένα στα 300 άτομα γεννιέται με οικογενή υπερχοληστερολαιμία – την πιο συχνή γενετική διαταραχή του μεταβολισμού. Οφείλεται σε κάποιο ελαττωματικό γονίδιο που κληρονομεί κάποιος από τους γονείς του με αποτέλεσμα να μην μπορεί ο οργανισμός να απομακρύνει την «κακή» (LDL) χοληστερόλη που κυκλοφορεί στο αίμα.

Η εν εξελίξει έρευνα VERVE – 100 στοχεύει να αδρανοποιήσει το ελαττωματικό αυτό γονίδιο (PCSK9) στο ήπαρ… ρίχνοντας την LDL. Εάν αυτό επιτευχθεί, τότε οι ειδικοί εκφράζουν την ελπίδα πως θα μπορούσαν ενδεχομένως να σωθούν εκατομμύρια άνθρωποι από καρδιαγγειακές παθήσεις.

Σταθμό αποτέλεσε και μια ακόμη κλινική δοκιμή, σύμφωνα πάντα με το «Nature Medicine», που ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2023 και αφορά τη νόσο Πάρκινσον – κύρια νόσο των ηλικιωμένων, που πλήττει το 3% του γενικού πληθυσμού. Πιο συγκεκριμένα, στο πλαίσιο της δοκιμής STEM-PD μεταμοσχεύονται «ντοπαμινεργικοί νευρώνες που προέρχονται από ανθρώπινα εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα στον εγκέφαλο ασθενών ηλικίας 50-75 ετών με μέτρια νόσο.

Η δοκιμή είναι σημαντική τόσο επειδή είναι η πρώτη φορά που δοκιμάζεται θεραπεία με ανθρώπινα εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα στη νόσο Πάρκινσον, όσο και επειδή στοχεύει άτομα με μέτρια νόσο, δίνοντάς τους περισσότερες πιθανότητες να επωφεληθούν από τη θεραπεία».

Σημαντικές εξελίξεις όμως αναμένονται και από μία ακόμη κλινική μελέτη φάσης ΙΙΙ που αφορά ανοσοθεραπεία για το μελάνωμα. Αντίστοιχα και όπως τονίζει η Nancy Lin, αναπληρώτρια επικεφαλής του τμήματος Ογκολογίας του Μαστού στο αντικαρκινικό ινστιτούτο «Dana – Farber» στη Βοστώνη, το ενδιαφέρον συγκεντρώνει μια ακόμη έρευνα που αφορά τους μεταστατικούς όγκους στον εγκέφαλο σε ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο του μαστού.

Εμφαση στην ψυχική υγεία

Ιδιαίτερη έμφαση πάντως, δίνει η επιστημονική κοινότητα και στην ψυχική  υγεία: Ηδη δοκιμάζεται εφαρμογή (app) για τη διαχείριση της κατάθλιψης στην εγκυμοσύνη ενώ παράλληλα υπό εξέλιξη βρίσκεται μία ακόμη μελέτη για παιδιά που απομακρύνονται από την οικογένειά τους λόγω κακοποίησης ή παραμέλησης. Δεδομένου πως έχει διαπιστωθεί πως διατρέχουν πολύ υψηλότερο κίνδυνο εκδήλωσης ψυχικών διαταραχών (π.χ. αυτοκτονικότητα), ανεργίας, φυλάκισης κ.ά., εξετάζεται ένα καλύτερο μοντέλο προσέγγισης και υποστήριξής τους προς όφελός τους.

Για το τέλος αφήνουμε ένα ακόμη προσδοκώμενο τεχνολογικό… άλμα: Με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης, ερευνητές επιχειρούν να δημιουργήσουν ένα ακόμη πιο αποτελεσματικό σύστημα διαλογής (triage) στα Επείγοντα, εντοπίζοντας παράλληλα και εκείνους τους ασθενείς που η υγεία τους θα επιδεινωθεί.

Τελευταία Νέα