Σχεδόν μια δεκαετία μετά τη βίαιη ανατροπή της διεφθαρμένης πλην νόμιμα εκλεγμένης κυβέρνησης Βίκτορ Γιανουκόβιτς από τις φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις στη Ουκρανία, το Κίεβο πήρε το πράσινο φως για την έναρξη του ευρωπαϊκού του ταξιδιού.
Για πολλούς δυτικούς αναλυτές, η απόφαση στη σύνοδο κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες στις 14 Δεκεμβρίου για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ουκρανία είναι ένα πρακτικό και συμβολικό ορόσημο στην πορεία της προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Υπενθυμίζεται ότι οι Ευρωπαίοι -με εξαίρεση την Ουγγαρία- είπαν ναι στην ένταξη, αλλά απέτυχαν να καταλήξουν για το νέο πακέτο χρηματοδότησης 50 δισ. ευρώ προς την Ουκρανία για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Οι Ευρωπαίοι μετακίνησαν την ημερομηνία της απόφασης στη σύνοδο κορυφής του Ιανουαρίου του 2024, με τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν να απέχει.
Ωστόσο, εμπειγογνώμονες του Ατλαντικού Συμβουλίου -μιας αμερικανικής δεξαμενής σκέψης- δεν κρύβουν και τον σκεπτικισμό τους από τη πρόσφατη σύνοδο Κορυφής.
Για τον υποδιευθυντή του Ευρωπαϊκού Κέντρου του Ατλαντικού Συμβουλίου James Batchik σίγουρα πρόκειται για τη λιγότερο θετική πλευρά της Συνόδου. «Το πακέτο, που προορίζεται να εγγυηθεί την τόσο αναγκαία μακροοικονομική βοήθεια της Ουκρανίας τα επόμενα τέσσερα χρόνια, είναι από πολλές απόψεις πιο σημαντική βραχυπρόθεσμα από την έγκριση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων» εξηγεί.
Τη στιγμή που η αμερικανική χρηματοδότηση έχει σκαλώσει στο Κογκρέσο, η ΕΕ θα έπρεπε να τώρα στη πιο κρίσιμη στιγμή να εκρίνει νέα μακροπρόθεση βοήθεια στην Ουκρανία πιστεύει ο εμπειρογνώμονας. Μπορεί οι Ευρωπαίοι να δεσμεύτηκαν να συνεχίσουν να χρηματοδοτούν διμερώς την Ουκρανία, αλλά ο Batchik θεωρεί ότι η αποτυχία επίτευξης συμφωνίας μειώνει την ιστορική απόφαση της ΕΕ για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις και, γενικότερα, τις φιλοδοξίες της Ευρώπης ως γεωπολιτικού παράγοντα.
Για τον ίδιο τον διευθυντή του Ευρωπαϊκό Κέντρου του Ατλαντικού Συμβουλίου Jörn Fleck η απλή έγκριση των ενταξιακών συνομιλιών από μόνη της χωρίς συμφωνία δεν έχει πρακτική υποστήριξη για το Κίεβο.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel και η Πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερλάιεν παρευρίσκονται σε σύνοδο κορυφής ηγετών της ΕΕ και των Δυτικών Βαλκανίων, στις Βρυξέλλες, Βέλγιο, 13 Δεκεμβρίου 2023. (REUTERS).
«Είναι μια χαμένη ευκαιρία για την Ευρώπη να ανέβει στη διατλαντική και γεωπολιτική σκηνή σε μια κρίσιμη στιγμή. Φανταστείτε το ισχυρό μήνυμα αυτή τη στιγμή για την Ουκρανία ενός πακέτου έναρξης ενταξιακών συνομιλιών και πενήντα δισ. ευρώ σε οικονομική βοήθεια που είναι και στρατιωτική βοήθεια με πολλούς τρόπους. Συνδυάστε το για μια φορά με τις κατά τα άλλα ανόμοιες εθνικές ανακοινώσεις για πρόσθετες δεσμεύσεις στρατιωτικής βοήθειας -πχ γερμανικά Patriot- και η ΕΕ θα μπορούσε να είχε στείλει τέσσερα αναμφισβήτητα μηνύματα ταυτόχρονα: μια επικαιροποιημένη διαβεβαίωση στην Ουκρανία, μια περιφρόνηση και αποφασιστικότητα σε μια ολοένα και πιο ανοδική Μόσχα (ακόμα και το Πεκίνο), άλλη μια ενθάρρυνση να κάνουμε το σωστό στην Ουάσιγκτον και ένα προς τους επικριτές της στο εσωτερικό και στο εξωτερικό της ΕΕ που επωμίζεται την ευθύνη της και ενισχύεται».
Ο μοναχικός «spoiler»
Βέβαια, οι δυτικοί αναλυτές δεν θα μπορούσαν παρά να κατακεραυνώνουν τον ρόλο του Όρμπαν στην ΕΕ κατηγορώντας τον για την ναρκοθέτηση της προσέγγισης ΕΕ-Ουκρανίας.
Ο βοηθός προγράμματος στο Eurasia Center, του Ατλαντικού Συμβουλίου Benton Coblentz κατέγραψε το παρασκήνιο των επαφών του Όρμπαν με τους Ευρωπαίους ομολόγους του. Πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών της Ουκρανίας και της Ουγγαρίας και μεταξύ του Όρμπαν, του Γάλλου Προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν, του Γερμανού Καγκελάριου Όλαφ Σολτς και της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Ο Ζελένσκι εθεάθη ακόμη και να συνομιλεί με τον Όρμπαν στο περιθώριο της ορκωμοσίας του Προέδρου της Αργεντινής Χαβιέ Μιλέι στο Μπουένος Άιρες.
Ο Όρμπαν έφυγε από την αίθουσα της συνόδου κορυφής όταν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ψήφισε υπέρ της έναρξης των ενταξιακών συνομιλιών, μια κίνηση που φέρεται να του πρότεινε ο Σολτς, λέει ο Coblentz. Ο Όρμπαν διευκρίνισε μετά την ανακοίνωση ότι η Ουγγαρία «δεν συμμετείχε στην απόφαση», αλλά κατέστησε σαφές ότι η Ουγγαρία επέτρεψε στις άλλες χώρες της ΕΕ να «ακολουθήσουν τον δρόμο τους».
«Ο Orbán συνεχίζει να παίζει τον μοναχικό spoiler, χρησιμοποιώντας τη βοήθεια προς την Ουκρανία ως εκβιασμό για να ξεκλειδώσει τα παγωμένα κοινοτικά κεφάλαια της Ουγγαρίας και θέτοντας πλήρως τα όρια της συναινετικής λήψης αποφάσεων της ΕΕ» σημειώνει ο Batchik.
Τώρα βέβαια, πως η Ουκρανία στην οποία κυριαρχεί η διαφθορά, οι διακρίσεις κατά εκατομμυρίων πολιτών στα ανατολικά όπως έχει καταγράψει ο ΟΗΕ και η οποία είναι εμπόλεμη θα μπορέσει να γίνει μέλος είναι άλλη συζήτηση.
