Αναζήτηση
Καθώς τα Χριστούγεννα πλησιάζουν ολοένα και περισσότερο, πολλοί γονείς αναζητούν το ιδανικό παιχνίδι για να πάρουν δώρο στα παιδιά τους, καθώς εκτός από διασκέδαση τα παιχνίδια παρέχουν μια τεράστια ευκαιρία για την ανάπτυξη του παιδικού εγκεφάλου.
Βέβαια, δεν είναι όλα τα παιχνίδια τα ίδια και όπως είπε μιλώντας στο Newsweek ο Σκοτ Έμπερλ, πρώην αντιπρόεδρος μελετών παιχνιδιού στο Εθνικό Μουσείο Παιχνιδιού «Strong» στη Νέα Υόρκη και εκδότης του The American Journal of Play, «το παιχνίδι είναι ζωτικής σημασίας για την πνευματική, σωματική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών σε κάθε στάδιο, διδάσκοντας δεξιότητες που διαρκούν μια ζωή».
«Τα παιδιά μαθαίνουν την ίδια τη γλώσσα μέσα από τις παιχνιδιάρικες εναλλαγές και να εξερευνούν τον κόσμο τους μέσα από το παιχνίδι», προσέθεσε.
Μάλιστα έρευνες δείχνουν ολοένα και περισσότερο ότι το παιχνίδι είναι εξίσου σημαντικό, αν όχι περισσότερο, από την επίσημη εκπαίδευση όσον αφορά την ανάπτυξη του εγκεφάλου. «Το παιχνίδι παρέχει ευκαιρίες στα παιδιά να εξασκηθούν και να μάθουν όλα τα είδη των δεξιοτήτων», δήλωσε στο Newsweek η Σάρα Γκέρσον, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Κάρντιφ στο Ηνωμένο Βασίλειο, η οποία ειδικεύεται στο παιχνίδι και την παιδική ανάπτυξη. «Είναι πραγματικά το πρωταρχικό εργαλείο μάθησης για τα μικρά παιδιά», υπογράμμισε.
Παιχνίδια διεγείρουν διαφορετικά μέρη του εγκεφάλου
Μάλιστα υπάρχουν είδη παιχνιδιού που διεγείρουν διαφορετικά μέρη του εγκεφάλου, επιτρέποντας στα παιδιά να αναπτύξουν μια σειρά από δεξιότητες που θα τους ακολουθούν για το υπόλοιπο της ζωής τους.
«Τα παιδιά μαθαίνουν και αντιλαμβάνονται τις χωρικές σχέσεις μέσα από το παιχνίδι, με παιχνίδια που στοιβάζουν παιχνίδια και τουβλάκια, για παράδειγμα», δήλωσε ο Έμπερλ. «Πρόκειται για μια πολύ βασική και ουσιαστική δεξιότητα. Θυμάστε τον κώνο με τα πολύχρωμα πλαστικά ντόνατς; Τα μικρά παιδιά αρχίζουν να μαθαίνουν την έννοια της αλληλουχίας και μαθαίνουν πώς να ταιριάζουν και να ταξινομούν το μέγεθος και το χρώμα όταν παίζουν με αυτό το παιχνίδι. Είναι επίσης διασκεδαστικό να το μασουλάνε», είπε ακόμα.
«Τα τουβλάκια διδάσκουν την αιτία και το αποτέλεσμα – τα χτίζεις και τα γκρεμίζεις. Και όταν τα παιδιά χειρίζονται τουβλάκια, μαθαίνουν τα σχήματα και πώς ταιριάζουν μεταξύ τους. Τα πιο στοιχειώδη παζλ διδάσκουν και εξασκούν επίσης αυτές τις δεξιότητες», σημείωσε.
Παιχνίδια για ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων
Τα πιο κατασκευαστικά παιχνίδια έχουν συσχετιστεί με την ανάπτυξη δεξιοτήτων που θα χρειαστούν αργότερα στη ζωή, όπως είναι η ανάπτυξη της χωρικής αντίληψης, της ανάγνωσης και των μαθηματικών. Άλλα παιχνίδια, εν τω μεταξύ, μπορεί να είναι σημαντικά για την ανάπτυξη των κοινωνικών μας δεξιοτήτων.
«Στην έρευνά μας διαπιστώσαμε ότι όταν τα παιδιά παίζουν με παιχνίδια όπως οι κούκλες με άλλους και μόνα τους, σε σύγκριση με το να παίζουν μόνοι τους με παιχνίδια tablet, ενεργοποιεί μια περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με την κοινωνική επεξεργασία», δήλωσε στο Newsweek ο Σαλίμ Χασμί, λέκτορας ψυχολογίας στο King’s College του Λονδίνου.
«Αυτό το μοτίβο της εγκεφαλικής δραστηριότητας εξηγείται από τα παιχνίδια που οξύνουν τον προβληματισμό της εσωτερικής κατάστασης του χαρακτήρα και άλλων καταστάσεων σε μεγαλύτερο βαθμό σε σύγκριση με τα ψηφιακά παιχνίδια», υπογράμμισε.
Παιχνίδια
Η Γκέρσον και το εργαστήριό της διαπίστωσαν ότι το παιχνίδι με τις κούκλες μπορεί να προκαλέσει το ίδιο επίπεδο κοινωνικής επεξεργασίας και ανάπτυξης με το παιχνίδι με άλλα παιδιά. «Διαπιστώσαμε ότι μια περιοχή κοινωνικής επεξεργασίας του εγκεφάλου ενεργοποιείται με παρόμοιο τρόπο όταν τα παιδιά παίζουν μόνα τους με κούκλες ή με ένα άλλο άτομο», δήλωσε η ίδια.
«Αυτό υποδηλώνει ότι οι κούκλες μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να εξασκήσουν δεξιότητες όπως η αντίληψη, η ενσυναίσθηση και η εξέταση των άλλων ανθρώπων, ακόμη και όταν παίζουν μόνα τους», ανέφερε ακόμα.
Τα στερεότυπα των παιχνιδιών για αγόρια και κορίτσια
Ένα σημαντικό ζήτημα που πρέπει να τεθεί υπόψιν εδώ είναι τα στερεότυπα των παιχνιδιών για αγόρια και κορίτσια. Ωστόσο, η Γκέρσον δήλωσε ότι το παιχνίδι με κούκλες προκαλεί παρόμοια επίπεδα κοινωνικής επεξεργασίας και στα δύο φύλα. «Εάν τα στερεότυπα φύλου αποθαρρύνουν τα παιδιά από το να παίζουν με ορισμένα είδη παιχνιδιών (ή τους γονείς από το να τα αγοράζουν), αυτό θα μπορούσε να αποτρέψει τις ευκαιρίες για μάθηση από και με αυτά», υπογράμμισε.
Αλλά σε ποιο στάδιο της ανάπτυξης ενός παιδιού θα πρέπει να εισάγουμε αυτούς τους διαφορετικούς τύπους παιχνιδιών; «Εγώ θα το κρατούσα απλό, ξεκινώντας με τον κώνο που στοιβάζει ντόνατς», δήλωσε ο Έμπερλ.
«Στη συνέχεια, όταν τα παιδιά είναι λίγο μεγαλύτερα, θα έβαζα μέσα φιγούρες δεινοσαύρων και κούκλες – και τα δύο είναι εξαιρετικά για παιχνίδι φαντασίας που ενθαρρύνει την αφήγηση ιστοριών. Στη συνέχεια, κραγιόνια και βιβλία ζωγραφικής, επειδή τα παιδιά μαθαίνουν τον συντονισμό ματιού-χεριού καθώς συσχετίζουν το χρώμα και το χώρο. (Ένας μαυροπίνακας είναι εξίσου καλός). Και αυτά, επίσης, ενθαρρύνουν την αφήγηση ιστοριών», προσέθεσε.
«Να μάθετε τι αρέσει στο παιδί σας»
«Παρατηρήστε ότι δεν συμπεριέλαβα κανένα ηλεκτρονικό παιχνίδι. Αλλά αν έπρεπε να διαλέξω ένα, αυτό θα ήταν το είδος που προσφέρει μια σειρά από φωτιζόμενα κουμπιά που συνοδεύονται από ηχητικά σήματα και επιτρέπουν ένα παιχνίδι που ενισχύει τη μνήμη των ακολουθιών ήχου και φωτός», είπε ακόμα.
Αυτές οι συστάσεις αποτελούν μόνο έναν οδηγό και δεν ταιριάζουν απαραίτητα σε όλα τα παιδιά. «Η γενική μου συμβουλή είναι να μάθετε τι αρέσει στο παιδί σας και να ακολουθήσετε το παράδειγμά του», δήλωσε η Γκέρσον.
«Αν το ίδιο ηγείται του παιχνιδιού και του δίνει χαρά και κίνητρο, θα προσελκύσει τους γονείς και τους άλλους σε αυτό και θα δημιουργήσει θετικές εμπειρίες. Οι γονείς μπορεί να μην βλέπουν την αξία ενός παιχνιδιού που προτιμά το παιδί τους, αλλά αν το παιδί το βλέπει ως πολύτιμο, αυτό μπορεί να δημιουργήσει θετικές ευκαιρίες μάθησης και κοινωνικές εμπειρίες που υπερβαίνουν το ίδιο το παιχνίδι», είπε ακόμα.
Δεν χρειάζεται να αναγκάσετε το παιδί σας να παίξει με παιχνίδια που εστιάζουν σε δεξιότητες
Αυτό σημαίνει επίσης ότι δεν χρειάζεται να αναγκάσετε το παιδί σας να παίξει με παιχνίδια που εστιάζουν σε δεξιότητες όπως η ανάγνωση και τα μαθηματικά. «Μερικές φορές οι γονείς δίνουν μεγάλη βαρύτητα στο αν ένα παιχνίδι διδάσκει συγκεκριμένα στο παιδί τους μια ακαδημαϊκή δεξιότητα», δήλωσε ο Γκέρσον.
Παιχνίδια
«Στην πραγματικότητα, τα παιδιά είναι πραγματικά ειδικοί στο να δημιουργούν μαθησιακές εμπειρίες με τρόπους που ούτε καν θα σκεφτόμασταν ως ενήλικες. Και οι θετικές σχέσεις και εμπειρίες που προκύπτουν από αυτό το είδος παιχνιδιού είναι πραγματικά πολύτιμες», συμπλήρωσε.
Τα καλύτερα παιχνίδια είναι αυτά που καλλιεργούν τη φαντασία
Είναι επίσης σημαντικό οι γονείς να δίνουν στα παιδιά τους αρκετό χρόνο για να παίξουν και να αναπτύξουν αυτές τις δεξιότητες. «Το να μην παρέχετε αρκετό χρόνο για ελεύθερο παιχνίδι, όπου τα παιδιά ασκούν το σώμα τους και τη φαντασία τους και καταλαβαίνουν πού ταιριάζουν στις μικρές τους κοινωνίες είναι κακό», δήλωσε ο Έμπερλ. «Και μετά υπάρχει και η παρεμβολή. Όσο περισσότερο το παιχνίδι διαχειρίζεται και καθορίζεται, είναι κατευθυνόμενο και περιορίζεται, τόσο λιγότερο μοιάζει με παιχνίδι και τόσο περισσότερο με δουλειά».
Τελικά, τα καλύτερα παιχνίδια είναι αυτά που καλλιεργούν τη φαντασία του παιδιού σας. Ο Έμπερλ είπε: «Το παιχνίδι είναι το καλύτερο που μπορεί να κάνει κάποιος για να οξύνει τη φαντασία του. Να ένας γενικός κανόνας: αποφύγετε το παιχνίδι που παρέχει πάρα πολλά και αφήνει ελάχιστο χώρο για τη φαντασία».
