Αναζήτηση
«Ο λόρδος Βύρων θα ήταν σήμερα πολύ απογοητευμένος αν έβλεπε ότι, 200 χρόνια μετά, τα Γλυπτά του Παρθενώνα εξακολουθούν να βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο». Η διαπίστωση δεν είναι καινοφανής: είναι γνωστό ότι ο ρομαντικός ποιητής του 19ου αιώνα είχε ξιφουλκήσει επανειλημμένως εναντίον του «ιερόσυλου» λόρδου Ελγιν. Αποκτά, όμως, άλλη βαρύτητα όταν προέρχεται από τα χείλη του… λόρδου Βύρωνος αυτοπροσώπως!
Ο Ρόμπιν Μπάιρον, απόγονος του μεγάλου φιλέλληνα, φέρει τον ίδιο τίτλο με τον διάσημο συγγενή του: είναι ο 13ος λόρδος Βύρων. «Μου είναι δύσκολο να μαντέψω τι θα έκανε σήμερα, διότι οι συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές από ό,τι δύο αιώνες πριν. Αλλά είναι πολύ πιθανό να εκφωνούσε λόγους στη Βουλή των Λόρδων και να αρθρογραφούσε στον Τύπο υπέρ του αιτήματος της Ελλάδας. Μάλλον κάτι τέτοιο θα έκανε» λέει στα «ΝΕΑ» ο 73χρονος βρετανός ευγενής.
Το 1811 ο πρόγονός του έγραψε την ωδή «Η κατάρα της Αθηνάς» θέλοντας να στηλιτεύσει τη βαρβαρότητα του Ελγιν: «Πρώτα στο κεφάλι εκείνου που ‘κανε αυτή την πράξη / Η κατάρα μου θ’ αστράψει, ίδιον και γενιά να κάψει» έλεγε – διά χειρός Μπάιρον – η θεά της Σοφίας. «Πίστευε ακράδαντα ότι τα Μάρμαρα έπρεπε να βρίσκονταν στην Ελλάδα. Είμαι βέβαιος ότι θα ήθελε να τα δει να επιστρέφουν εκεί» επισημαίνει ο νεότερος λόρδος Βύρων, ο οποίος κληρονόμησε τον επίζηλο τίτλο πριν από 34 χρόνια. «Νομίζω ότι έβλεπε το ζήτημα και από μια ρομαντική σκοπιά. Για εκείνον, τα Μάρμαρα θα έπρεπε να λούζονται από τον λαμπερό ήλιο της Ελλάδας, όχι να βρίσκονται κλεισμένα μέσα σε ένα ψυχρό μουσείο» συνεχίζει, φέρνοντας στο μυαλό του «μια αρκετά διασκεδαστική παρατήρηση» που είχε κάνει ο σημαντικός ποιητής και πολιτικός για να καταρρίψει τον ισχυρισμό του Ελγιν ότι η παρουσία των Γλυπτών στη Γηραιά Αλβιώνα θα ενέπνεε τους βρετανούς γλύπτες. «Εγραψε τότε ότι οι Βρετανοί είναι τόσο ταλαντούχοι στη γλυπτική όσο οι Αιγύπτιοι στο πατινάζ!».
Συμμερίζεστε τις απόψεις του προγόνου σας για τα έργα του Φειδία; τον ρωτάω. «Το καλύτερο θα ήταν να βρίσκονταν στην Αθήνα. Αυτό, βέβαια, δεν είναι ακριβώς ίδιο με το να πούμε ότι πρέπει εδώ και τώρα να φύγουν από το Βρετανικό Μουσείο». Δηλαδή; «Βασικά, θα ήταν καλύτερο να είχαν μείνει εκεί, να μην είχαν αφαιρεθεί, αν και υπάρχει ένα επιχείρημα που λέει ότι έτσι αποτράπηκε η καταστροφή τους» σημειώνει. «Σε τελική ανάλυση, όμως, πιστεύω ότι τα Μάρμαρα μπορούν να εκτιμηθούν καλύτερα στο αρχικό τους πλαίσιο, κοντά στον Παρθενώνα. Αποκτούν μεγαλύτερη σημασία αν βρίσκονται στην Αθήνα παρά στο Λονδίνο. Και νομίζω ότι μπορεί να βρεθεί μια αμοιβαία επωφελής λύση».
Ο 13ος Μπάιρον σπούδασε Νομικά στο Κέιμπριτζ και έκανε μακρά καριέρα ως δικηγόρος, περνώντας, για μία δεκαετία, και από τα έδρανα της Βουλής των Λόρδων. Με τον θάνατο του πατέρα του, το 1989, κληρονόμησε τον βυρωνικό τίτλο. «Δεν περίμενα ποτέ ότι θα γινόμουν λόρδος Βύρων. Ο τίτλος περιφερόταν σε μακρινούς συγγενείς εξαιτίας της έλλειψης αρσενικών κληρονόμων. Να φανταστείτε ότι ο πατέρας μου τον απέκτησε προς το τέλος της ζωής του. Κανονικά, στη θέση μου θα ήταν ο μεγαλύτερος αδελφός μου, αλλά δυστυχώς σκοτώθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα». Το 2021 έγινε «ο πρώτος λόρδος Βύρων που γράφει λογοτεχνικό έργο εδώ και 200 χρόνια», θυμάται χαμογελώντας, αναφερόμενος στο μυθιστόρημά του «Echoes of a Life» το οποίο πραγματεύεται την υποβοηθούμενη αυτοκτονία.
Ο λόρδος είναι πρόεδρος της ιδρυθείσας το 1876 Βυρωνικής Εταιρείας (The Byron Society) του Λονδίνου, ενός από τους 38 οργανισμούς ανά τον κόσμο που είναι αφιερωμένοι στην προαγωγή του έργου του Τζορτζ Γκόρντον Μπάιρον, όπως ονομαζόταν ο κορυφαίος ποιητής της νεωτερικότητας. Του χρόνου, οι απανταχού «βυρωνιστές», όπως αποκαλούνται οι λάτρεις του άγγλου ευπατρίδη, θα τιμήσουν με δεκάδες εκδηλώσεις τη διακοσιετηρίδα του θανάτου του (πέθανε στο Μεσολόγγι στις 19 Απριλίου 1824, σε ηλικία 36 ετών). Ο Βύρων, γνωστός και για τον έκλυτο ερωτικό βίο του, ήταν από τις πλέον εμβληματικές μορφές του φιλελληνισμού, με τους ιστορικούς να αποτιμούν ως σημαντική τη συμβολή του στην Ελληνική Επανάσταση – παρότι δεν πολέμησε ο ίδιος. «Εκείνη την εποχή, τα ανώτερα στρώματα στην Αγγλία λάμβαναν κλασική παιδεία. Μεγάλωναν με Ομηρο και άλλους έλληνες ποιητές. Γι’ αυτό η Ελλάδα σήμαινε τόσα πολλά για τον Βύρωνα. Οταν την επισκέφθηκε, είχε όλες αυτές τις εικόνες στο μυαλό του» λέει ο σύγχρονος Μπάιρον και αρχίζει να απαγγέλλει από στήθους στίχους από τα «Νησιά της Ελλάδας», που γράφτηκαν το 1821: «Τα βουνά το μεγάλο Μαραθώνα θωράνε / κι η αθάνατη βλέπει τα πελάγη κοιλάδα / Εδώ πέρα μονάχος συλλογιόμουν πώς να ‘ναι / θα μπορούσε και πάλε μια ελεύτερη Ελλάδα!» (εδώ σε μετάφραση Αργύρη Εφταλιώτη). «Ο Μπάιρον δεν ήταν ο μόνος που ενδιαφερόταν να βοηθήσει και να συγκεντρώσει χρήματα για την Επανάσταση. Αναμφίβολα, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του δεσμού της Βρετανίας με την Ελλάδα. Οι ρίζες αυτού του δεσμού, όμως, βρίσκονται στην εκπαίδευση».
Υπάρχουν, αλήθεια, άγνωστες ιστορίες για τον πρόγονό του που θα ήθελε να μοιραστεί μαζί μας; «Οταν ήμουν μικρός, μου είχαν πει ότι ο Βύρων παντρεύτηκε κάποια κοπέλα στην Ελλάδα και έκανε μαζί της ένα ακόμη παιδί. Αλλά δεν νομίζω ότι έχει βάση αυτό» αποκρίνεται. «Μου έλεγαν, επίσης, για μια κατάρα που υπήρχε από την εποχή του 5ου λόρδου Βύρωνα, προγόνου του Μπάιρον. Οταν αυτός σκότωσε τον ξάδελφό του, μια μάγισσα καταράστηκε την οικογένεια να μην περάσει ποτέ ο τίτλος του λόρδου από πατέρα σε γιο. Αυτά, όμως, είναι ανοησίες».
