Αν περιέγραφες σε έναν Ελληνα του 1970 την Ελλάδα του 21ου αιώνα, μπορεί και να του προκαλούσες ελαφρύ εγκεφαλικό επεισόδιο. Μαύροι Ελληνες ή με καταγωγή από χώρες της ανατολικής Ευρώπης, γειτονιές μεταναστών, ανύπαντρες μητέρες, ζευγάρια σε συμβίωση, ανοιχτά ομοφυλόφιλοι που διεκδικούν γάμο και τεκνοθεσία. Οι άνθρωποι που, πριν από πενήντα χρόνια, μιλούσαν για τη συνοχή και τα ήθη της ελληνικής κοινωνίας, σήμερα θα έπεφταν, σπαράζοντας, στα γόνατα.
Ομως αυτός είναι ο δρόμος που ακολουθούν οι ανοιχτές κοινωνίες. Εξελίσσονται, αλλάζουν, γίνονται κάτι διαφορετικό, διατηρώντας επαφή με τις καταβολές τους μέσα από τη γλώσσα και τις ανθεκτικότερες των παραδόσεων. Δεν είναι εύκολο να ακολουθήσουν όλοι την ίδια διαδρομή. Ισως και να μην είναι θεμιτό. Κάποιοι πρέπει να μένουν πιο πίσω, να κρατούν τα μπόσικα.
Ο Αντώνης Σαμαράς και ο Αρχιεπίσκοπος είναι ειλικρινείς στον δισταγμό ή, πιο σωστά, στη δυσφορία τους. Αντιπροσωπεύουν ένα πλαίσιο αξιών που συρρικνώνεται, σαρώνεται σχεδόν βίαια από τον άνεμο των αλλαγών. Δεν διατηρούν προσωπική ατζέντα. Εκφράζουν αρχές με τις οποίες πορεύτηκαν για δεκαετίες. Και ας είμαι ειλικρινής. Ο Αρχιεπίσκοπος δεν θα ήταν συνεπής ως εκκλησιαστικός ποιμενάρχης αν συναινούσε στον γάμο ομοφύλων. Και ο Σαμαράς θα είχε αποκλίνει από το προσωπικό του στίγμα αν αποδέχονταν με ένα σήκωμα των ώμων τη ρύθμιση για τους παράτυπους μετανάστες που βρίσκουν νόμιμη εργασία. Και οι δύο αντιπροσωπεύουν το κομμάτι της κοινωνίας που αντιστέκεται, που προσπαθεί να πιάσει την κοινωνία από το ρούχο, να μην τρέχει τόσο γρήγορα. Και οι δύο θα αποτύχουν, το ξέρουν και οι ίδιοι.
Στις αρχές των ’80ς η Νέα Δημοκρατία αντιτάχθηκε στον πολιτικό γάμο και στην αποποινικοποίηση της μοιχείας. «Η κυβέρνηση νομιμοποίησε την γκαρσονιέρα και ποινικοποίησε την κρεβατοκάμαρα» έλεγαν τα στελέχη της. Σαράντα χρόνια μετά, όλα αυτά ακούγονται και είναι αστεία. Συμβαίνει με κάθε θέση που αντιστέκεται στις τάσεις των καιρών. Η κυβέρνηση χειρίστηκε σωστά την αντίδραση Σαμαρά. «Συνεχίζουμε το έργο μας». Μένει να πράξει το ίδιο όταν φέρει τον γάμο ομοφύλων στη Βουλή και από την Αρχιεπισκοπή ακουστεί ο εξάψαλμος.