Το στεγαστικό πρόβλημα

Στην Πορτογαλία που και αυτή πέρασε κρίση, όπως εμείς, αλλά πιο σύντομη από ό,τι εμείς, είχαν και εκεί τη φαεινή ιδέα να δημιουργήσουν πρόγραμμα «χρυσή βίζα» προκειμένου να πάρουν ό,τι μπορούσαν από ξένους επενδυτές της αγοράς ακινήτων. Η χώρα ωφελήθηκε, η αγορά ακινήτων τονώθηκε. Το κόστος των κατοικιών στη Λισαβόνα έχει αυξηθεί κατά 30% την τελευταία πενταετία. Τα σπίτια στην πόλη ανταγωνίζονται αυτά του Μιλάνου, της Μαδρίτης και του Βερολίνου. Η αύξηση που καταγράφεται είναι ωστόσο η δεύτερη μεγαλύτερη στην Ευρώπη, μετά την Αθήνα.

Οι Πορτογάλοι, με τη δεύτερη μεγαλύτερη αύξηση αντέδρασαν ακαριαία, όπως και στην οικονομική κρίση. Η Ελλάδα με την πρώτη, ακόμα εφαρμόζει μέτρα ενίσχυσης της ζήτησης. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι εμείς χρειαστήκαμε τρία μνημόνια και οκτώ χρόνια μέτρων, τη στιγμή που αυτοί ξεμπέρδεψαν με ένα μνημόνιο διάρκειας μικρότερης των τριών χρόνων. Ετσι και τώρα με την έκρηξη της αγοράς ακινήτων, που έκανε ανυπόφορη τη ζωή των κατοίκων τους, αποφάσισαν να βάλουν ένα φρένο. Η κυβέρνηση της Πορτογαλίας αποφάσισε να τερματίσει το πρόγραμμα «χρυσή βίζα» και να εγκρίνει ένα σχέδιο άρσης των φορολογικών κινήτρων σε ξένους πολίτες. Το πιθανότερο είναι ότι δεν αρκεί για να μειωθούν οι τιμές, αλλά τουλάχιστον στοχεύει στο να επιβραδυνθεί η άνοδός τους. Εκαναν κάτι οι Πορτογάλοι και ας βρίσκεται μετέωρη η κυβέρνησή τους, έτοιμη να πάει σε πρόωρες εκλογές.

Στην Ελλάδα, αντίθετα, «απολαμβάνουμε» το σύγχρονο θαύμα του real estate. Τη στιγμή που δεν κάνουμε τίποτα για την αύξηση της προσφοράς (όπως επεκτάσεις των σχεδίων πόλεως) ή όσα κάνουμε κινούνται με πολύ αργούς ρυθμούς (άνοιγμα κλειστών ακινήτων), συνεχίζουμε να επιδοτούμε τη ζήτηση. Και μάλιστα, για να είμαστε βέβαιοι ότι το πρόβλημα θα γενικευθεί σε κάθε γειτονιά, πριμοδοτήσαμε και τις τελευταίες σχετικά οικονομικές περιοχές για στέγαση, προκειμένου να γίνουν και αυτές απλησίαστες είτε για ενοικίαση είτε για αγορά. Συγκεκριμένα, από το τρέχον έτος αυξήθηκε το όριο απόκτησης άδειας παραμονής μέσω της αγοράς ακινήτου σε 500.000 ευρώ για τις δημοφιλείς ήδη ακριβές περιοχές. Αντίθετα, παρέμεινε στις 250.000 ευρώ το όριο σε περιοχές που δεν είχε τρέξει από πλευράς τιμών η αγορά ακινήτων, όπως γειτονιές του Πειραιά και της Δυτικής Αθήνας.

Με αυτόν τον τρόπο στρέψαμε τους περίπου 4.000 ξένους ενδιαφερομένους ετησίως για χρυσή βίζα και σε αυτές τις περιοχές. Προφανώς επιβαρύνοντας τις αξίες σε επίπεδα που πολύ δύσκολα θα έφταναν τόσο γρήγορα, χωρίς την κρατική πριμοδότηση. Ηδη τα αποτελέσματα φαίνονται. Ο ρυθμός αύξησης της αξίας των αγοραπωλησιών ακινήτων από δικαιούχους της «χρυσής βίζας» έτρεχε με ρυθμό 130% κατά τη διάρκεια του έτους. Στοιχείο πανηγυρισμού πριν από επτά-οκτώ χρόνια, αλλά πλέον στοιχείο έντονου προβληματισμού, καθώς όσο αυξάνεται αυτή η αγορά τόσο κάνει πιο δύσκολο το στεγαστικό πρόβλημα στην πρωτεύουσα και σε άλλες μεγάλες πόλεις. Η «χρυσή βίζα» αιμοδότησε την ελληνική οικονομία με 5 δισ. ευρώ από το 2014 έως σήμερα. Πλέον η αγορά αναπτύσσεται με τρελούς ρυθμούς και όσο συνεχίζεται η εφαρμογή της τόσο θα γίνεται πιο δύσκολο το στεγαστικό πρόβλημα στη χώρα.