Η απόφαση του Γιώργου Γεραπετρίτη να αποσυρθεί η ροζ σημαία, το εικαστικό έργο της Γεωργίας Λάλε από το Γενικό Προξενείο της Νέας Υόρκης, δεν πρέπει να ελήφθη εύκολα. Ο υπουργός Εξωτερικών, αν μη τι άλλο, πρέπει να γνωρίζει το έργο του καθηγητή συνταγματικού δικαίου Σταύρου Τσακυράκη «Θρησκεία κατά τέχνης» (Πόλις, 2006), για τον οποίο έχει μιλήσει κατ’ επανάληψη. Ο υπέρμαχος των ατομικών ελευθεριών Τσακυράκης είχε αποδείξει σε εκείνο το βιβλίο του ότι η αμφισβήτηση της καλλιτεχνικής δημιουργίας που οδηγεί στη λογοκρισία δεν στηρίζεται παρά σε υποκειμενικές ιδεολογικές και αισθητικές προτιμήσεις, οι οποίες σε μια φιλελεύθερη δημοκρατία δεν επιτρέπεται να επιβάλλονται με τον νόμο. Πολύ περισσότερο, αυθαιρέτως, με μια υπουργική απόφαση.
Ο υπουργός Εξωτερικών, δηλαδή, πήρε μια απόφαση στρατηγικού χαρακτήρα προκειμένου να κλείσει ένα μέτωπο που φάνηκε να ανοίγει στα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας, αδιαφορώντας για τη μεγάλη συζήτηση που θα γινόταν στον φιλελεύθερο χώρο και στα αριστερά του κυβερνώντος κόμματος. Αυτό που φαίνεται, δηλαδή, είναι ότι σήμερα η κυβέρνηση δεν είναι και τόσο κυρίαρχη, όσο δείχνει. Μπορεί να μην απειλείται από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, ωστόσο φαίνεται ότι στο εσωτερικό της, και ιδίως στα δεξιά της, δεν είναι όλα ρόδινα.
Απειλείται λοιπόν η πολιτική και ιδεολογική κυριαρχία του Κυριάκου Μητσοτάκη, άρα και η συνοχή του κυβερνώντος κόμματος; Δεν νομίζω ότι είναι αυτό ακριβώς το πρόβλημα. Ομως, μεγαλώνει μια υπόγεια δυσαρέσκεια στη ΝΔ για την ηγετική ομάδα του κόμματος, που στην προσπάθειά του να προχωρήσει σε απαραίτητες και δεσμευτικές για το ευρωπαϊκό μέλλον της χώρας μας μεταρρυθμίσεις στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε κυβερνητικά στελέχη που, σε ένα βαθμό, δεν ανήκουν στον κομματικό μηχανισμό. Η αποδυνάμωση του κομματικού σωλήνα για τους επαγγελματίες γραφειοκράτες του κόμματος μπορεί να φαντάζει υπαρξιακή απειλή. Και εκφράζεται με δυσαρέσκεια και γκρίνια.
Η χθεσινή «ανταρσία» του Αντώνη Σαμαρά, ο οποίος καταψήφισε τη ρύθμιση για τους μετανάστες, δείχνει ότι ο πρώην πρωθυπουργός έχει αποφασίσει να είναι μόνιμο εμπόδιο στα σχέδια του Κυριάκου Μητσοτάκη – κι αυτό μολονότι οι πολιτικές του επιλογές στα αυτοδιοικητικά της Πελοποννήσου, όπου του είχε δοθεί το πάνω χέρι, αποδοκιμάστηκαν. Διακριτή φαίνεται ότι θέλει να κάνει την παρουσία του και ο Κώστας Καραμανλής, έστω ως ιδεολογικός ταγός της λαϊκής Δεξιάς (στην ουσία, της κρατικιστικής Δεξιάς των μηχανισμών), έστω μέσω κάποιων συντηρητικών ΜΜΕ που συστηματικά αντιπολιτεύονται τον Μητσοτάκη και δίνουν στον «ακάματο» πρώην μια προοπτική μέλλοντος. Υπάρχουν ακόμα κάποιοι δυσαρεστημένοι υπουργοποιήσιμοι εν αναμονή στην Κοινοβουλευτική Ομάδα, ενώ ιδεολόγοι συντηρητικοί ακόμα και στο Υπουργικό Συμβούλιο (όπως ο Μάκης Βορίδης) ζητούν να είναι διακριτές οι διαφορές τους.
Οι διαφορές αυτές είναι σχετικά ανώδυνες. Στο Μεταναστευτικό η κομματική πειθαρχία (που δεν παραβιάστηκε) έλυσε τα προβλήματα. Στο θέμα του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών, όμως, ίσως προκύψουν δυσάρεστες εκπλήξεις. Ιδεολογικές παρωνυχίδες είναι ακόμα η ελληνοτουρκική προσέγγιση και η υποστήριξη στην Ουκρανία και το πάγωμα των σχέσεων με τη Ρωσία.
Οι οικονομικοί θρίαμβοι της κυβέρνησης δεν απειλούν τη συνοχή της. Ωστόσο, ενόψει ευρωεκλογών, η ΝΔ θα ενεργοποιήσει τη συντηρητική ατζέντα, για να μην έχει απώλειες στα δεξιά της. Προβλέπω ότι, το επόμενο διάστημα, διεκδικώντας να κρατήσει ή και να αυξήσει το ποσοστό των βουλευτικών εκλογών, η ΝΔ θα συνομιλεί στενότερα με τους ψηφοφόρους του Νατσιού ή του Βελόπουλου. Κι ίσως οι εσωκομματικές διαφωνίες να είναι ο τρόπος για να γίνει αποδεκτή αυτή η στροφή από το φιλελεύθερο και το κεντροαριστερό ακροατήριο.
Αθηναιοκεντρισμός με προϋποθέσεις
Ο νεοεκλεγείς δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας, έχει δίκιο που φωνάζει για την τροπολογία την οποία έφερε στη Βουλή η κυβέρνηση με θέμα τη μετονομασία του Οργανισμού Ανάπλαση Αθήνας ΑΕ (σε Ανάπλαση ΑΕ) και τον ορισμό της διοίκησής της. Σύμφωνα με την τροπολογία, η εταιρεία πλέον έχει πανελλαδική εμβέλεια, δεν θα είναι στο εξής πρόεδρος ο δήμαρχος Αθηναίων και δεν θα συμμετέχουν στο δ.σ. σύμβουλοι του Δήμου Αθηναίων.
Ο Δούκας παρατηρεί ακόμα ότι «στην αρχική μορφή του ο ν. 4539/2018 [με τον οποίο συστάθηκε ο ως άνω οργανισμός] δεν προέβλεπε ότι πρόεδρος του δ.σ. είναι ο δήμαρχος Αθηναίων. Προστέθηκε με νόμο της ΝΔ (άρθρο 59 ν. 4663/2020)». Η κυβέρνηση, δηλαδή, έκανε αθηναιοκεντρική την Ανάπλαση Αθήνας μετά την εκλογή φιλικού της δημάρχου στον Δήμο Αθηναίων και παύει τον αθηναιοκεντρισμό της όταν λήγει η θητεία του.
Αυτά δεν είναι σοβαρά πράγματα. Εν προκειμένω, η κυβέρνηση έστω εκ των υστέρων οφείλει μια εξήγηση, τι την έκανε το 2020 να παραδώσει στον Δήμο την Ανάπλαση και γιατί ανακαλεί εκείνη την επιλογή το 2023. Αλλιώς, θα έχει μείνει η εντύπωση ότι, απλώς, ο οργανισμός είναι κυβερνητικό λάφυρο. Δεν είναι ό,τι καλύτερο περιμένει κανείς από μια κυβέρνηση που εγγυήθηκε την προστασία των θεσμών.
