Δεν είναι μόνο ότι τον ήθελαν νεκρό, αλλά και να τον εξαφανίσουν από προσώπου γης, στη κυριολεξία. Αφού τον βασάνισαν, τον εκτέλεσαν και τεμάχισαν τον κορμί του, στη συνέχεια το διέλυσαν στο οξύ. Μα πραγματικά, τι είδους άνθρωποι μπορεί να συλλάβουν και να εκτελέσουν μια τέτοια διαδικασία;

Την απάντηση φαίνεται να τη γνώριζαν σίγουρα εκείνοι που συμμετείχαν σε μία από τις αναρίθμητες συνεδριάσεις του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ τον Λευκό Οίκο στις 18 Αυγούστου του 1960. Μεταξύ εκείνων που συμμετείχαν, ήταν ο διευθυντής τότε της CIA Άλεν Ντάλες, οι υπουργοί Άμυνας, Οικονομικών και Εμπορίου, ο Ντάγκλας Ντίλον, ο υφυπουργός Εξωτερικών και φυσικά πρώτος από όλους ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντουάιντ Αϊζενχάουερ.

Τι ήταν αυτό που απασχολούσε την κορυφή της αμερικανικής διοίκησης όμως;

Το ζήτημα, όπως αναφέρει ο λέκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins Mvemba Phezo Dizolele στο περιοδικό Foreign Policy, ήταν η ρήξη του Νταγκ Χάμαρσκελντ τον γ.γ. του ΟΗΕ και του Πατρίς Λουμούμπα, του μόλις δύο μηνών πρωθυπουργό του Κονγκό.

Ο Λουμπούμπα ήταν ο πρώτος ηγέτης του Κονγκό -της πρώην αποικίας των Βέλγων- που εκλέχτηκε δημοκρατικά τον Ιούνιο το 1960, ωστόσο, η διοίκηση και ο στρατός παρέμειναν υπό βελγικό έλεγχο. Υπενθυμίζεται ότι ήταν τα πρώτα χρόνια που οι Βέλγοι οικοδομούσαν τη «φιλειρηνική» ΕΟΚ, δηλαδή την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ενώ οι Κονκγολέζοι ζητούσαν την αποχώρηση των Βέλγων, οι Βρυξέλλες, συνέχιζαν να στέλνουν στρατό υποστηρίζοντας τον αντίπαλο του Λουμούμπα τον Μωυσή Τσόμπε, ηγέτη του κόμματος Κόνακατ, ο οποίος κήρυξε την ανεξαρτησία της Κατάνγκα, της οποίας τα ορυχεία χαλκού εκμεταλλευόταν σχεδόν κατά αποκλειστικότητα η πανίσχυρη Βελγική Ένωση Ορυχείων.

Όταν λοιπόν ο Λουμπύμπα άρχισε να κάνει τα αυτονόητα –δεδομένης της αδράνειας του ΟΗΕ- δηλαδή να προετοιμάζεται για ένοπλη σύγκρουση με τους αποικιοκράτες Βέλγους, παράλληλα είχε και την υποστήριξη της ΕΣΣΔ, η οποία άρχισε να στέλνει στρατιωτικό υλικό, ενώ υπεραμυνόταν των θέσεων του Κονγκό στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Έτσι, οι συμμετέχοντες στη συνεδρίαση του Λευκού Οίκου ανησυχούσαν ότι ο Λουμούμπα θα μπορούσε να αντικαταστήσει τον ΟΗΕ με τους Σοβιετικούς, κάτι που ήταν ασυγχώρητο για τους Αμερικανούς και τους Ευρωπαίους.

Η επίσκεψη του πρωθυπουργού Πατρις Λουμούμπα στη Νέα Υόρκη.

Στις 5 Σεπτεμβρίου ο πρόεδρος του Κονγκό, έχοντας τις πλάτες των ΗΠΑ και του Βελγίου, «απέλυσε» τον Λουμούμπα, ο οποίος είχε χαιρετίσει την αποστολή ειρηνευτικών δυνάμεων στην Κατάνγκα ως «νίκη του Κονγκό». Ωστόσο, ο Λουμούμπα δεν αποδέχτηκε την αποπομπή του, με αποτέλεσμα στο Κονγκό να υπήρχαν δύο κυβερνήσεις.

Στις 14 Σεπτεμβρίου ο συνταγματάρχης Ζοζέφ Μομπούτου, αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων του Κονγκό και άλλοτε φίλος του Λουμούμπα, τον πρόδοσε και κατέλαβε με πραξικόπημα την εξουσία, θέτοντας τον Λουμούμπα σε κατ’ οίκον περιορισμό και στη συνέχεια εκτελώντας τον βάναυσα.

Στη νέα του έρευνα ο συγγραφέας «The Lumumba Plot: The Secret History of the CIA and a Cold War Assassination» ο Στιούαρντ Ριντ ρίχνει φως σε μια από τις πιο συνταρακτικές πολιτικές δολοφονίες του 20ου αιώνα.

Ο Ριντ γράφει ότι ο Ντάλες «παρενέβη για να επαναλάβει τον ισχυρισμό του ότι ο Λουμούμπα πληρωνόταν από τους Σοβιετικούς». Για τον Αϊζενχάουερ, ήταν αδιανόητο ότι ένας άνθρωπος, υποστηριζόμενος από τους Σοβιετικούς, θα ανάγκαζε την Ουάσιγκτον να φύγει από το Κονγκό.

Η απόφαση της δολοφονίας;

«Ήταν πιθανό σε αυτό το σημείο της συζήτησης ο πρόεδρος να έκανε μια μοιραία δήλωση», συνεχίζει ο Ριντ επιστρατεύοντας τις μαρτυρίες του ανθρώπου που κρατούσε σημειώσεις από τη συνεδρίαση του Ρόμπερτ Τζόνσον. Ο τελευταίος παρατήρησε τον πρόεδρο να στρέφεται προς τον Ντάλες. «Ο Πρόεδρος Αϊζενχάουερ είπε κάτι –δεν μπορώ πλέον να θυμηθώ τα λόγια του– που μου φάνηκε σανς εντολή για τη δολοφονία του Λουμούμπα».

Ακολούθησε για 15 δευτερόλεπτα μια σιωπή στο δωμάτιο. «Ήταν μόνο μια φράση, και μάλιστα μια φράση κάπως ευφημιστικά, αλλά ο Τζόνσον θα θυμόταν για πάντα το σοκ που ένιωσε εκείνη τη στιγμή» αναφέρει ο Ριντ.

Σύμφωνα με τον Ριντ, όταν ο Τζόνσον ζήτησε διευκρινίσεις από το αφεντικό του, του είπαν να μην το αναφέρει. Φαίνεται ότι οι άνθρωποι που παρακολούθησαν τη συνάντηση ερμήνευσαν διαφορετικά τα λόγια του Αϊζενχάουερ. Μπορεί για παράδειγμα ο υπουργός Ντίλον να μην θυμόταν μια «σαφή εντολή» αλλά παραδέχτηκε ότι η «γενική αίσθηση» της κυβέρνησης των ΗΠΑ ήταν ότι ο Λουμούμπα έπρεπε να αντιμετωπιστεί.

Ωστόσο, ο γιος του Αϊζενχάουερ, που παρευρέθηκε στη συνάντηση, επέμεινε ότι ο πατέρας του δεν θα έδινε τέτοια εντολή «μπροστά σε 20 ένα άτομα». Όπως και να έχει ο Λουμούμπα δολοφονήθηκε.

«Κατα λάθος;»

«Πάνω απ’ όλα, ο Λουμούμπα ήταν ο συγγραφέας της δικής του ιστορίας» αναφέρει ο Ριντ. «Είναι η ιστορία ενός αγωνιζόμενου του οποίου η διάνοια και η επιμονή τον ανέβασαν από ταπεινές συνθήκες στο ανώτατο πολιτικό αξίωμα της χώρας του. Είναι η ιστορία ενός ανθρώπου που προσέλκυσε το πιο ισχυρό κράτος στη γη, αλλά κατέληξε να το στρέψει κατά λάθος εναντίον του».

Το «κατα λάθος» ίσως να μην είναι και τόσο εύστοχο. Για δεκαετίες η ευρωπαϊκή αποικιοκρατία απομυζούσε το Κονγκό, εξολοθρεύοντας εκατομμύρια ντόπιους ήδη από τη δεκαετία του 1830. Αυτό δεν θα σταματούσε ούτε μετά την ανακήρηξη της ανεξαρτησίας της χώρας το 1960 , με ηγέτη τον Λουμούμπα. Πρόκειται για μια από τις πλουσιότερες χώρες, όσον αφορά τους φυσικούς πόρους. Τα αποθέματα ορυκτών που διαθέτει εκτιμάται ότι αξίζουν περισσότερα από 24 τρισ., ενώ στο Κονγκό βρίσκεται περίπου το 1/3 των παγκοσμίων αποθεμάτων κοβαλτίου και διαμαντιών και το 1/10 του παγκόσμιου χαλκού.

Παρά τον τεράστιο ορυκτό πλούτο της χώρας όμως, κανένας ηγέτης δεν κατάφερε να δώσει στη χώρα αυτό που δικαιούται, δίχως να είναι αμέτοχη η Δύση.

Η ιστορία του Λουμούμπα, λέει ο Dizolele είναι ζωτικής σημασίας, αλλά κυρίως παρεξηγημένη. «Είναι επίσης καιρός για επανόρθωση και επανορθώσεις για τις οικογένειες των μαρτύρων και για τον λαό του Κονγκό, μια χειρονομία που θα βοηθούσε να επουλωθούν βαθιές και μακροχρόνιες ιστορικές πληγές.