Στο χείλος του γκρεμού τo 2023 – Τι επιφυλάσσει για την ανθρωπότητα το 2024

Θα μπορούσε να ήταν απείρως χειρότερα. Όμως, η παραμονή στο χείλος του γκρεμού όλο το 2023, απλά μετέθεσε τις δύσκολες αποφάσεις για τις μεγάλες κρίσεις μέσα στο 2024. Ο κόσμος μετά την Covid-19 είναι εξαντλημένος σωματικά και ψυχικά, χωρίς μετρητά στην τσέπη και περισσότερο φορτωμένος από προβλήματα από ότι τα τελευταία χρόνια.

Πίσω και πάνω από αυτά μια υπερδύναμη χωρίς σθένος, γράφει το CNN, η οποία στην καλύτερη περίπτωση θα απασχολείται με τις προεδρικές εκλογές του επόμενου χρόνου, στη χειρότερη θα διαλύεται εκ των έσω από τις διαμάχες που αφορούν την ψήφο των πολιτών και τον πολιτικό εξτρεμισμό.

Ζήτημα οπτικής

Το σενάριο με τις ΗΠΑ στρεφόμενες προς τα μέσα, στα δικά τους μεγάλα προβλήματα, αυξάνει τους εξωτερικούς κινδύνους που απειλούν ολόκληρη την ανθρωπότητα. Δηλαδή, αν από το γεωπολιτικό σκηνικό απουσιάζει η αμερικανική αντίδραση, θα τροφοδοτηθούν περαιτέρω οι αυταρχικές φιλοδοξίες ή ακόμη και μια ριζική ανατροπή της παγκόσμιας τάξης, εκτιμά το αμερικανικό δίκτυο. Και κάπως έτσι το 2024 θα μπορούσε να κάνει το 2023 να φαίνεται μια λογική και νηφάλια χρονιά.

Για τον Νικ Πάτον Γουόλς, βραβευμένο ανταποκριτή θεμάτων διεθνούς ασφάλειας του CNN με έδρα το Λονδίνο, στις ημέρες αυτές της αλλαγής από τη μία στην άλλη χρονιά ο κόσμος θα πρέπει να παρηγοριέται στη σκέψη ότι η κτηνώδης επίθεση της Χαμάς κατά του Ισραήλ και η άγρια αντεπίθεση του στη Γάζα δεν έχει ακόμη οδηγήσει στον περιφερειακό όλεθρο που πολλοί φοβούνταν από τη πρώτη στιγμή. Η Χεζμπολάχ που έχει τη στήριξη του Ιράν φαίνεται να περιορίζει για την ώρα την εμπλοκή της σε διαχειρίσιμες και προβλέψιμες ανταλλαγές πυρών  γύρω από τα σύνορα μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ. Είναι αξιοσημείωτο ότι μια ομάδα που ιδρύθηκε, τουλάχιστον επιφανειακά, για να αντιστέκεται στην ισραηλινή κατοχή, αποφάσισε ότι ο θάνατος σχεδόν 20.000 κατοίκων της Γάζας – από τους οποίους μόνο το ένα τρίτο ήταν μαχητές, σύμφωνα με την εκτίμηση των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων- δεν άξιζε την παρέμβασή της.

Ο ρόλος του Ιράν

Η Χεζμπολάχ μπορεί να είναι ακόμη εξαντλημένη από τους έμπειρους μαχητές που «ξόδεψε» στη Συρία και πέρα από αυτήν κατά την τελευταία δεκαετία και πιθανότατα έχουν λάβει λιγότερα μετρητά από το Ιράν τα τελευταία χρόνια. Η ηγεσία της μπορεί να υπολόγισε ότι μια σύγκρουση με το Ισραήλ θα πυροδοτούσε τον ευρείας κλίμακας βομβαρδισμό του Λιβάνου και θα καθιστούσε την ομάδα πολύ λιγότερο δημοφιλή στην πατρίδα της αφαιρώντας σημαντικό τμήμα της δύναμης της.

Ή μπορεί απλά για την ώρα να εκτιμήθηκε ότι μια σύγκρουση μεγάλης κλίμακας με το Ισραήλ δεν είναι προς το συμφέρον του βασικού υποστηρικτή της Χεζμπολάχ, του Ιράν. Η Τεχεράνη, σύμφωνα με τις περισσότερες αναλύσεις, δεν διέταξε, ούτε γνώριζε για την ύπουλη επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου. Το Ιράν, άλλωστε, εξακολουθεί να βασανίζεται από εσωτερικές διαφωνίες που είχαν χρόνια να εμφανιστούν στη χώρα, οικονομικές αναταραχές και προβληματισμούς μετά τον θάνατο του Ιρανού στρατιωτικού ηγέτη, υποστράτηγου και διοικητή των ειδικών δυνάμεων αλ-Κουντς των Φρουρών της Επανάστασης για ειδικές επιχειρήσεις εκτός του Ιράν, Κασέμ Σολεϊμανί.

Πυρηνικό όπλο

Το Ιράν γύρισε την πλάτη του στην πυρηνική συμφωνία που ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ διέλυσε. Εμπλουτίζει ουράνιο με ανησυχητικό ρυθμό, σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες. Βρίσκεται ίσως σε ένα σημείο όπου ο χρόνος για να μπορεί να εμπλουτίσει αρκετό ουράνιο για ένα πυρηνικό όπλο να είναι μόλις 12 ημέρες, εκτιμούν Αμερικανοί αξιωματούχοι. Συνεπώς το ερώτημα που εγείρεται είναι θα μπορούσε μια ιρανική πυρηνική βόμβα να είναι η επόμενη κρίση που θα πλήξει την περιοχή; Παραμένει η Χεζμπολάχ σε εφεδρεία για να απαντήσει αν το Ισραήλ και οι ΗΠΑ επιτεθούν στους πυρηνικούς πόρους του Ιράν; Ή μήπως τα αυταρχικά κράτη της Μέσης Ανατολής είναι τόσο επικεντρωμένα στην ηρεμία, την ενότητα κατά του Ιράν και την οικονομική συνεργασία, ώστε ο παλαιστινιακός σκοπός να εγείρει τη συμπάθεια τους, όχι όμως και τη συνέργεια τους;

Η πρώτη απόφαση μείζονος ενδιαφέροντος για το 2024 μπορεί να προέλθει από την πιο δεξιά κυβέρνηση που είχε το Ισραήλ μέχρι σήμερα. Θα χρησιμοποιήσει άραγε το παραπάνω πλαίσιο τόσο στη Μέση Ανατολή όσο και μακριά στις ΗΠΑ για να επιτεθεί στη Χεζμπολάχ; Ο λαός του Ισραήλ θυμωμένος ακόμη από την αιματηρή επίθεση της 7ης Οκτωβρίου μπορεί να είναι έτοιμος για μεγαλύτερες απώλειες όταν η Χεζμπολάχ απαντήσει με καταιγισμό ρουκετών. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι όλες οι σχετικές δημοσκοπήσεις για τον πόλεμο στη Γάζα δείχνουν ότι όλοι οι Ισραηλινοί στηρίζουν τη συνέχιση του.

Πρώτη η Ρωσία

Στη περίπτωση της Χεζμπολάχ οι ΗΠΑ μπορεί να αναγκαστούν να προσφέρουν στρατιωτική βοήθεια, αλλά οι ζημιές και στις δύο πλευρές και γ ο απολογισμός των αμάχων θα είναι αστρονομικός. Οι πολιτικοί του Ισραήλ για την ώρα δεν δείχνουν να έχουν αποφασίσει σχετικά γι’ αυτή τη σύγκρουση που χτίζεται από τον πόλεμο Ισραήλ και Χεζμπολάχ το 2006 με την ετυμηγορία να κλείνει μάλλον στο ότι δεν πειράζεις δεν επιστρέφει για να σε αφανίσει. Το ερώτημα που θα απαντηθεί μέσα στο 2024 είναι αν έχει αλλάξει αυτό το σκεπτικό του Ισραήλ. Παρά τα όσα τρομερά κα φοβερά  συμβαίνουν στη Μέση Ανατολή, η σημαντικότερη παγκόσμια κρίση ασφαλείας παραμένει η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η κωλυσιεργία των ΗΠΑ και της ΕΕ όσον αφορά την παροχή βοήθεια έχει ήδη πλήξει το ηθικό των Ουκρανών και πιθανότατα τις προσδοκίες τους για το τι μπορούν να πετύχουν το χειμώνα και την άνοιξη που ακολουθεί. Τα δισεκατομμύρια που ξόδεψε το ΝΑΤΟ για την αντεπίθεση της Ουκρανίας το καλοκαίρι δεν έφεραν τα αποτελέσματα που χρειάζονται επειγόντως για να αντιμετωπιστούν οι πιθανές επιπτώσεις της εκλογικής αναταραχής στις ΗΠΑ το 2024.

Τώρα, η Ουκρανία εξετάζει την κινητοποίηση επιπλέον 500.000 στρατιωτών για να ενισχύσει τις απώλειες στην πρώτη γραμμή του μετώπου, καθώς η Ρωσία στέλνει καλά εκπαιδευμένους, άρτια εξοπλισμένους νεοσύλλεκτους κατάδικους  (μερικοί από αυτούς υπό την επήρεια ναρκωτικών, σύμφωνα με τους Ουκρανούς) σε αποστολές αυτοκτονίας. Η ανοχή της Μόσχας στον πόνο -η σχεδόν μηδενική αξία που δίνει στην ανθρώπινη ζωή- σε συνδυασμό με την ατελείωτη υπομονή της και το γεγονός ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται από ένα και μόνο άτομο έχουν βοηθήσει την ανάκαμψη της στον πόλεμο, επιχειρηματολογεί το CNN. Ο ρωσικός στρατός μπορεί να μην απειλεί το ΝΑΤΟ έχει όμως τη δυναμική να εξαθλιώσει την Ουκρανία, να πάρει πίσω εδάφη που απελευθερώθηκαν και να συνεχίζει να πιέζει τις καταστάσεις μέχρις ότου οι ηγέτες της Δύσης να κουραστούν και ο πόλεμος αυτός φθοράς να αναγορεύσει νικήτρια τη Ρωσία.

Χάρτινη τίγρης;

Το 2023, επίσης, η Ουκρανία επιτέθηκε επανειλημμένα στη ρωσική ενδοχώρα, με πυραύλους, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και στρατιώτες, αποδεικνύοντας ότι η Μόσχα δεν είναι σε θέση να σπείρει ως εκδίκηση την απόλυτη καταστροφή, όπως έχει υποσχεθεί σε περίπτωση διατάραξης της κυριαρχίας της. Συνεπώς η πρόκληση για τη Δύση τον επόμενο χρόνο είναι να κρατά τη ρωσική αυτή αδυναμία υπόψη της, αλλά να μην απορρίπτει απερίσκεπτα το Κρεμλίνο ως χάρτινη τίγρη. Σε όλα αυτά η «μετωπική» Βλαντιμίρ Πούτιν και Γεβγένι Πριγκόζιν απέδειξε ότι ο Ρώσος πρόεδρος δεν είναι απλησίαστος, αλλά μπορεί ακόμη να εξαφανίζει όσους καταφέρουν να τον απειλήσουν σε βολικά αεροπορικά δυστυχήματα, συμπληρώνει ο Βρετανός ανταποκριτής του αμερικανικού δικτύου.

Σε κάθε περίπτωση και η τύχη αυτού του πολέμου θα κριθεί μέσα στους επόμενους μήνες. Το 2024 θα φανεί δηλαδή αν η αναζωπύρωση των Ρώσων στις γραμμές του μετώπου θα τους κερδίσει εδάφη ή αν είναι απλά ένα γύρισμα της τύχης. Στο ίδιο χρονικό διάστημα θα αποδειχτεί τι θα συμβεί με τη δυτική βοήθεια και πόσο οι εκλογές στις χώρες της θα καθορίσουν την διάθεση της ή όχι και κατά πόσο το αποτέλεσμα αυτό θα επισπεύσει ή θα απομακρύνει την ήττα της Ουκρανίας. Το διακύβευμα για την ευρωπαϊκή ασφάλεια είναι μνημειώδες, γράφει το CNN, αφού τα ρωσικά κέρδη στα ουκρανικά εδάφη φέρνουν τη Μόσχα σε απόσταση αναπνοής από το ΝΑΤΟ. Το βασικό όπλο της Δύσης σε αυτή την κρίση ήταν εξαρχής η επιμονή της, και αυτή συρρικνώθηκε σε λιγότερο από δύο χρόνια, υπογραμμίζει το αμερικανικό δίκτυο.

Μόνη ελπίδα

Την ώρα που για τον επόμενο χρόνο αισιοδοξία εγείρει το γεγονός ότι η Κίνα δεν έχει εισβάλει ακόμη στην Ταϊβάν, παρά τις αμέτρητες στρατιωτικές ασκήσεις γύρω από τις θάλασσες της, η νέα κούρσα εξοπλισμών που ήδη έχει δρομολογηθεί αφήνει όλα τα άσχημα σενάρια –ακόμα και μια πυρηνική επίθεση- ανοιχτά.

Η άφιξη του 2024 δεν σημαίνει ότι χρειάζονται λαγούμια στην πίσω αυλή των σπιτιών όλου του κόσμου ή μαζικές μετακομίσεις στη νότια Αργεντινή, αλλά ότι ο κόσμος βρίσκεται σε μια θέση πιο επισφαλή από ό,τι έχουμε δει εδώ και δεκαετίες. Τα καλά νέα είναι ότι τα χειρότερα δεν συνέβησαν φέτος, άρα μπορεί να μην συμβούν ούτε το επόμενο έτος, ούτε και ποτέ, καταλήγει το CNN.