Αλεξέι Ναβάλνι: Ο… Αγιος Βασίλης του Πολικού Λύκου

Είκοσι ημέρες παρέμεινε incommunicado, χωρίς καμία δυνατότητα επικοινωνίας, ο Αλεξέι Ναβάλνι, ο φυλακισμένος ηγέτης της ρωσικής αντιπολίτευσης. Εντοπίστηκε από τους δικηγόρους του ανήμερα τα Χριστούγεννα στη σωφρονιστική αποικία ΙΚ-3 του Χαρπ, στην περιοχή Γιαμάλ-Νένετς, κάπου 1.900 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Μόσχας, στη ρωσική Αρκτική. Η επιστολή του που ανέβηκε χθες στα σόσιαλ μίντια είναι γραμμένη με μπόλικη ειρωνεία και χιούμορ. «Είμαι ο νέος σας Αγιος Βασίλης», γράφει ο Ναβάλνι αναφερόμενος στα ρούχα που επιβάλλει το ψύχος της περιοχής, τη γενειάδα που μεγάλωσε στη διάρκεια της πολυήμερης μεταγωγής του, αλλά και τον τόπο όπου κρατείται πλέον, «πάνω από τον Αρκτικό Κύκλο».

Ούτε ο εντοπισμός του, ωστόσο, έπειτα από τόσες μέρες, ούτε η καλή του διάθεση είναι αρκετά ώστε να καθησυχάσουν τους υποστηρικτές του: όπως σημείωσε στο X ο στενός του συνεργάτης Λέονιντ Βολκόφ, «είναι σχεδόν αδύνατο να φτάσει κανείς σε αυτή τη σωφρονιστική αποικία. Είναι σχεδόν αδύνατο να παραδοθούν εκεί γράμματα. Είναι σχεδόν το υψηλότερο δυνατό επίπεδο απομόνωσης στον κόσμο».

Το ιστορικό

Ο 47χρονος Αλεξέι Ναβάλνι συνελήφθη τον Ιανουάριο του 2021, με το που επέστρεψε στη Ρωσία από τη Γερμανία ύστερα από πολύμηνη νοσηλεία και ανάρρωση λόγω της δηλητηρίασής του με τον νευροτοξικό παράγοντα Νόβιτσοκ. Κατά την προηγούμενη δεκαετία, ήταν ο μοναδικός πολιτικός της ρωσικής αντιπολίτευσης που εκπροσωπούσε κάποια σοβαρή απειλή για το πολιτικό μονοπώλιο του Βλαντίμιρ Πούτιν: είχε χτίσει μια ισχυρή πολιτική οργάνωση, με γραφεία σε όλη τη χώρα, και προσέλκυε χιλιάδες ανθρώπους σε διαδηλώσεις κατά του Κρεμλίνου. Πολλοί από τους συμμάχους του, ωστόσο, έχουν πια αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τη χώρα ή έχουν συλληφθεί. Ο ίδιος καταδικάστηκε τον Αύγουστο σε 19 έτη κάθειρξη για «εξτρεμισμό», παραμένει όμως κατηγορούμενος σε άλλες 14 ποινικές υποθέσεις, αντιμετωπίζοντας ποινές επιπλέον φυλάκισης έως και 35 ετών.

«Μην ανησυχείτε για μένα»

Μέχρι τις αρχές Δεκεμβρίου, ο Ναβάλνι κρατούνταν στη σωφρονιστική αποικία της πόλης Μελέκοβο, στην περιοχή Βλαντίμιρ, σε απόσταση 250 χιλιομέτρων από τη Μόσχα. Η μεταφορά του σε κάποια αποικία «ειδικού καθεστώτος», τη σκληρότερη βαθμίδα στο σωφρονιστικό σύστημα της Ρωσίας, αναμενόταν από τον Σεπτέμβριο, οπότε έχασε μία έφεση εις βάρος της ποινής κάθειρξης 19 ετών που εκτίνει. Οι δικηγόροι του ωστόσο δεν ενημερώθηκαν εκ των προτέρων, το διάστημα λοιπόν που δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν μαζί του εξέφραζαν έντονη ανησυχία για την υγεία, ακόμα και για τη ζωή του.

Το ταξίδι από τη Μόσχα μέχρι το Χαρπ διαρκεί κανονικά 44 ώρες με τρένο, με δρομολόγια μέρα παρά μέρα. Ο Ναβάλνι όμως περιέγραψε χθες ένα πολύ πιο περίπλοκο ταξίδι 20 ημερών μέσα από το ρωσικό σύστημα φυλακών. Πρώτα ταξίδεψε από τις φυλακές του Μελέκοβο στη Μόσχα, κατόπιν στο Τσελιάμπινσκ και το Εκατερίνμπουργκ στα Ουράλια Ορη, στη συνέχεια μέσω του Κίροφ βόρεια μέχρι τη Βορκούτα, προτού φτάσει τελικά στο Χαρπ το Σάββατο.

Το ταξίδι ήταν «αρκετά κουραστικό», έγραψε, αλλά «σε κάθε περίπτωση μην ανησυχείτε για μένα. Είμαι καλά. Είμαι ανακουφισμένος που επιτέλους έφτασα». Ο ίδιος σημείωσε πως το δρομολόγιο που ακολούθησε ήταν «τόσο περίεργο» που θεωρούσε ότι δεν θα ξαναβρισκόταν με τους δικούς του ανθρώπους πριν από τα μέσα Ιανουαρίου. «Για αυτό εξεπλάγην όταν άνοιξε χθες [τη Δευτέρα] η πόρτα του κελιού και μου είπαν: “Εχει έρθει ένας δικηγόρος για σένα”», έγραψε εκφράζοντας ευγνωμοσύνη για τη «στήριξη» προς το πρόσωπό του.

Οι φυλακισμένοι εργάτες

Η νέα σωφρονιστική αποικία του Ναβάλνι, άλλως γνωστή ως Πολικός Λύκος, είναι διάδοχος ενός γκουλάγκ όπου κρατούνταν οι φυλακισμένοι εργάτες που κατασκεύαζαν μία σιδηροδρομική γραμμή η οποία διέσχιζε τη ρωσική Αρκτική – είχε διαταχθεί από τον Στάλιν, αλλά δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Οι παγωμένοι, σκοτεινοί χειμώνες δίνουν εκεί τη θέση τους σε δροσερά καλοκαίρια με σύννεφα από κουνούπια. Το φως της ημέρας είναι σπάνιο, γεγονός στο οποίο αναφέρθηκε και ο ίδιος ο Ναβάλνι στην επιστολή του: «Οταν κοιτάζω έξω από το παράθυρο, πρώτα είναι νύχτα, μετά βράδυ. Μετά είναι πάλι νύχτα». Η ΙΚ-3 περιβάλλεται από τούνδρα και πολικά βουνά.

Ο Ναβάλνι έγραψε πως δεν έχει δει ακόμα πολλά από το νέο του αρκτικό περιβάλλον, έχει όμως παρατηρήσει ότι οι δεσμοφύλακες εκεί είναι διαφορετικοί. Φορούν ζεστά γάντια και γούνινες μπότες, φέρουν πολυβόλα και συνοδεύονται από «εκείνα τα πολύ όμορφα χνουδωτά τσοπανόσκυλα».

Σύμφωνα με τον συνεργάτη του Λέονιντ Βολκόφ, η μεταγωγή του έχει άμεση σχέση με τις προεδρικές εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τον Μάρτιο στη Ρωσία, ώστε να «επανεκλεγεί» ο Βλαντίμιρ Πούτιν: «Τον έστειλαν επίτηδες σε αυτή τη σωφρονιστική αποικία ώστε να τον απομονώσουν όσο το δυνατόν περισσότερο, να μην έχει δυνατότητα επικοινωνίας με τον έξω κόσμο. Αυτό συμβαίνει ακριβώς επειδή, παρότι είναι φυλακισμένος, παραμένει ο βασικός αντίπαλος του Πούτιν».