Με τις γιορτές να φτάνουν στο τέλος και το ξεστόλισμα του χριστουγεννιάτικου δέντρου να βρίσκεται… προ των πυλών, είναι μια καλή ευκαιρία να διαπιστώσει κάποιος εάν το δέντρο που τελικά στόλισε φέτος στο σπίτι του ήταν φιλικό προς το περιβάλλον. Κάθε χρόνο, πολλοί είναι εκείνοι που καλούνται να απαντήσουν στο δίλημμα: φυσικό ή τεχνητό δέντρο; Την απάντηση – αν και δεν είναι απόλυτη – δίνει η ερευνητική ομάδα του μεταπτυχιακού προγράμματος Βιώσιμη Ανάπτυξη του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, η οποία εφάρμοσε τη μέθοδο της περιβαλλοντικής αξιολόγησης του κύκλου ζωής των προϊόντων. Η ανάλυση που έκαναν τα μέλη της ομάδας έγινε για δέντρο – φυσικό ή τεχνητό – ύψους περίπου δύο μέτρων, που τοποθετείται σε σπίτι, το οποίο βρίσκεται στην περιοχή της Αθήνας. Η παραδοχή που έγινε εξαρχής ήταν ότι ένα τεχνητό δέντρο έχει χρόνο ζωής 10 χρόνια και επομένως για τα 10 αυτά χρόνια απαιτούνται είτε ισάριθμα φυσικά έλατα είτε ένα τεχνητό.

Επιπλέον, στην έρευνά της η ομάδα πήρε ως δεδομένο ότι το φυσικό δέντρο είναι ένα έλατο μεγαλωμένο στην περιοχή του Ταξιάρχη Χαλκιδικής, με τις συνήθεις καλλιεργητικές πρακτικές της περιοχής, το οποίο κόβεται για να πουληθεί έπειτα από 12 χρόνια. Σύμφωνα με τον επικεφαλής της μελέτης, καθηγητή του Τμήματος Οικονομίας και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Κώστα Αμπελιώτη, η μεταφορά των ελάτων από τον Ταξιάρχη μέχρι την Αθήνα έγινε με νταλίκες οι οποίες κινούνται με πετρέλαιο κίνησης. «Αντίστοιχα, πήραμε ως παραδοχή πως το τεχνητό δέντρο κατασκευάζεται στην Κίνα, έχει διάρκεια ζωής 10 χρόνια και ζυγίζει 4.350 γραμμάρια εκ των οποίων τα 3.290 είναι σιδηρούχο μέταλλο – ο κορμός και τα κλαδιά του τεχνητού δέντρου – ενώ τα υπόλοιπα 1.060 γραμμάρια είναι το πολυμερές PVC – τα φύλλα του δέντρου. Επίσης, η συσκευασία του δέντρου είναι από χαρτόνι και ζυγίζει 1.650 γραμμάρια». Οσο για τη μεταφορά, η ομάδα υπολόγισε πως το δέντρο μεταφέρθηκε με πλοίο από τη Σαγκάη στο λιμάνι του Πειραιά.

Η ανάλυση

Τα αποτελέσματα της ανάλυσης έδειξαν πως η επιλογή του φυσικού ελάτου προκαλεί τις μισές περιβαλλοντικές επιπτώσεις ως προς την κατανάλωση φυσικών πόρων, σε σχέση με το τεχνητό. «Το φυσικό έλατο, όμως, όπως προέκυψε, είναι επίσης δύο φορές καλύτερο ως προς τις επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και τρεις φορές καλύτερο ως προς τις επιπτώσεις για το φυσικό οικοσύστημα. Και μην ξεχνάμε και τον ανθρώπινο παράγοντα καθώς η καλλιέργεια των φυσικών ελάτων βοηθά την τοπική κοινωνία και ενισχύει το εισόδημα των κατοίκων στις περιοχές αυτές», επισημαίνει ο Κώστας Αμπελιώτης, ξεκαθαρίζοντας πως το μεγάλο πρόβλημα στο τεχνητό δέντρο είναι τα κατασκευασμένα από PVC φύλλα του, που όχι μόνο «ενοχλεί» το περιβάλλον αλλά και την ανθρώπινη υγεία, εξαιτίας της παρουσίας χλωρίου.

Βέβαια, ο καθηγητής σπεύδει να ξεκαθαρίσει πως το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι διαφορετικό εάν και οι παραδοχές ήταν εξαρχής άλλες. «Και η αλήθεια είναι πως το κλειδί είναι το χρονικό ορόσημο που θα δώσουμε. Είναι θέμα, δηλαδή, παραδοχών. Εάν η διάρκεια ζωής του τεχνητού δέντρου ξεπεράσει τα 10 χρόνια, άρα οι καταναλωτές το έχουν για περισσότερο από μία δεκαετία, τότε φαίνεται πως η διαφορά αμβλύνεται ανάμεσα σε φυσικό και τεχνητό έλατο».

Και μιας και βρισκόμαστε προς το τέλος της εορταστικής περιόδου, είναι στο χέρι μας η θλιβερή εικόνα των χριστουγεννιάτικων δέντρων, που βρίσκονται πεταμένα δίπλα στους κάδους απορριμμάτων, να αποτελέσει παρελθόν. Γι’ αυτό και όπως εξηγούν οι επιστήμονες, μετά τις γιορτές η ορθή διαχείριση των δέντρων – είτε φυσικών είτε τεχνητών – συμβάλλει στη μείωση του οικολογικού αποτυπώματος. «Το φυσικό δέντρο μπορεί να ανακυκλωθεί και μάλιστα ιδανικά θα πρέπει να καταλήξει στον καφέ κάδο για τα βιοαπόβλητα. Αντίθετα, το τεχνητό θα πρέπει να οδηγηθεί σε κέντρο ανακύκλωσης, όπου θα πρέπει να γίνει διαχωρισμός του μετάλλου που ανακυκλώνεται με το PVC που τελικά θα καταλήξει σε χώρο υγειονομικής ταφής», καταλήγει ο Κώστας Αμπελιώτης.