Μετά τις κατηγορίες που απαγγέλθηκαν, αποκαλύφθηκε ότι οι βίαιοι νεαροί που χτύπησαν και λήστεψαν έναν μικρό στην Αγία Παρασκευή δεν είναι παιδιά κατώτερου θεού. Πήγαιναν σε καλό ιδιωτικό σχολείο, ήταν παιδιά ευκατάστατων οικογενειών. Ωστε ό,τι μαθαίνουμε ότι συμβαίνει σε λαϊκά σχολεία και κατά κόρον στα ΕΠΑΛ μπορεί να συμβεί και στις πλουσιότερες γειτονιές της πρωτεύουσας.
Τι λέει όλο αυτό; Κάτι απλό. Οτι εκτός από κοινωνικό πρόβλημα, η έξαρση της βίας στο σχολικό περιβάλλον είναι υπόθεση και της οικογένειας. Δεν είναι απόλυτα σωστό να ζητάμε μόνο από το κράτος ευθύνες για την κυριαρχία της ασυδοσίας που συχνά εκτρέπεται σε βάρος των πιο αδύναμων. Δεν είναι όλα υπόθεση του θεσμικού πλαισίου ούτε φταίει γενικώς η κοινωνία. Εν προκειμένω, κάτι τρέχει και στην οικογένεια.
Η γενιά μου μεγάλωσε σε αυταρχικό σχολείο. Προλάβαμε το ξύλο ως μέσο σωφρονισμού. Αλλά κυρίως μεγαλώσαμε σε ένα περιβάλλον με κανόνες, η παραβίαση των οποίων επέσυρε επιπτώσεις. Κανόνες εκπαιδευτικούς (οι κακές επιδόσεις είχαν επιπτώσεις βαθμολογικές) αλλά και τιμωρίες σε περίπτωση παραβίασης της σχολικής νομιμότητας. Σε όλες τις περιπτώσεις το σχολείο ήταν σε στενή επικοινωνία με τους γονείς. Η σχολική εξουσία ήταν προέκταση της γονεϊκής εξουσίας. Αλίμονο, αν οι επιδόσεις στα μαθήματα δεν ήταν καλές δεν έφταιγαν ούτε το σχολείο ούτε οι δάσκαλοι, έφταιγε πρωτίστως ο μαθητής που τα φόρτωνε στον κόκορα. Και σε ζητήματα πειθαρχίας, τάξης, παραβιάσεων κανόνων, η οικογενειακή τιμωρία συχνά ήταν αυστηρότερη από τη σχολική.
Τα χρόνια που ακολούθησαν, το σχολείο αντιμετωπίστηκε σαν ένα απέραντο ελληνικό Σάμερχιλ. Η εκπαίδευση πολύ γρήγορα έγινε αντιαυταρχική, απουσίαζαν όμως οι εκπαιδευτικές διαδικασίες και τα πρόσωπα με κύρος που θα μάθαιναν στα παιδιά ότι στη θέση του σχολικού αυταρχισμού που παραμέρισε έπρεπε να μπει η αίσθηση της ευθύνης. Στο νέο μοντέλο, απογυμνώθηκαν από κύρος και η γνώση και η εκπαιδευτική διαδικασία και οι φορείς της – οι εκπαιδευτικοί. Και το σχολείο βαθμιαία πήρε διαζύγιο από τη γνώση. Παρέμεινε μηχανισμός παπαγαλίας, για να φτάνουν οι μαθητές στο «αντικειμενικό» σύστημα εισαγωγικών εξετάσεων στα πανεπιστήμια, όπου βαθμολογείται αν μπορούν και πόσο να συγκρατήσουν στη μνήμη τας γραφάς.
Ε, αφού αυτοκαταργήθηκε το σχολείο γιατί να μην αυτοκαταργηθεί και η οικογένεια; Στο αντιαυταρχικό πλαίσιο που φτιάχτηκε, η οικογένεια, αν δεν έχει παραιτηθεί από τον ρόλο της, έχει μετατραπεί σε μηχανισμό νταντέματος κανακάρηδων. Πατεράδες και μανάδες αισθάνονται ολοκλήρωση κόντρα στο σχολείο και στους λειτουργούς του. Διαβάζω ότι οι γονείς στο επεισόδιο της Αγίας Παρασκευής έκρυψαν τον γιο τους, ο οποίος συνέχισε να απειλεί το θύμα του. Σκέφτομαι ότι δεν θα υπήρχαν γονείς στα δικά μου χρόνια που, ενώ προφανώς θα προστάτευαν το παιδί τους, θα επέτρεπαν τη συνέχιση της παραβατικής συμπεριφοράς.
Τα παραδείγματα σχολικής βίας επιβεβαιώνουν, δυστυχώς, τα συμπεράσματα που έρχονται από παντού: η βασική και η μέση εκπαίδευση χρειάζονται ριζικές αλλαγές – με πρώτη και ουσιαστικότερη την αλλαγή νοοτροπίας. Το σχολείο χρειάζεται αυστηρούς κανόνες και απαιτητική εργασία, το αποτέλεσμα της οποίας θα αποτιμάται και θα επιβραβεύεται. Χρειάζεται οριοθέτηση των σχέσεων και κανόνες επιβολής. Χρειάζεται στόχους και ανταγωνιστικό περιβάλλον. Απαιτεί δημιουργικούς ανθρώπους.
Το σχολείο δεν μπορεί να είναι πάρκινγκ παιδιών, τόπος ασυδοσίας και ανευθυνότητας που, απλώς, προάγει μαθητές χωρίς προϋποθέσεις, εξίσου όσους προσπαθούν και όσους αδιαφορούν. Ούτε πέρασμα προς πανεπιστήμια χωρίς αξία και χωρίς νόημα.
