Το όνομά τους φέρνει στο μυαλό «λαμπρές» τηλεοπτικές στιγμές. Τα καμώματά τους μπροστά στις κάμερες έχουν γίνει viral, έχουν σχολιαστεί στα social media και έχουν πάρει μια μικρότερη ή μεγαλύτερη θέση στην (καλτ) ποπ κουλτούρα.
Η παρουσία τους συχνά αποτελεί εγγύηση αυξημένης τηλεθέασης σε ένα πρόγραμμα και καθοδηγείται από τις κάθε φορά ανάγκες του περιεχομένου του. Η δε προϋπηρεσία τους σε αντίστοιχες παλαιότερες εκπομπές είναι το διαβατήριό τους για τις επόμενες. Αυτοί είναι οι επαγγελματίες παίκτες ριάλιτι σόου, μια νέα κατηγορία τηλεοπτικών προσώπων που έχει δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια και ήρθε ξανά στην επιφάνεια με την πρεμιέρα του νέου κύκλου του «Survivor» στον Σκάι, ενός παιχνιδιού το οποίο παραδοσιακά στηρίζεται για τη σύνθεση των ομάδων του σε τέτοια πρόσωπα. Παρακολουθώντας κανείς τα επεισόδιά του, θα δει αρκετά πρόσωπα τα οποία έχουν στο βιογραφικό τους πολλαπλές συμμετοχές σε ριάλιτι σόου ή διαγωνισμούς, είναι εξοικειωμένα με τους τηλεοπτικούς κανόνες και έναντι αδρών αμοιβών είναι έτοιμα να ακολουθήσουν τα μονοπάτια του ριάλιτι.
«Η επαγγελματοποίηση των νέων παικτών είναι ένα φαινόμενο που έχει ξεκινήσει εδώ και κάποια χρόνια, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς. Μάλιστα θα μπορούσαμε να το δούμε και σε εκπομπές πριν από τα ριάλιτι. Δηλαδή επαγγελματίες κοινοί άνθρωποι ή μάρτυρες που έρχονται καλεσμένοι στα πάνελ σε εκπομπές κοινωνικού χαρακτήρα, αν ψάξουμε στις τηλεοράσεις τις ευρωπαϊκές και τις τοπικές, περιφερειακές αμερικανικές» αναφέρει στα «Πρόσωπα» η Ιωάννα Βώβου, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου.
Οικονομικό όφελος
Το κύριο θέλγητρο για την προσέλκυση τέτοιων προσώπων στα διάφορα προγράμματα είναι ασφαλώς το οικονομικό, αφού οι παραγωγοί των προγραμμάτων συχνά είναι διατεθειμένοι να τους πληρώσουν παχυλούς μισθούς ώστε να εξασφαλίσουν ένα συμβόλαιο συνεργασίας μαζί τους. «Αυτό που γίνεται τα τελευταία χρόνια είναι αρχικώς ότι σε ορισμένα παιχνίδια, όπως τα ριάλιτι επιβίωσης ή τα διαγωνιστικά του χορού και του τραγουδιού, υπάρχει μια αμοιβή. Υπάρχει οικονομικό δηλαδή όφελος και επιπλέον υπάρχει εξαργύρωση της παρουσίας των παικτών σε άλλες δραστηριότητές τους, όπως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Εξαργυρώνονται αυτοί σε άλλες εμπορικές συναλλαγές και τους δίνει μια αναγνωρισιμότητα η εξαργύρωση» τονίζει η Ιωάννα Βώβου.
Ανατρέχοντας στο κάστινγκ του φετινού «Survivor», θα δει κάποιος τους επαγγελματίες παίκτες ριάλιτι να φιγουράρουν πολύ ψηλά, από το τρέιλερ κιόλας του παιχνιδιού. Ο Αλέξης Παππάς είναι το πλέον χαρακτηριστικό πρόσωπο που επιστρέφει στο ριάλιτι επιβίωσης για δεύτερη συμμετοχή μετά το 2021 που είχε κάνει το ντεμπούτο του στο σόου. Στο ενδιάμεσο, το μοντέλο και ηθοποιός έγινε ο έλληνας «Bachelor» πρωταγωνιστώντας στον δεύτερο κύκλο του συγκεκριμένου σόου γνωριμιών. Αντίθετη πορεία διέγραψε ο Παύλος Παπαδόπουλος.
Ο νικητής του δεύτερου κύκλου του ριάλιτι γνωριμιών «Power of love» το 2019, τώρα μετακομίζει στο «Survivor» για να γοητεύσει όχι μόνο με την παρουσία του αλλά και με τις ικανότητές του στην επιβίωση το κοινό. Κόντρα στους δύο αυτούς άνδρες, η συμπαίκτριά τους στην ομάδα των Διασήμων Κατερίνα Δαλάκα μπορεί να θεωρείται επαγγελματίας παίκτρια του «Survivor». Η αθλήτρια του στίβου ταξίδεψε πρόσφατα στον Αγιο Δομίνικο για τέταρτη φορά ώστε να δοκιμάσει τις ικανότητές της στους στίβους μάχης του παιχνιδιού, έχοντας αφήσει για τα καλά το αποτύπωμά της στο παιχνίδι μετά τις εμφανίσεις της στα επεισόδια του 2018, του 2019, όπου αναδείχθηκε νικήτρια, και του 2023, από όπου αποβλήθηκε.
Στερεοτυπικοί τύποι
Η επιλογή των συγκεκριμένων παικτών δεν έγινε τυχαία από την παραγωγή του παιχνιδιού, γιατί ο καθένας εξ αυτών, ακόμα και ασυνείδητα, έχει αναλάβει να εκτελέσει συγκεκριμένη λειτουργία μέσα στο σόου και έχει τυποποιηθεί ώστε να αναδείξει συγκεκριμένες ποιότητες που θα τέρψουν το κοινό και θα δώσουν τροφή για σχόλια και περαιτέρω δημοσιότητα. «Η επαγγελματοποίηση των παικτών συνοδεύεται από το αυστηρό κάστινγκ που γίνεται σε αυτά τα προγράμματα πλέον εδώ και χρόνια. Εχουμε έτσι στερεοτυπικούς τύπους που εμφανίζονται ανάλογα με τις προσδοκίες ή με αυτό που ψυχανεμίζονται η τηλεόραση και οι εταιρείες παραγωγής των προγραμμάτων.
Σερφάρουν θα λέγαμε κατά κάποιον τρόπο πάνω σε ζητήματα διαφορετικότητας εθνικής, θρησκευτικής, κοινωνικής, πολιτισμικής. Εχουμε συμμετέχοντες οι οποίοι έχουν παρέλθει της πρώτης, πιο αυθόρμητης συμμετοχής και σιγά σιγά γίνεται πολύ μεγάλη επαγγελματικοποίηση, ανακύκλωση. Αν δείτε σε πολλές συνεντεύξεις συμμετεχόντων, αναφέρονται στο ότι είχαν συμμετάσχει σε παλαιότερα ριάλιτι και τους πήραν μετά, για παράδειγμα, στο “Survivor”. Οι στρατηγικές αυτές πλέον είναι κάτι αποδεκτό στην κοινωνία, δεν σοκάρουν όπως τον πρώτο καιρό, οπότε υπάρχει αυτό το μιντιακό ντεζαβού, το οποίο αναπτύσσεται εδώ και δεκαετίες και εργαλειοποιείται από τα προγράμματα και τις παραγωγές αλλά και από τους ίδιους τους συμμετέχοντες» υπογραμμίζει η αναπληρώτρια καθηγήτρια.
Ενας από τους πλέον αναγνωρίσιμους επαγγελματίες παίκτες ριάλιτι είναι και ο Κωνσταντίνος Βασάλος, ο οποίος έχει τη δική του διόλου ευκαταφρόνητη θητεία σε τέτοια προγράμματα. Ο γυμναστής έγινε γνωστός ύστερα από τη συμμετοχή του στο πρώτο «Survivor» του Σκάι το 2019. Στη συνέχεια, χάρισε ωραία τηλεοπτικά στιγμιότυπα στο «Asia Express» του Star το 2022, στο οποίο αναδείχθηκε νικητής μαζί με τον Fipster, πριν ετοιμάσει τις βαλίτσες του για Αγιο Δομίνικο ξανά για χάρη του περσινού «All Star Survivor». Σε αντίθεση με άλλους παίκτες που είχαν δει την εμφάνισή τους σε αντίστοιχες εκπομπές με μεγάλη σοβαροφάνεια, ο Κωνσταντίνος Βασάλος σε επεισόδιο του «Survivor» είχε ομολογήσει με χιούμορ ότι είναι ο ίδιος επαγγελματίας παίκτης ριάλιτι και οι συμπαίκτες του τον κρατούν στο «Survivor» γιατί διασκεδάζουν, επιβεβαιώνοντας έτσι εκείνους που τον στρατολόγησαν στο πρόγραμμα.
Πώς επιλέγονται
«Οι συγκεκριμένοι παίκτες χρειάζεται, ανάλογα με τη δεδομένη στιγμή, να έχουν κάτι είτε το αντιπροσωπευτικό είτε το στερεοτυπικό είτε το καρικατουρίστικο. Επίσης αυτό που έχει γίνει γνωστό είναι ότι πολλές φορές επιλέγονται ή προσεγγίζονται ανάλογα με την παρουσία τους και με την απήχηση της παρουσίας τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, γιατί ακριβώς αυτό ενδιαφέρει τις παραγωγές ριάλιτι, ώστε έτσι να τραβήξουν ένα κοινό.
Επίσης, εξασφαλίζουν την αναμετάδοση του προγράμματος σε διαφορετικά μέσα και πλατφόρμες και όχι μόνο στην προβολή του την τηλεοπτική, αλλά και στην αναπαραγωγή από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, από άλλες εκπομπές, ψυχαγωγικές, από άλλα κανάλια» προσθέτει η Ιωάννα Βώβου. «Μια τέτοια καριέρα μπορεί να επαναληφθεί, να χαθεί και μετά να ξαναέρθει, γιατί έχουμε και παλαιούς παίκτες που συμμετέχουν σε νέες εκδοχές. Επίσης να μετακινηθεί σε άλλες πλατφόρμες και μέσα, σε άλλες δραστηριότητες ή και να χαθεί. Εχουμε και τέτοιες περιπτώσεις. Οι στρατηγικές, αν υπάρχουν, των παικτών είναι ακριβώς να αποκομίσουν όσα γίνεται γιατί όσο πάει ο κύκλος της αγοράς είναι πεπερασμένος» συνεχίζει η ίδια.
«Μαζί με τη συμμετοχή στα προγράμματα ριάλιτι που έχει γίνει ένα είδος εργασίας, τίθενται και διάφορα ζητήματα σε ό,τι αφορά τη μεταχείριση των συμμετεχόντων στα ριάλιτι, της ηθικής της εικόνας, της μεταχείρισής τους σε σχέση με τη διαστρέβλωση της εικόνας τους, που κι αυτά είναι αντικείμενα συζήτησης. Γιατί ακριβώς όλη αυτή η βιομηχανία και ειδικά προγράμματα, όπως και τα μαγειρικά ριάλιτι ή τα ριάλιτι επιβίωσης, προτείνουν ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον το οποίο δεν είναι άγνωστο, τηρουμένων των αναλογιών από την κοινωνική εμπειρία εκτός οθόνης. Αλλά εδώ επιτελείται μια ανεπαίσθητη αξιακή ολίσθηση, αυτή που θέλει τους αληθινούς ανθρώπους ως ψυχαγωγία, οπότε τίθενται ζητήματα και δεοντολογικά και ηθικά και εργατικού δικαίου ενδεχομένως» καταλήγει η Ιωάννα Βώβου.
