Οδός Πατησίων, ημέρα Τετάρτη, ώρα 10.30 το πρωί. Στο ρεύμα ανόδου, μπροστά στο κτίριο του Πολυτεχνείου, επτά τουριστικά λεωφορεία με σβηστές μηχανές – τα περισσότερα από σχολικές εκδρομές – περιμένουν τους μαθητές που επισκέπτονται το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Είναι σταθμευμένα πάνω σε λεωφορειολωρίδα, μπροστά από σήμα που υποδεικνύει ότι απαγορεύεται η στάση και η στάθμευση και κάτω από τα σύρματα του τρόλεϊ. Είναι η καλή εκδοχή: σε ημέρες με μεγαλύτερη κίνηση, στο peak της τουριστικής σεζόν, λεωφορεία σταθμεύουν και στην κάθοδο της Πατησίων, κλείνοντας μία ακόμα λωρίδα του δρόμου.
Ωρα 11.00, λεωφόρος Βασιλέως Κωνσταντίνου. Ενα και μόνο, παραδόξως, λεωφορείο περιμένει με σβηστή μηχανή τους μαθητές που έχει αποβιβάσει μπροστά στο Καλλιμάρμαρο. Μια όαση για τους οδηγούς που περνούν συχνά από τον κεντρικό οδικό άξονα του Λεκανοπεδίου, οι οποίοι κατά τους μήνες της τουριστικής αιχμής έρχονται αντιμέτωποι με σειρές ολόκληρες λεωφορείων που σταθμεύουν μπροστά στο μνημείο, προκαλώντας κυκλοφοριακή συμφόρηση.
Ωρα 11.30, οδός Καλλιρρόης, ύψος σταθμού μετρό Συγγρού – Φιξ. Επτά λεωφορεία με σβηστές μηχανές βρίσκονται σταθμευμένα στη δεξιά λωρίδα. Αλλα τρία βρίσκονται επί της λεωφόρου Συγγρού, μπροστά στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.
Στη διαδρομή από την Πατησίων ως τα νότια όρια του Δήμου Αθηναίων συναντήσαμε ακόμα ένα σταθμευμένο τουριστικό λεωφορείο στην Πλατεία Κλαυθμώνος και άλλα τρία επί της Φιλελλήνων. Και είναι μόνο ένα χειμωνιάτικο πρωινό κατά την πλέον τουριστικώς νεκρή περίοδο του χρόνου.
Γιατί έχει μετατραπεί σε καθεστώς η ανεξέλεγκτη στάση και στάθμευση των τουριστικών λεωφορείων στο κέντρο της Αθήνας; Κατά πόσο επιβαρύνουν το ήδη βεβαρημένο Κυκλοφοριακό της πρωτεύουσας; Και ποια μέτρα θα μπορούσαν να ληφθούν προς εξομάλυνση της κατάστασης;
Επιβαρύνουν σαν εκατοντάδες ΙΧ
Τα ογκώδη οχήματα που κινούνται και σταθμεύουν στις κεντρικές οδικές αρτηρίες της Αθήνας επιβαρύνουν το Κυκλοφοριακό της πρωτεύουσας όσο μερικές εκατοντάδες αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης. «Ενα λεωφορείο συνήθως αντιστοιχεί σε τρία ή τέσσερα ΙΧ», εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο συγκοινωνιολόγος Κωνσταντίνος Κεπαπτσόγλου, αναπληρωτής καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Δεδομένου ότι, όπως λέει ο αντιπρόεδρος της Ομοσπονδίας Επιχειρηματιών Τουρισμού και πρόεδρος του Σωματείου Τουριστικών Γραφείων Αθηνών Κωνσταντίνος Πραχάλης, σε ημέρες αιχμής ενδέχεται να κυκλοφορούν στο κέντρο της Αθήνας ακόμα και 100-150 πούλμαν, στο πιο δυσμενές σενάριο η επιβάρυνση του Κυκλοφοριακού ενδέχεται να αντιστοιχεί ακόμα και σε 600 ΙΧ.
Προκειμένου να αποφευχθεί η ανεξέλεγκτη κίνηση στην Αθήνα, ο Κωνσταντίνος Κεπαπτσόγλου υπογραμμίζει ότι θα έπρεπε να έχει χωροθετηθεί ένα ειδικό σημείο στάθμευσης, μακριά από το κέντρο, στο οποίο οι οδηγοί των λεωφορείων θα μπορούσαν να περιμένουν έως ότου κληθούν να επιβιβάσουν τους τουρίστες. «Αυτό είχε προβλεφθεί πριν από 15 χρόνια, με αφορμή τη λειτουργία του νέου Μουσείου Ακρόπολης», υπενθυμίζει και συνεχίζει: «Βάσει εκείνου του σχεδιασμού, τα λεωφορεία θα κατέβαιναν στο Φάληρο να σταθμεύσουν και θα ανέβαιναν ξανά στο κέντρο για να παραλάβουν τους επισκέπτες». Κάτι τέτοιο εν τέλει δεν συνέβη. Ομως, για τον καθηγητή του ΕΜΠ μια λύση στο χάος που επικρατεί στο κέντρο της Αθήνας θα μπορούσε να κινείται προς την ίδια κατεύθυνση. «Δεν μπορούν τα λεωφορεία να αφήνονται στον δρόμο στο Παναθηναϊκό Στάδιο ή στο Ζάππειο», ξεκαθαρίζει.
Υπέρ της λύσης του Φαλήρου τάσσεται και ο πρόεδρος του Σωματείου Τουριστικών Γραφείων Αθηνών. Οπως τονίζει ο Κωνσταντίνος Πραχάλης, δεδομένου ότι η Αθήνα δεν διαθέτει τις υποδομές πόλεων του εξωτερικού, η λύση μπορεί να δοθεί από την αξιοποίηση περιοχών στα νότια του Λεκανοπεδίου, όπως τα πάρκινγκ στο Τάε Κβον Ντο και στο ΣΕΦ. «Εκεί πρέπει να δημιουργηθεί μια μεγάλη υποδομή ώστε τα λεωφορεία που μεταφέρουν τουρίστες από τον Πειραιά προς το κέντρο της Αθήνας, αφού αποβιβάσουν τους επιβάτες με μια πεντάλεπτη στάση, να κατευθύνονται κατόπιν στο Φάληρο μέσω της λεωφόρου Συγγρού για να σταθμεύσουν. Να ξεκουράζεται και ο οδηγός, να μην κάνει γύρους στην Πανεπιστημίου και τη Σταδίου», λέει, επισημαίνοντας ότι το Φάληρο εξυπηρετεί λόγω της γρήγορης πρόσβασης που εξασφαλίζει τόσο στην Αθήνα όσο και στο λιμάνι του Πειραιά, όπου καθημερινά αποβιβάζονται χιλιάδες επισκέπτες από τα κρουαζιερόπλοια κατά τους μήνες αιχμής.
Τα 11 σημεία στάσης – στάθμευσης
Στις 14 Ιουνίου 2023 ο Δήμος Αθηναίων ανακοίνωσε τη δημιουργία έντεκα χώρων στάσης και στάθμευσης προς αποκλειστική χρήση από τουριστικά λεωφορεία από τις 09.00 έως τις 18.00, με στόχο την καλύτερη οργάνωση της κυκλοφορίας στην πόλη καθώς «πλέον ο αριθμός των τουριστικών λεωφορείων που κινούνται στην πόλη έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο». Ειδικότερα, βάσει εκείνου του πλάνου, στα σημεία που παραχωρήθηκαν για στάση και στάθμευση τουριστικών λεωφορείων περιλαμβάνονταν τμήματα των οδών Υμηττού, Θεσσαλονίκης, Στησικλέους, Περσεφόνης, Αγίας Αννης, Χατζηχρήστου, Θεόδωρου Δηλιγιάννη και Θερμοπυλών. Ακόμη, τμήμα της λεωφόρου Αθηνών (από Μητροδώρου έως Σπύρου Πάτση) και των χώρων στάθμευσης Διονύσου και Θεάτρου «Δόρα Στράτου». Παράλληλα, απαγορεύτηκε η στάθμευση στη λεωφόρο Αμαλίας (επετράπη μόνο στάση προς αποβίβαση και επιβίβαση).
Επτά μήνες μετά, όμως, και παρά το γεγονός ότι βρισκόμαστε πολύ μακριά από την αιχμή της τουριστικής σεζόν, τα λεωφορεία εξακολουθούν να σταθμεύουν άναρχα, σε σημεία εκτός των καθορισμένων. Σε κάποιους από τους χώρους που είχαν προβλεφθεί για αποκλειστική χρήση από λεωφορεία, άλλωστε, σταθμεύουν και άλλα οχήματα.
Ανάγκη υποδομών
Κατά τον πρόεδρο του Σωματείου Τουριστικών Γραφείων Αθηνών Κωνσταντίνο Πραχάλη, ο σχεδιασμός των 11 σημείων αποδείχτηκε δυσλειτουργικός λόγω του μεγάλου αριθμού λεωφορείων που εισέρχονται στο κέντρο της Αθήνας. «Οταν έρχονται τέσσερα – πέντε κρουαζιερόπλοια, χρειάζονται 50-100 λεωφορεία για να μεταφέρουν τους τουρίστες στο κέντρο. Οταν βγαίνουν στη Συγγρού, κινούνται το ένα πίσω από το άλλο προς την Αθήνα, σε μια τεράστια πομπή», περιγράφει. Με τις υπάρχουσες υποδομές, ο τεράστιος αυτός αριθμός οχημάτων δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί. «Μπορείς να βολευτείς μέχρι έναν συγκεκριμένο όγκο δουλειάς. Από ένα σημείο και πέρα, όμως, σίγουρα θα δημιουργηθεί πρόβλημα».
Ο συγκοινωνιολόγος Κωνσταντίνος Κεπαπτσόγλου υπογραμμίζει μια άλλη πτυχή: ανασταλτικό παράγοντα για τα τουριστικά γραφεία προκειμένου να στείλουν τα λεωφορεία εκτός κέντρου αποτελεί η κατανάλωση καυσίμου για τη μετακίνηση από και προς το σημείο στάθμευσης. «Το να πάνε αλλού έχει κόστος». Ο ίδιος υποστηρίζει ότι ως ένα σημείο θα πρέπει να ανεχτούμε την κίνηση των τουριστικών λεωφορείων στο κέντρο της πρωτεύουσας, ιδίως τους θερινούς μήνες, δεδομένου του «βιομηχανικού» τρόπου με τον οποίο λειτουργεί ο τουρισμός στην Ελλάδα. «Αλλά χωρίς να γίνονται υπερβολές», ξεκαθαρίζει, φέρνοντας ως παράδειγμα τη συμφόρηση που δημιουργείται συχνά μπροστά στο Παναθηναϊκό Στάδιο. «Πρέπει να διευκολύνουμε την επιβίβαση και αποβίβαση, τόσο για τους τουρίστες όσο και για τους οδηγούς. Αλλά το να παραμένουν τα λεωφορεία επί ώρες σε κεντρικά σημεία της πόλης, δημιουργώντας πρόβλημα, είναι θέμα».
Το παράδειγμα της Ευρώπης
Για τον Κωνσταντίνο Πραχάλη, όλα επιστρέφουν στην έλλειψη υποδομών: «Σε όλη την Ευρώπη υπάρχουν υποδομές για τα τουριστικά λεωφορεία. Στο Παρίσι υπάρχει χώρος στάθμευσης κάτω από το Λούβρο. Είναι σαν να έχεις ένα υπόγειο πάρκινγκ κάτω από την Ακρόπολη». Επιπλέον, σημειώνει ότι σε πόλεις που δέχονται μεγάλο αριθμό τουριστών, όπως η Ρώμη, η Φλωρεντία και η Βερόνα, έχουν δημιουργηθεί ειδικά σημεία στάθμευσης για τα λεωφορεία εκτός του ιστορικού κέντρου. Αντίστοιχες υποδομές υπάρχουν και στην Κωνσταντινούπολη, στο Παρίσι και στη Βαρκελώνη. «Η μόνη πόλη που συγκρίνεται με την Αθήνα από πλευράς έλλειψης υποδομών είναι η Μαδρίτη», καταλήγει ο πρόεδρος του Σωματείου Τουριστικών Γραφείων Αθηνών.
