Λίγα συμπτώματα μας ανησυχούν τόσο πολύ όσο ο πυρετός, ιδιαίτερα όταν η υψηλή θερμοκρασία ταλαιπωρεί τα παιδιά. Αντίστοιχα όμως προβληματισμό συχνά προκαλεί και σε ενήλικους ασθενείς, ιδίως την περίοδο αυτή όπου οι ιογενείς λοιμώξεις καλπάζουν στην κοινότητα. Γιατί; Ισως εξαιτίας βαθιά ριζωμένων (αλλά εντελώς λανθασμένων) αντιλήψεων που κουβαλάμε από τη δική μας παιδική ηλικία.
Οι αντιλήψεις αυτές συχνά μας οδηγούν σε αβάσιμα συμπεράσματα και μας κάνουν να φοβόμαστε ότι ο πυρετός είναι ένδειξη σοβαρής αρρώστιας ή ότι προκαλεί βλάβες στον εγκέφαλο, ειδικά αν περάσει ένα όριο. Γι’ αυτό και πολλοί σπεύδουν να δώσουν ή να πάρουν αντιπυρετικό από την πρώτη στιγμή που το θερμόμετρο θα αρχίσει να ανεβαίνει.
Η ειδική παθολόγος δρ Χρυσούλα Λιάκου, MD, PhD, στο κείμενο που ακολουθεί εξηγεί ποιοι είναι οι πιο συνηθισμένοι μύθοι για τον πυρετό και ποια η αλήθεια για αυτούς.
Είσαι ζεστός, άρα ανεβάζεις πυρετό
Η αλήθεια είναι ότι το μέτωπο ενός ανθρώπου μπορεί να μοιάζει ζεστό για πολλούς λόγους, ακόμα και επειδή μόλις σηκώθηκε από το ζεστό κρεβάτι του ή έκανε μια κοπιώδη δραστηριότητα. Αν κάποιος δεν αισθάνεται άρρωστος ούτε έχει άλλα συμπτώματα, δύσκολα θα έχει πυρετό επειδή είναι ζεστό το μέτωπό του. Επιπλέον, τη θερμοκρασία δεν την μετράμε με το χέρι, αλλά με το θερμόμετρο.
Οι θερμοκρασίες από 37,1 έως 37,8 βαθμούς Κελσίου είναι χαμηλός πυρετός
Η αλήθεια είναι ότι οι θερμοκρασίες αυτές είναι φυσιολογικές διακυμάνσεις της σωματικής θερμοκρασίας και όχι πυρετός. Η σωματική θερμοκρασία δεν παραμένει σταθερή στη διάρκεια της ημέρας. Συνήθως είναι υψηλότερη το απόγευμα και το βράδυ. Ο πυρετός αρχίζει από τους 37,8 βαθμούς Κελσίου και πάνω.
Ο πυρετός κάνει κακό στον οργανισμό
Ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Ο πυρετός είναι ένας προστατευτικός μηχανισμός που ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα και βοηθά τον οργανισμό να καταπολεμήσει τις λοιμώξεις. Ακόμα κι όταν ξεπερνάει τους 39 βαθμούς ή πλησιάζει τους 40, δεν προκαλεί εγκεφαλικές βλάβες, όπως φοβούνται πολλοί. Για να υπάρξει πρόβλημα στον εγκέφαλο ο πυρετός πρέπει να φτάσει τους 42 βαθμούς Κελσίου.
Ο πυρετός προκαλεί σπασμούς που είναι επικίνδυνοι
Πυρετικούς σπασμούς παρουσιάζει το 2%-4% των μικρών παιδιών (κάτω των 5 ετών). Οι σπασμοί αυτοί είναι κατά κανόνα καλοήθης κατάσταση, παρότι είναι τρομακτικοί όταν τους βλέπει κανείς. Συνήθως σταματούν εντός 5 λεπτών. Είναι απίθανο να προκαλέσουν μόνιμες βλάβες ή να αυξήσουν τον κίνδυνο καθυστέρησης της ομιλίας, μαθησιακών προβλημάτων ή σπασμών χωρίς πυρετό. Επιπλέον, οι πιθανότητες να προκαλέσουν επιληψία είναι 1%-10% ανάλογα με το είδος των σπασμών και το οικογενειακό ιστορικό επιληψίας. Σε κάθε περίπτωση, αν ένα παιδί παρουσιάσει επεισόδιο πυρετικών σπασμών, πρέπει να ενημερωθεί αμέσως ο παιδίατρος.
Ο πυρετός χρειάζεται αμέσως θεραπεία για να πέσει
Η αλήθεια είναι ότι τα αντιπυρετικά είναι απαραίτητα μόνο αν ο ασθενής δεν νιώθει καλά εξαιτίας του πυρετού. Ωστόσο οι περισσότεροι ασθενείς συνήθως αρχίζουν να μη νιώθουν καλά (π.χ. έχουν εξάντληση) όταν ο πυρετός τους ξεπεράσει τους 39 βαθμούς Κελσίου. Επιπρόσθετα, με τα αντιπυρετικά η σωματική θερμοκρασία δεν μειώνεται απαραιτήτως στα φυσιολογικά επίπεδα. Ενας γενικός κανόνας είναι ότι τα αντιπυρετικά ρίχνουν τον πυρετό κατά 1-1,5 βαθμό Κελσίου κάθε φορά που τα παίρνουμε.
Αν ο πυρετός είναι πολύ υψηλός ή δεν πέφτει, η αιτία του είναι σοβαρή.
Η αλήθεια είναι ότι η σοβαρότητα της λοίμωξης δεν εξαρτάται από το ύψος του πυρετού. Το κρίσιμο σημείο είναι πώς νιώθει ο ασθενής. Ούτε η ανταπόκριση στα αντιπυρετικά (ή η απουσία της) αποτελεί ένδειξη της σοβαρότητας της λοίμωξης.
Ο πυρετός που επιμένει μπορεί να οφείλεται σε λοίμωξη από ιούς ή βακτήρια.
Εξαίρεση σε αυτά αποτελούν τα νεογέννητα μωρά (κάτω των 3 μηνών), διότι δεν έχουν καλά ανεπτυγμένο ανοσοποιητικό σύστημα. Στα βρέφη αυτά κάθε πυρετός πρέπει να θεωρείται σοβαρός και να αξιολογείται αμέσως από τον παιδίατρο.
Χωρίς αντιπυρετικό ο πυρετός θα συνεχίσει να αυξάνεται
Αυτό δεν συμβαίνει, διότι ο εγκέφαλος γνωρίζει πολύ καλά πότε το σώμα έχει υπερθερμανθεί και διαθέτει έναν «θερμοστάτη» με τον οποίο ρυθμίζει τη σωματική θερμοκρασία.
Οι πυρετοί που προκαλούν οι λοιμώξεις συνήθως δεν υπερβαίνουν τους 39,5 ή 40 βαθμούς. Πολύ σπάνια θα φτάσει ο πυρετός στους 40,5 ή 41 βαθμούς Κελσίου και, παρότι τότε είναι πολύ υψηλός, είναι αβλαβής.
Οταν πέσει ο πυρετός, δεν πρέπει να ξανανέβει
Οι περισσότεροι πυρετοί που οφείλονται σε ιούς διαρκούν 2-3 μέρες.
Αυτό σημαίνει πως μόλις περάσει η επίδραση του αντιπυρετικού φαρμάκου, ο πυρετός θα ανέβει και πάλι. Θα αρχίσει να υποχωρεί όταν ο οργανισμός θέσει υπό έλεγχο τη λοίμωξη, κάτι που θα χρειαστεί τουλάχιστον 3-4 ημέρες.
Οταν έχει κάποιος πυρετό, πρέπει να μένει νηστικός
Αυτός είναι ίσως ένας από τους παλαιότερους μύθους. Ισχύει όμως ακριβώς το αντίθετο: ο οργανισμός χρειάζεται κατάλληλη διατροφή για να καταπολεμήσει τη λοίμωξη που προκαλεί τον πυρετό.
Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεστε άφθονα υγρά (κατά προτίμηση νερό, ίσως και ελαφρύ τσάι ή ροφήματα βοτάνων όπως το χαμομήλι). Απαραίτητο είναι ακόμα να τρώτε κάτι, αν και η όρεξή σας μπορεί να έχει μειωθεί. Μία φρυγανιά, λίγη κοτόσουπα, ένας χυμός φρούτων ή και ζωμός από άπαχο μοσχαρίσιο κρέας μπορεί να σας βοηθήσουν. Να αποφύγετε όμως το πολύ αλάτι, καθώς και το αλκοόλ.
Οταν έχει κάποιος πυρετό, πρέπει να ντύνεται ζεστά
Ισχύει ακριβώς το αντίθετο, εφόσον ο ασθενής δεν κρυώνει. Συνιστάται να φοράει ελαφρά, άνετα ρούχα από υλικά (π.χ. βαμβάκι) που επιτρέπουν στο σώμα του να αποβάλλει τον ιδρώτα (ο ιδρώτας είναι ένας μηχανισμός ρύθμισης της σωματικής θερμοκρασίας). Συνιστάται επίσης να μη σκεπάζεται με βαριά παπλώματα ή κουβέρτες.
«Αυτό που πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουν είναι ότι ο πυρετός είναι μια φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού: αυξάνεται η εσωτερική θερμοκρασία μας για να παρεμποδιστεί η επιβίωση των ιών ή βακτηρίων που προκαλούν τη λοίμωξη.
Επομένως είναι ένας πολύτιμος σύμμαχός μας στη μάχη μας εναντίον των λοιμώξεων της εποχής και δεν πρέπει να τον αντιμετωπίζουμε σαν εχθρό» καταλήγει η δρ Λιάκου.
