Ενας χρόνος συμπληρώνεται αύριο από την ημέρα που δύο ισχυροί σεισμοί, μεγέθους 7,8 και 7,7, έπληξαν την Τουρκία και τη Συρία, ο πρώτος στις 4.17 το πρωί, ο δεύτερος εννέα ώρες αργότερα, σκοτώνοντας σχεδόν 60.000 ανθρώπους, οι 6.000 στη Συρία, οι 53.537 (σύμφωνα με τον τελευταίο απολογισμό) στη Νοτιοανατολική Τουρκία.
Ο Εγκέλαδος έπληξε 11 από τις φτωχότερες επαρχίες της Τουρκίας και συνολικά 14 εκατομμύρια Τούρκους, ένα 16% του συνολικού πληθυσμού.
Πολλοί πληγέντες είχαν καταγγείλει τότε αργοπορία των σωστικών συνεργείων, τα οποία έφτασαν με καθυστέρηση μέχρι και τριών ημερών.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που πραγματοποιούσε τότε εκστρατεία για την επανεκλογή του, είχε υποσχεθεί την κατασκευή συνολικά 680.000 νέων κατοικιών μέσα σε δύο χρόνια, οι 319.00 από αυτές μέσα στον πρώτο χρόνο.
Μόλις 46.000 νέες κατοικίες είναι ωστόσο έτοιμες, ο τούρκος πρόεδρος παρέδωσε το Σάββατο στην επαρχία Χατάι τα πρώτα 7.000 κλειδιά σε οικογένειες που επιλέχθηκαν με κλήρωση.
Ο Ερντογάν υποσχέθηκε βέβαια ότι κάθε μήνα θα παραδίδονται 15.000-20.000 νέες κατοικίες, η πραγματικότητα όμως είναι πως 689.101 άνθρωποι ζουν σήμερα σε πόλεις από κοντέινερ και δεκάδες χιλιάδες άλλοι σε σκηνές, σε ανεπίσημους καταυλισμούς.
«Μας ακούει κανείς;» σκόπευαν να φωνάξουν στις 4.17, τη στιγμή που ενέσκηψε ο πρώτος σεισμός, χιλιάδες διασωθέντες στην επαρχία Χατάι που συμμετέχουν σε μια «Πλατφόρμα της 6ης Φεβρουαρίου».
«Δεν υπάρχουν άνθρωποι»
Υπάρχουν μέρες που ο κ. Σεμίχ δεν ξέρει πώς να πάει σπίτι του.
Η πολυκατοικία όπου διαμένει αυτός ο αρχιτεχνίτης οικοδόμος είναι μία από τις λίγες που έμειναν όρθιες στη συνοικία Αρμουτλού της Αντάκιας (Αντιόχεια), μιας πόλης που καταστράφηκε κατά 90%, ο ίδιος δυσκολεύεται όμως να βρει τον δρόμο του γιατί δεν αναγνωρίζει πια την πόλη. «Στην Αντάκια υπήρχε εμπόριο, υπήρχε πλούτος.
Τώρα δεν υπάρχουν σπίτια, δεν υπάρχει δουλειά, δεν υπάρχουν άνθρωποι» λέει στην ισπανική «El Pais» η 40χρονη Αζίζα, που πουλάει λαχανικά από έναν αυτοσχέδιο πάγκο. Η ίδια έχασε από τον σεισμό τα τρία από τα πέντε παιδιά της, καθώς και πολλούς συγγενείς, γείτονες και φίλους.
Η Τουρκία κατέβαλε βαρύ τίμημα για την κακή ποιότητα των κατασκευών και την απληστία των εργολάβων που κατασκεύαζαν όπου έβρισκαν, με το μικρότερο κόστος, κατοικίες που κατέρρευσαν μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα.
Η Αζίζα θυμάται φριχτές ιστορίες από τις ημέρες που ακολούθησαν, φωνές που έσβησαν κάτω από τα ερείπια, διασκορπισμένα πτώματα, το γειτονόπουλο που εμφανίστηκε με μία μαύρη πλαστική τσάντα με το κεφάλι της αδελφής του, το μόνο που είχε καταφέρει να βρει από εκείνη. «Πόσο υποφέραμε!» λέει. «Μόνο αυτοί που το έζησαν ξέρουν».
Μέχρι και σήμερα, οι διώξεις που έχουν ασκηθεί για τις κακοτεχνίες και τη διαφθορά είναι ελάχιστες.
Πολύ λίγες δίκες έχουν ξεκινήσει. Και δεν διώκονται οι αξιωματούχοι και οι πολιτικοί που έδωσαν τις οικοδομικές άδειες χωρίς κανέναν έλεγχο. Υπάρχουν κάποιες οικογένειες που δεν κατάφεραν ποτέ να βρουν τους αγαπημένους τους.
Σύμφωνα με τον βουλευτή Ομέρ Φαρούκ Γκεργκερλίογλου, 148 άνθρωποι παραμένουν αγνοούμενοι. Υπάρχουν και περίεργες υποθέσεις, όπως αυτή της 26χρονης Φικρίγιε Αϊμπούκε Κόριουκ, η οποία διασώθηκε τραυματισμένη και μεταφέρθηκε σε ένα νοσοκομείο της Σμύρνης, «υπάρχουν αρχεία, ακόμα και φωτογραφίες», αλλά στη συνέχεια τα ίχνη της χάθηκαν.
Ο Γκεργκερλίογλου και άλλοι βουλευτές της αντιπολίτευσης κατέθεσαν στο κοινοβούλιο πρόταση ψηφίσματος ώστε να διερευνηθούν αυτές οι υποθέσεις, ιδίως εκείνες των σχεδόν 40 αγνοούμενων παιδιών. «Αλλά τα κυβερνητικά κόμματα την καταψήφισαν» καταγγέλλει.
Στις χειρότερα πληγείσες περιοχές της Τουρκίας δεν έχουν καν ολοκληρωθεί η κατεδάφιση των κατεστραμμένων κτιρίων και η απομάκρυνση των ερειπίων.
Πέραν των πόλεων από κοντέινερ που χρηματοδοτούν δήμοι από άλλες περιοχές της χώρας και διαχειρίζεται η AFAD, η τουρκική υπηρεσία αντιμετώπισης καταστροφών, πολλοί άνθρωποι ζουν σε σκηνές ή σε κοντέινερ πλάι στις πρώην κατοικίες τους, γιατί φοβούνται ότι η περιουσία τους θα κλαπεί, ή γιατί εναντιώνονται στην κατεδάφισή τους.
«Ακόμα και αν το σπίτι είναι κατεστραμμένο, για πολλές οικογένειες είναι το μόνο που έχουν και δεν ξέρουν αν θα είναι σε θέση να αντέξουν οικονομικά ένα καινούργιο αν κατεδαφιστεί» εξηγεί ο μηχανικός Ινάλ Μπουγιούκασικ. Το τουρκικό κράτος παρέχει μηνιαίες επιδοτήσεις ύψους 3.000-5.000 λιρών (90-150 ευρώ) ανά οικογένεια.
Σε πολλές περιπτώσεις, ωστόσο, και δεδομένων των αυξανόμενων τιμών, τα χρήματα αυτά δεν αρκούν για ένα νέο ενοίκιο.
Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν μεταναστεύσει σε άλλες περιοχές της Τουρκίας, ή και στο εξωτερικό. Και το χειρότερο όλων: σύμφωνα με ειδικούς που ρωτήθηκαν από το Γαλλικό Πρακτορείο, παρά τον αυξημένο κίνδυνο που αντιμετωπίζει, η Τουρκία δεν είναι σήμερα καλύτερα προετοιμασμένη να αντιμετωπίσει έναν νέο σεισμό.
