Η ανάλγητη αδιαφορία για τη ζωή και την ασφάλεια των αμάχων είναι ένα ανησυχητικό χαρακτηριστικό των σύγχρονων ένοπλων συγκρούσεων: Από την Ουκρανία και τη Γάζα μέχρι το Σουδάν και τη Μιανμάρ, ο σεβασμός των «νόμων του πολέμου» υπονομεύεται ή είναι ανύπαρκτος, καθώς άμαχοι στοχοποιούνται σκόπιμα, ενώ το πιο σοκαριστικό και ασυγχώρητο είναι η αλόγιστη βλάβη – ο όρος του ΟΗΕ είναι «σοβαρές παραβιάσεις» (σ.σ. sic) – που υφίστανται τα παιδιά.

Στην τελευταία του έκθεση για τα παιδιά και τις συγκρούσεις, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέτες προειδοποίησε ότι τα παιδιά «εξακολουθούν να πλήττονται δυσανάλογα» από τη βία και τις καταχρήσεις που σχετίζονται με τον πόλεμο – με τον όρο αυτό, υπογραμμίζει ο βρετανικός Guardian, εννοούσε δολοφονίες και ακρωτηριασμούς, βιασμούς, σεξουαλική βία, απαγωγές, επιθέσεις σε σχολεία και στρατολόγηση παιδιών-στρατιωτών.

Ο εμφύλιος πόλεμος της Μιανμάρ επέφερε 140% αύξηση των σοβαρών παραβιάσεων το 2022. Στο Νότιο Σουδάν, η διακοινοτική βία προκάλεσε χάος στις ζωές των παιδιών. Οι χώρες με τα υψηλότερα καταγεγραμμένα από τον ΟΗΕ σύνολα παραβιάσεων ήταν η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, το Ισραήλ – Παλαιστίνη, η Σομαλία, η Συρία, η Ουκρανία, το Αφγανιστάν και η Υεμένη.

«Αυτό το τσουνάμι δυστυχίας στη Γάζα γελοιοποιεί το διεθνές δίκαιο»

Η έκθεση του Γκουτέρες συντάχθηκε πριν από την έκρηξη του πολέμου στη Γάζα. Έκτοτε, περισσότεροι από 11.500 Παλαιστίνιοι ηλικίας κάτω των 18 ετών έχουν σκοτωθεί, σύμφωνα με τοπικούς αξιωματούχους. Πολλοί περισσότεροι έχουν τραυματιστεί.

Περίπου 24.000 παιδιά έχουν χάσει τον έναν ή και τους δύο γονείς τους, ενώ 17.000 έχουν χωριστεί από την οικογένειά τους ή είναι ασυνόδευτα. Παιδιά Εβραίων ήταν μεταξύ των ομήρων που κατέλαβε η Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου. Τώρα μια νέα ανθρωπιστική καταστροφή απειλεί την Ράφα στη νότια Γάζα.

Η Unicef, αναφέρει ότι ο πόλεμος έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία, με περισσότερα από ένα εκατομμύριο παιδιά στη Γάζα να χρειάζονται υποστήριξη. Τα τυπικά συμπτώματα περιλαμβάνουν «υψηλά επίπεδα επίμονου άγχους, απώλεια όρεξης, δεν μπορούν να κοιμηθούν, έχουν συναισθηματικές εκρήξεις πανικού κάθε φορά που ακούνε τους βομβαρδισμούς». Παράλληλα, ο υποσιτισμός που σχετίζεται με τον πόλεμο και οι ασθένειες είναι πρόσθετοι θανατηφόροι εχθροί.

Αυτό το τσουνάμι δυστυχίας γελοιοποιεί το διεθνές δίκαιο, συγκεκριμένα τις συμβάσεις της Γενεύης. «Σε όλους τους πολέμους, τα παιδιά είναι αυτά που υποφέρουν πρώτα και υποφέρουν περισσότερο», σημειώνει η Unicef, προσθέτοντας πως «ακόμη και οι πόλεμοι έχουν κανόνες. Κανένα παιδί δεν πρέπει να αποκόπτεται από βασικές υπηρεσίες. Κανένα παιδί δεν πρέπει να κρατείται όμηρος. Τα νοσοκομεία και τα σχολεία πρέπει να προστατεύονται από τους βομβαρδισμούς. Το κόστος για τα παιδιά θα το επωμιστούν οι επόμενες γενιές».

«Πώς μπορούν άνθρωποι με συνείδηση να παραμείνουν σιωπηλοί;»

Εν μέσω της συνεχιζόμενης αποτυχίας να συμφωνηθεί κατάπαυση του πυρός, υπολογίζεται ότι ένα παιδί εξακολουθεί να πεθαίνει κάθε 15 λεπτά στη Γάζα και δύο μητέρες κάθε ώρα.

Αυτές οι φρικαλεότητες προκάλεσαν μια παθιασμένη κραυγή διαμαρτυρίας από τον Ισραηλινό συγγραφέα Γκίντεον Λεβί την περασμένη εβδομάδα. Κατηγόρησε τον ισραηλινό στρατό ότι επιδίδεται σε ένα «βίαιο αμόκ» και την ισραηλινή κοινωνία ότι αρνείται να σκεφτεί το τίμημα που μπορεί τελικά να πληρώσει.

«Το Ισραήλ σβήνει γενιές στη Γάζα και οι στρατιώτες του σκοτώνουν παιδιά σε αριθμούς που συναγωνίζονται τους πιο σκληρούς πολέμους. Αυτό δεν θα ξεχαστεί και δεν μπορεί να ξεχαστεί. Πώς μπορεί ένας λαός να ξεχάσει ποτέ αυτούς που σκότωσαν τα παιδιά του με τέτοιο τρόπο; Πώς μπορούν οι άνθρωποι με συνείδηση σε όλο τον κόσμο να παραμείνουν σιωπηλοί;», τόνισε χαρακτηριστικά ο Λεβί.

Περίπου 24.000 παιδιά έχουν χάσει τον έναν ή και τους δύο γονείς τους, ενώ 17.000 έχουν χωριστεί από την οικογένειά τους ή είναι ασυνόδευτα

Παιδιά στη Ράφα στα νότια της Λωρίδας της Γάζας

Η παράνομη απαγωγή χιλιάδων παιδιών από την Ρωσία μετά την εισβολή της στην Ουκρανία το 2022 είναι ένας άλλος τρόπος διεξαγωγής πολέμου εναντίον των πιο ευάλωτων – και αποθράσυνσης του εχθρού. Το Κίεβο έχει καταγράψει σχεδόν 20.000 περιπτώσεις από τις πιθανές 200.000. Αποτελούν τη βάση των κατηγοριών για εγκλήματα πολέμου που απαγγέλθηκαν στον πρόεδρο της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν, από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.

«Η Ρωσία διαγράφει ενεργά την ουκρανική τους ταυτότητα και προκαλεί απίστευτη συναισθηματική και ψυχολογική ζημιά», δήλωσε ο πρόεδρος της Λετονίας, Edgars Rinkēvičs, σε συνέδριο αφιερωμένο στον «πόλεμο της Ρωσίας κατά των παιδιών» στη Ρίγα αυτό το μήνα.

«Βίαιη στρατολόγηση παιδιών από ένοπλες ομάδες»

Οι λιγότερο παρακολουθούμενες συγκρούσεις και οι καταστάσεις έκτακτης ανάγκης είναι εξίσου καταστροφικές για τις ζωές των παιδιών. Την περασμένη εβδομάδα, με καθυστέρηση στράφηκε κάποια προσοχή στην κρίση που πλήττει την πληγείσα από την ξηρασία βόρεια Αιθιοπία, μετά τον πόλεμο στο Tigray. Περισσότεροι από τρία εκατομμύρια άνθρωποι αντιμετωπίζουν οξεία πείνα. Τα μικρότερα παιδιά και τα μωρά κινδυνεύουν περισσότερο σε μια χώρα όπου το 45% του πληθυσμού των 126 εκατομμυρίων είναι ηλικίας κάτω των 15 ετών.

Η βίαιη στρατολόγηση παιδιών από ένοπλες ομάδες, τρομοκράτες και εγκληματικές συμμορίες είναι μία ακόμη «πληγή» που μεγαλώνει παγκοσμίως.

Ο ΟΗΕ αναφέρει ότι περισσότερα από 105.000 παιδιά, αγόρια και κορίτσια, ενεπλάκησαν σε βίαιες συγκρούσεις μεταξύ 2005 και 2022, αν και ο πραγματικός αριθμός είναι πιθανώς πολύ υψηλότερος. Τα παιδιά – στρατιώτες δεν είναι μόνο «εκπαιδευμένα» για να πολεμούν. Χρησιμοποιούνται επίσης ως φρουροί, τσιλιαδόροι και κούριερ και υφίστανται σεξουαλική εκμετάλλευση.

Παιδιά θύματα εγκληματικών ομάδων στο Εκουαδόρ

Στο Εκουαδόρ, ο πρόσφατα κηρυγμένος πόλεμος του προέδρου Ντανιέλ Νομπόα κατά των συμμοριών ανέδειξε πώς οι ανήλικοι απορροφώνται και γίνονται θύματα ισχυρών εγκληματικών ομάδων. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2023, 1.326 παιδιά ηλικίας 12 έως 17 ετών φέρεται να συνελήφθησαν για εγκλήματα, όπως δολοφονίες κατά παραγγελία, διακίνηση ναρκωτικών και ληστείες. Το 2022, 289 ανήλικοι δολοφονήθηκαν.

Το Εκουαδόρ δεν είναι το μόνο παράδειγμα των απειλών που αντιμετωπίζουν τα παιδιά σε διάφορα μέτωπα παγκοσμίως. Στη Μιανμάρ, την Μπουρκίνα Φάσο και το Μάλι, οι επιθέσεις σε σχολεία και νοσοκομεία αυξάνονται, αναφέρει ο ΟΗΕ.

Η Διεθνής Αμνηστία προειδοποιεί ότι σχεδόν 10 χρόνια μετά την απαγωγή εκατοντάδων μαθητριών στο Τσιμπόκ από τους τρομοκράτες της Μπόκο Χαράμ, η Νιγηρία εξακολουθεί να μην προστατεύει τα παιδιά της.

Η άρνηση παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας, για παράδειγμα από τους Αφγανούς Ταλιμπάν, είναι ένα άλλο θανατηφόρο πρόβλημα – και έτσι συνεχίζεται.

Το ότι ενήλικες και έθνη επιλέγουν να πολεμήσουν ο ένας τον άλλον είναι σύνηθες, αν και λυπηρό. Αλλά ένας παγκόσμιος πόλεμος κατά των παιδιών; Πρόκειται για μια αισχρή παρωδία του Διεθνούς Δικαίου.