Οι συμφωνίες με τρίτες χώρες για την επιστροφή των μεταναστών που δεν είναι επιλέξιμοι για προστασία, αλλά και η επιτάχυνση των σχετικών αποφάσεων από τα κράτη-μέλη, είναι κλειδί για την καλύτερη διαχείριση της μετανάστευσης, δηλώνει η αρμόδια επίτροπος Ιλβα Γιόχανσον στη συνέντευξή της στα «ΝΕΑ» και σε μικρή ομάδα ανταποκριτών ευρωπαϊκών εντύπων στις Βρυξέλλες. Η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων επισημαίνει ότι η Κομισιόν επεξεργάζεται ήδη οδικό χάρτη για τη βελτίωση των διαδικασιών επιστροφών και προβλέπει ότι θα αυξηθούν σημαντικά τα επόμενα χρόνια.
«Με τη συμφωνία για το νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Ασυλο δείξαμε ότι είναι δυνατόν να γίνει μεταναστευτική διαχείριση. Πρέπει να συμπληρωθεί με ό,τι έχει σχέση με το τι γίνεται εκτός ΕΕ. Να καταπολεμήσουμε τους λαθρεμπόρους. Να συνεργαστούμε με τρίτες χώρες για να επιστρέφουν στη χώρα προέλευσης όσοι δεν είναι επιλέξιμοι για προστασία και για να αποτρέψουμε τις αναχωρήσεις και να επενδύσουμε σε νόμιμες οδούς μετανάστευσης» τονίζει η Ιλβα Γιόχανσον, επισημαίνοντας ότι ήδη υπάρχουν συμφωνίες με δεκαοκτώ χώρες και με έξι πιο «ελαφριές», ενώ έχει εντολή για διαπραγματεύσεις με πέντε χώρες, που βρίσκονται σε εξέλιξη.
Αλλα εργαλεία
«Για τις επιστροφές δεν χρειάζεται απαραίτητα συμφωνία επανεισδοχής, χρησιμοποιούμε και άλλα εργαλεία, όπως τη βίζα. Τους απειλούμε ότι θα έχουν λιγότερες δυνατότητες για βίζα αν δεν δεχθούν επιστροφές. Εχει αποδώσει με το Ιράκ και το Μπανγκλαντές. Αλλά υπάρχει πρόβλημα και με τα κράτη-μέλη. Υπάρχουν ορισμένα μέτρα που μπορεί να εφαρμοστούν εύκολα, για να έχουμε καλύτερο σύστημα επιστροφών, παρέχοντας συμβουλευτικές υπηρεσίες, κλείνοντας τα “παραθυράκια” που υπάρχουν μεταξύ των αποφάσεων για το άσυλο και αυτών για τις επιστροφές. Με τη Μάρι Γιούριτς, τη συντονίστρια για τις επιστροφές, επεξεργαζόμαστε οδικό χάρτη για να βελτιώσουμε τα συστήματα. Ο αριθμός των επιστροφών αυξήθηκε κατά 10%-20% πέρυσι. Οι επιστροφές θα αυξηθούν σημαντικά τα επόμενα χρόνια και έχουν αυξηθεί επίσης οι εθελοντικές επιστροφές. Παράλληλα, η Frontex δραστηριοποιείται περισσότερο. Εκανε 40.000 επιστροφές πέρυσι, εκπαιδεύει συμβούλους επιστροφών στα κράτη-μέλη» τονίζει.
Σύμφωνα με τη Eurostat το τρίτο τρίμηνο του 2023 ο συνολικός αριθμός ατόμων που διατάχθηκε να εγκαταλείψουν το έδαφος χώρας της ΕΕ ήταν 107.135. Γαλλία (29.885 άτομα), Γερμανία (11.470 άτομα) και Ελλάδα (9.545 άτομα) αντιπροσώπευσαν συνολικά σχεδόν τους μισούς (50.900 άτομα). Ομως, οι πραγματικές επιστροφές το τρίτο τρίμηνο του 2023 ήταν μόλις 27.095 (αύξηση 12%).
Οι διαδικασίες στα σύνορα
Σχετικά με τις γρήγορες διαδικασίες στα σύνορα, που προβλέπονται στο νέο Σύμφωνο – όπως άλλωστε και η λήψη αποφάσεων για τις επιστροφές ταυτόχρονα με την απόρριψη του αιτήματος για άσυλο – και για τις οποίες η Κομισιόν έχει δεχθεί κριτική ότι μπορεί να οδηγήσουν σε υπερπλήρεις εγκαταστάσεις, η Ιλβα Γιόχανσον ξεκαθαρίζει ότι «υπάρχει όριο στο πόσοι άνθρωποι μπορούν να είναι στις διαδικασίες στα σύνορα. Αν είναι πολλοί πρέπει να ακολουθήσουν τη συνηθισμένη διαδικασία». Συνολικά προβλέπεται ότι η ικανότητα των εγκαταστάσεων θα είναι για 30.000 άτομα ανά πάσα στιγμή, ενώ υπάρχει τρόπος υπολογισμού, ώστε να αποφεύγονται υπερπλήρεις εγκαταστάσεις. Κατά την Ιλβα Γιόχανσον τα κράτη-μέλη έχουν ήδη αρχίσει να εφαρμόζουν τη συγκεκριμένη διάταξη. Δεν περιμένουν μέχρι το 2026 οπότε θα πρέπει να εφαρμοστεί το νέο Σύμφωνο.
Η Ολλανδία, η Βουλγαρία στα σύνορα με την Τουρκία, την εφαρμόζουν, ενώ εξετάζεται από την Ιταλία. Μάλιστα, απορρίπτει τους ισχυρισμούς Ορμπαν περί δημιουργίας «γκέτο» λόγω των διαδικασιών στα σύνορα. «Ακούω τον Ορμπαν να λέει πράγματα που αποτελούν παραπληροφόρηση. Είναι σοφό ότι λαμβάνονται αποφάσεις με ειδική πλειοψηφία για τη μετανάστευση, ώστε να αποφεύγεται μία χώρα ή ένα πρόσωπο να χρησιμοποιήσει τοξική γλώσσα για να μην υπάρξει συμφωνία».
Η Ακροδεξιά
Επισημαίνει ότι σε αντίθεση με τις προηγούμενες ευρωπαϊκές εκλογές όταν «υπήρχε η αίσθηση ότι η μετανάστευση ήταν τοξική», τώρα αντιμετωπίζεται ως «δύσκολη και υπάρχει μια συμφωνία», αν και δεν έγινε έγκαιρα για να αναδειχθεί η πρόοδος. «Η Ακροδεξιά θα προσπαθεί πάντα να χρησιμοποιήσει τον φόβο, ακόμα και αν υπάρχει καλή διαχείριση» λέει, τονίζοντας ότι υπάρχει σημαντική παραπληροφόρηση για τη μετανάστευση. Αναγνωρίζει πάντως ότι υπάρχει αύξηση των αφίξεων «αλλά η διαχείριση είναι καλύτερη. Κάνουμε ήδη μετεγκαταστάσεις στο πλαίσιο της αλληλεγγύης. Εχουμε καλύτερες συμφωνίες με τρίτες χώρες για την αποτροπή αναχωρήσεων και την καταπολέμηση των λαθρεμπόρων, αλλά και για τις νόμιμες οδούς μετανάστευσης».
Απαντώντας σε ερώτηση για την εργαλειοποίηση, είπε ότι αντιμετωπίζεται στο Σύμφωνο, στην πρόταση για τη διαχείριση των κρίσεων και στον κώδικα Σένγκεν για τα σύνορα για τον οποίο υπήρξε πολιτική συμφωνία την περασμένη εβδομάδα. «Η εργαλειοποίηση είναι νέο φαινόμενο, που θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε περισσότερο στο μέλλον» είπε, επισημαίνοντας ότι ξεκίνησε με την περίπτωση Λουκασένκο. Στο σημείο αυτό θυμίσαμε την προσπάθεια εργαλειοποίησης των μεταναστών τον Μάρτιο του 2020 από την Τουρκία. «Δεν μπορώ να πω ότι ήταν εργαλειοποίηση», είπε, αναφερόμενη στον σχετικό ορισμό που περιλαμβάνει το νέο Σύμφωνο.
Η βούληση της Αγκυρας
Ερωτώμενη τι ζήτησε η Τουρκία για να μειώσει τις αναχωρήσεις μεταναστών, είπε: «Δεν υπάρχουν νέα αιτήματα από την Τουρκία. Εχουν κάνει νέα βήματα προς την ΕΕ και την Ελλάδα για πιο θετική συνεργασία. Βλέπουμε ακόμη αύξηση στις αφίξεις στα ελληνικά νησιά, αλλά μείωση στην περιοχή του Εβρου και στα σύνορα με τη Βουλγαρία και προς την Κύπρο. Η βούληση της Τουρκίας για να συνεργαστεί με την ΕΕ, την Ελλάδα και τη Βουλγαρία έχει νέο μομέντουμ. Υπάρχει ροή κονδυλίων, αλλά δεν είναι κάτι νέο. Ο διάλογος είναι εποικοδομητικός και θετικός για το ότι είναι σημαντικό να διαχειριστούμε μαζί τη μετανάστευση. Δεν θέλουν να είναι χώρα διέλευσης». Σύμφωνα με την Κομισιόν για την Τουρκία έχουν δεσμευτεί 9,8 δισ. ευρώ και έχουν διατεθεί πέντε δισ. ευρώ.
Σχετικά με τη νόμιμη μετανάστευση η Ιλβα Γιόχανσον είπε ότι μπορεί οι αρμοδιότητες να ανήκουν στα κράτη-μέλη, αλλά «θα πρέπει να ενώσουμε δυνάμεις, ώστε να υπάρχουν καλύτερα αποτελέσματα. Αυτό κάνουμε με τη “συνεργασία ταλέντων”. Με χώρες που έχουμε συνεργασία για τη μετανάστευση, που αποτρέπουν τις αναχωρήσεις, παίρνουν πίσω τους παράτυπους μετανάστες, επενδύουμε σε νόμιμες οδούς», είπε, φέροντας ως παραδείγματα το Μαρόκο, την Αίγυπτο, την Τυνησία, το Μπανγκλαντές, το Πακιστάν. Σε σχέση με το χαμηλό ποσοστό ένταξης των Ουκρανών στην αγορά εργασίας στην ΕΕ, που διαφέρει από 15% σε 80% μεταξύ των κρατών-μελών, δήλωσε ότι «είναι προτεραιότητα να ενταχθούν στην αγορά εργασίας και θα πρέπει τα κράτη-μέλη να το κάνουν».
