Ο θάνατος του Αλεξέι Ναβάλνι έχει συγκλονίσει, τόσο τη Ρωσία, όσο και τον υπόλοιπο κόσμο. Ήδη από τον εγκλεισμό του στις αρχές του 2021, ο ηγέτης της ρωσικής αντιπολίτευσης, βίωνε ζοφερές συνθήκες κράτησης, οι οποίες φαίνεται ότι δημιουργούσαν σταδιακά μεγάλα προβλήματα στην υγεία του.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον Guardian, αν και η αιτία του θανάτου του Ναβάλνι στη φυλακή σε ηλικία 47 ετών δεν έχει εξακριβωθεί -στην πραγματικότητα δεν έχει επιτραπεί ακόμη στην οικογένειά του να δει τη σορό του – ο αντίπαλος του Πούτιν βρισκόταν σε μία από τις πιο σκληρές σωφρονιστικές αποικίες της Ρωσίας, γνωστές για τις επικίνδυνες συνθήκες διαβίωσης.
Διίστανται οι απόψεις για την αιτία θανάτου
Τα ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι υπέστη θρόμβο αίματος. Αλλά η ιστορία άλλαξε το Σάββατο, όταν η μητέρα και ο δικηγόρος του κ. Ναβάλνι έφτασαν στη φυλακή. Τους είπαν ότι είχε υποστεί «σύνδρομο αιφνίδιου θανάτου», το οποίο φαινόταν να υποδηλώνει αιφνίδια καρδιακή ανακοπή, σύμφωνα με τον Ivan Zhdanov.
Οι ερευνητές δήλωσαν σε δικηγόρο του κ. Ναβάλνι ότι διενεργείται επαναληπτική εξέταση και τα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν την επόμενη εβδομάδα. Το επιτελείο του κ. Ναβάλνι ζήτησε την άμεση απελευθέρωση της σορού, ώστε η οικογένειά του να παραγγείλει ανεξάρτητη ανάλυση, κατηγορώντας τις ρωσικές αρχές ότι λένε ψέματα για να αποκρύψουν τη σορό.
Τι ανέφερε η εκπρόσωπος Τύπου του Ναβάλνι
Η εκπρόσωπός του, Kira Yarmysh, δήλωσε ότι αυτή ήταν η 27η φορά που βρισκόταν σε έναν τόσο απάνθρωπο χώρο, συνήθως ένα τσιμεντένιο κελί περίπου 7 επί 10 μέτρα με αφόρητες συνθήκες – κρύο, υγρασία και κακός εξαερισμός. Ο τελευταίος γύρος της τιμωρίας του, αν είχε επιβιώσει, θα είχε ανεβάσει τη συνολική του περίοδο σε ένα τέτοιο κελί σε 308 ημέρες, περισσότερο από το ένα τέταρτο του χρόνου φυλάκισής του, σύμφωνα με την κ. Yarmysh.
Μια φορά την ημέρα στις 6:30 π.μ., οι κρατούμενοι που βρίσκονταν στα κελιά των εγκαταστάσεων της Αρκτικής επιτρεπόταν να εισέλθουν σε ένα τσιμεντένιο περίβλημα που μοιάζει με φέρετρο και είναι ανοιχτό στον ουρανό μέσω μιας μεταλλικής σχάρας, δήλωσε ο κ. Ναβάλνι σε ένα μήνυμα από τις εγκαταστάσεις νωρίτερα φέτος. Φαίνεται ότι μετά από μια τέτοια συνεδρία την Παρασκευή ο κ. Ναβάλνι έχασε τις αισθήσεις του, σύμφωνα με τον απολογισμό της ρωσικής υπηρεσίας φυλακών. Η θερμοκρασία έξω ήταν περίπου -20 Φαρενάιτ.
Τι ανέφερε σε γράμμα του από τη φυλακή
Σύμφωνα με τους New York Times, σε ένα γράμμα από τη φυλακή τον περασμένο μήνα, ο κ. Ναβάλνι περιέγραψε πώς μπορούσε να περπατήσει συνολικά 11 βήματα από τη μία άκρη του υπαίθριου χώρου στην άλλη, σημειώνοντας δε ότι ήταν εκτεθειμένος σε πολικές θερμοκρασίες, ενώ σε έναν από τους περιπάτους του εκτέθηκε σε θερμοκρασία -26 Φαρενάιτ.
«Ακόμα και σε αυτή τη θερμοκρασία, μπορείτε να περπατήσετε για περισσότερο από μισή ώρα, αρκεί να έχετε χρόνο να αναπτύξετε μια νέα μύτη, αυτιά και δάχτυλα», έγραψε. Πρόσθεσε δε «Λίγα πράγματα είναι τόσο αναζωογονητικά όσο ένας περίπατος στο Γιαμάλ στις 6:30 το πρωί. Και τι υπέροχο φρέσκο αεράκι φυσάει στην αυλή, παρά την τσιμεντένια περίφραξη, ουάου!».
«Τον μόλυναν σκόπιμα», έλεγε ο δικηγόρος του
Ο δικηγόρος του, Vadim Kobzev, δήλωσε ότι στη φυλακή τον μόλυναν σκόπιμα με αναπνευστική ασθένεια, αρνήθηκαν να του δώσουν φάρμακα και στη συνέχεια τον «θεράπευσαν» με τεράστιες δόσεις αντενδείκτων αντιβιοτικών. Ως αποτέλεσμα της τακτικής αυτής, ο Ναβάλνι υπέφερε από σοβαρούς πόνους στο στομάχι και έχασε περισσότερα από 15 κιλά.
«Αυτές οι ενέργειες δεν μπορούν να θεωρηθούν παρά ως μια ανοιχτή στρατηγική για να προκληθεί βλάβη στην υγεία του Ναβάλνι με κάθε μέσο», ανέφερε τότε ο κ. Kobzev σε δήλωσή του, ενώ πρόσθεσε ότι «Προφανώς, η φυλακή δεν θα διακινδύνευε να εμπλακεί σε αυτό το επίπεδο επιδεικτικής παρανομίας χωρίς την έγκριση της Μόσχας.»
Ο κ. Kobzev έχει έκτοτε συλληφθεί με την κατηγορία του εξτρεμισμού για σχέσεις με τον κ. Ναβάλνι- μέρος μιας ευρύτερης σύλληψης των δικηγόρων του ηγέτη της αντιπολίτευσης στα τέλη του περασμένου έτους.
Το προφητικό μήνυμα του Ναβάλνι
Δημοσίευμα του BBC, φέρνει στο φως ένα βίντεο στο οποίο ο Αλεξέι Ναβάλνι μιλά σε ένα βραβευμένο με Όσκαρ ντοκιμαντέρ που γυρίστηκε μετά τη δηλητηρίασή του με τον νευροπαραλυτικό παράγοντα Novichok και αναφέρει το τι θα ήθελε να συμβεί αν πέθαινε.
Συγκεκριμένα, αναφέρει: «Το μήνυμά μου για την κατάσταση που σκοτώθηκα είναι πολύ απλό. Να μην τα παρατήσουμε.» Κατόπιν τούτου, ο δημοσιογράφος τον καλεί να απευθύνει το μήνυμα στα ρωσικά.
Ο Ναβάλνι λοιπόν αναφέρει στα ρωσικά: «Ακούστε, έχω κάτι πολύ προφανές να σας πω. Δεν επιτρέπεται να τα παρατήσετε. Αν αποφασίσουν να με σκοτώσουν σημαίνει ότι είμαστε απίστευτα δυνατοί. Πρέπει να αξιοποιήσουμε αυτή τη δύναμη, να μην τα παρατήσουμε, να θυμόμαστε ότι είμαστε μια τεράστια δύναμη που καταπιέζεται από αυτούς τους κακούς τύπους.
Δεν συνειδητοποιούμε πόσο δυνατοί είμαστε στην πραγματικότητα. Το μόνο πράγμα που είναι απαραίτητο για τον θρίαμβο του κακού, είναι να μην κάνουν τίποτα οι καλοί άνθρωποι. Γι’ αυτό μην είστε αδρανείς.»
Πώς αντέδρασαν οι Ρώσοι μετά τον θάνατο του ηγέτη της ρωσικής αντιπολίτευσης
Η είδηση του θανάτου του Ναβάλνι συγκλόνισε πολλούς στη Ρωσία. Εκατοντάδες πολίτες έφεραν λουλούδια στα μνημεία προς τιμήν των θυμάτων των πολιτικών διώξεων εις ένδειξη αλληλεγγύης προς τον ηγέτη της αντιπολίτευσης.
Από την πλευρά τους, οι πολιτικοί δεν επιχείρησαν σχεδόν καθόλου να σχολιάσουν ελεύθερα τον θάνατο του Ναβάλνι. Ο Vladimir Dzhabarov, αναπληρωτής επικεφαλής της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων της Δούμας, αρκέστηκε να απορρίψει τις εικασίες ότι υπάρχει περίπτωση ο Ναβάλνι να μην έφυγε από φυσικά αίτια.
Ανέφερε, συγκεκριμένα, ότι «Η Ρωσία δεν είχε κανέναν λόγο να βλάψει την υγεία του Ναβάλνι, απολύτως κανέναν λόγο», δήλωσε. «Το άτομο αυτό εξέτιε τη θητεία του. Είχε ακόμα μερικά χρόνια μπροστά του. Νομίζω ότι επρόκειτο για ένα τραγικό ατύχημα. Αυτά τα πράγματα συμβαίνουν.»
Τέλος, η πολιτική επιστήμονας Ekaterina Schulmann δήλωσε στην DW ότι αμφιβάλλει αν ο Ναβάλνι πέθανε από φυσικά αίτια, υπενθυμίζοντας μια συνεδρίαση του δικαστηρίου στην οποία συμμετείχε μόλις πριν από λίγες ημέρες.
«Είχε τη φωνή ενός υγιούς, δραστήριου ανθρώπου, όχι ενός αδύναμου. Όταν κάποιος έχει πνευμονία, πάσχει από καρδιακά προβλήματα ή πεινάει -μπορείς να το ακούσεις αυτό. Πριν από μια εβδομάδα ήταν υγιής και γεμάτος ενέργεια. Για εμάς, κανένα σενάριο εκτός από τη δολοφονία δεν βγάζει νόημα.»
Τι ανέφερε ο γιατρός του Ναβάλνι
Ακόμη, ο ιατρός Alexander Polupan σχολίασε επίσης την υγεία του Navalny στα ανεξάρτητα ρωσικά μέσα ενημέρωσης. Είχε εξετάσει τον πολιτικό μετά τη δηλητηρίασή του το 2020 και ενημέρωνε για την κατάστασή του τους υποστηρικτές του Ναβάλνι τα επόμενα χρόνια.
Ο Polupan δήλωσε ότι δεν πείστηκε από την αναφορά του ρωσικού κρατικού ραδιοτηλεοπτικού φορέα RT ότι η αιτία θανάτου ήταν θρόμβος αίματος. «Φυσικά, η γενική κατάσταση της υγείας του ήταν κακή, όπως συμβαίνει με κάθε άτομο που κρατείται σε τόσο φρικτές συνθήκες. Αλλά κατά κάποιο τρόπο πιστεύω ότι αυτός ο λόγος είναι απίθανος», δήλωσε.
Πώς αντιδρούν οι επικριτές του Κρεμλίνου
Ο εξόριστος πολιτικός της αντιπολίτευσης και πρώην αντίπαλος του Πούτιν, Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, δήλωσε ότι το Κρεμλίνο φέρει ακέραια την ευθύνη: «Ανεξάρτητα από την επίσημη αιτία θανάτου, ο Βλαντιμίρ Πούτιν φέρει την ευθύνη για τον πρόωρο θάνατο του Αλεξέι, πρώτα δηλητηριάζοντάς τον και στη συνέχεια βάζοντάς τον στη φυλακή.» Από ότι φαίνεται, την ίδια άποψη συμμερίζεται και ο πρόεδρος της Λετονίας Edgars Rinkevic: «Ανεξάρτητα από το τι πιστεύετε για τον Αλεξέι Ναβάλνι ως πολιτικό, δολοφονήθηκε βάναυσα από το Κρεμλίνο.»
Ο Ρώσος πολιτικός επιστήμονας Abbas Galyamov δήλωσε ότι πιστεύει ότι οι ρωσικές αρχές δημιουργούν κλίμα φόβου ενόψει των προεδρικών εκλογών, χρησιμοποιώντας τον θάνατο του Navalny για να εκφοβίσουν όσους θα τολμούσαν ακόμη να προβάλουν αντίσταση. Τώρα, λιγότεροι άνθρωποι θα ψηφίσουν στις προεδρικές εκλογές σε ένα μήνα. Και ενώ αυτό μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη νομιμότητα των αποτελεσμάτων, βολεύει τη Μόσχα μια χαρά, είπε. «Δεν τους ενδιαφέρει αυτή η νομιμότητα», έγραψε ο Galyamov στο δίκτυο Telegram.
Για τον ανεξάρτητο πολιτικό εμπειρογνώμονα της Μόσχας Alexander Kynev, ο Ναβάλνι παρέμεινε ένας πραγματικά ελεύθερος άνθρωπος μέχρι το τέλος με καθαρή δύναμη θέλησης. Αποτελεί μέρος της ρωσικής πολιτικής ιστορίας, έγραψε ο Kynev στο κανάλι του Telegram. «Πανεπιστήμια, δρόμοι και αεροδρόμια θα πάρουν στο μέλλον το όνομα του Ναβάλνι», είπε. «Η ζωή είναι πάντα μια επιλογή» και ο Ναβάλνι δεν επέλεξε ούτε την οικογένειά του ούτε την καριέρα του, αλλά «έναν στόχο πέρα από τον ορίζοντα», πρόσθεσε ο Kynev.