«Στη σημερινή Ρωσία, ο Αλεξέι Ναβάλνι θα έχανε αναπόφευκτα τη ζωή του. Δικτατορία σημαίνει ότι ο λαός μένει σιωπηλός, με μόνο λόγο εκείνον του ηγέτη. Το καθεστώς είδε μια απειλή σε αυτόν τον άνθρωπο, τον οποίο θέλησε να φιμώσει φυλακίζοντάς τον για περισσότερα από 20 χρόνια. Προσπάθησαν να τον δηλητηριάσουν, χωρίς επιτυχία. Τώρα τον εκτέλεσαν» έγραψε στην «El Pais» ο ρώσος συγγραφέας Μιχαήλ Σίσκιν. «Δημιουργικός, αισιόδοξος και θαρραλέος, ο Ναβάλνι ενσάρκωνε μια ελπίδα για ανανέωση. Μια ελπίδα που τόσοι Ρώσοι γράφουν, στα σόσιαλ μίντια, ότι πλέον έχασαν.
Το έχουν καταλάβει: οι Αρχές μόλις επαναβεβαίωσαν το δικαίωμα ζωής και θανάτου που έχουν επί των “υποκειμένων” τους και την αποφασιστικότητά τους να τους εμποδίσουν να αποκτήσουν ένα κράτος δικαίου στραμμένο στην Ευρώπη» έγραψε στον «Monde» η καθηγήτρια Ρωσικών Σπουδών Σεσίλ Βεσιέ. «Στη Ρωσία δεν αρκεί να σκοτώσεις έναν ηγέτη της αντιπολίτευσης. Η ηλικιωμένη μητέρα του πρέπει να ταξιδέψει στον Αρκτικό Κύκλο και να ψάχνει μια σωφρονιστική αποικία και ένα νεκροτομείο για τη σορό του. Οι Ρώσοι με το θράσος να αφήσουν λουλούδια στη μνήμη του πρέπει να συλληφθούν. Ακόμα και η προκαταρκτική αιτία θανάτου, “σύνδρομο ξαφνικού θανάτου”, είναι παραπλανητική, λες και δεν δρομολογούνταν χρόνια τώρα ο θάνατός του πίσω από τα κάγκελα» έγραψε στον «Guardian» ο Αντριου Ροθ. «Σ’ αγαπώ» έγραψε απλά χθες στα σόσιαλ μίντια, κάτω από μια κοινή φωτογραφία τους, η σύζυγος του Αλεξέι Ναβάλνι, η Γιούλια, η οποία θα παρευρεθεί, όπως ανακοινώθηκε, σήμερα στη σύνοδο των ευρωπαίων υπουργών Εξωτερικών.
Οι αντιδράσεις
Μιλώντας την Παρασκευή στη Σύνοδο του Μονάχου για την Ασφάλεια, χωρίς καν να έχει ενημερωθεί επισήμως τότε για τον θάνατο του συζύγου της, η ίδια ξεκαθάρισε πως ο Βλαντίμιρ Πούτιν πρέπει να «θεωρηθεί προσωπικά υπεύθυνος» και να «τιμωρηθεί» για τις κτηνωδίες που διαπράχθηκαν σε βάρος του. Την ίδια άποψη εξέφρασαν οι περισσότεροι δυτικοί ηγέτες – πλην των γνωστών ρωσόφιλων, όπως ο Ντόναλντ Τραμπ, που δεν έχει πει λέξη. Από την Ευρώπη έως τις ΗΠΑ, εκατοντάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν μέσα στο Σαββατοκύριακο προκειμένου να αποτίσουν φόρο τιμής στον διασημότερο επικριτή του Πούτιν. Στο μεταξύ, στη Ρωσία, περισσότεροι από 400 άνθρωποι, σύμφωνα με την οργάνωση OVD-Info, έχουν συλληφθεί σε 39 πόλεις, πρωτίστως στη Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη, επειδή θέλησαν να αφήσουν λίγα λουλούδια και κεριά, να τραγουδήσουν ύμνους, ή απλώς να αγκαλιαστούν και να κλάψουν σε αυτοσχέδια ή ήδη υπάρχοντα μνημεία.
Η μητέρα και ένας δικηγόρος του Ναβάλνι δεν εντόπισαν το Σάββατο τη σορό του ούτε στη σωφρονιστική αποικία ΙΚ-3 του Χαρπ, στη ρωσική Αρκτική, όπου είχε μεταφερθεί τα Χριστούγεννα, ούτε στο νεκροτομείο της πιο κοντινής πόλης, του Σάλεχαρντ. Ρώσοι αξιωματούχοι είπαν ότι δεν θα παραδοθεί μέχρι να ολοκληρωθεί η έρευνα για τα αίτια του θανάτου του. «Είναι προφανές ότι οι δολοφόνοι θέλουν να καλύψουν τα ίχνη τους» κατήγγειλαν συνεργάτες του. Η «Novaya Gazeta Europe» έγραψε χθες πως η σορός του εντοπίστηκε στο νεκροτομείο του Σάλεχαρντ, αλλά ότι μέχρι και το Σάββατο δεν είχε πραγματοποιηθεί νεκροψία. Επικαλέστηκε επίσης τις πληροφορίες διασώστη ότι έφερε μώλωπες. «Τα τραύματα που περιγράφουν όσοι τα είδαν φαίνεται να προέρχονται από σπασμούς» δήλωσε η συγκεκριμένη πηγή. «Εάν ένα άτομο έχει σπασμούς και άλλοι προσπαθούν να το κρατήσουν κάτω, αλλά οι σπασμοί είναι πολύ ισχυροί, τότε εμφανίζονται μώλωπες. Είπαν επίσης ότι είχε μια μελανιά στο στήθος του. Οπότε προσπάθησαν να τον επαναφέρουν και πιθανότατα πέθανε από καρδιακή ανακοπή. Αλλά κανένας δεν λέει γιατί υπέστη καρδιακή ανακοπή».
Οι προειδοποιήσεις
Γιατί τώρα; Τυχαία ή μη, ο θάνατος του Αλεξέι Ναβάλνι συμπίπτει με την έναρξη της προεκλογικής εκστρατείας για τις προεδρικές εκλογές που θα πραγματοποιηθούν μεταξύ 15-17 Μαρτίου, ώστε να ανακηρυχθεί, χωρίς αντίπαλο, ο Πούτιν πρόεδρος για μια πέμπτη θητεία. Τι σημαίνει ο θάνατος ενός ανθρώπου που επέμενε να ονειρεύεται μια «ελεύθερη», μια «χαρούμενη» Ρωσία, τι αλλάζει με αυτόν; «Είναι το τέλος των τελευταίων ελπίδων» δήλωσε ο 44χρονος Ιβάν από τη Μόσχα, τη στιγμή που οι συνεργάτες του Ναβάλνι διαβεβαιώνουν ότι «η κληρονομιά του δεν θα πεθάνει μαζί του». Κατά τη συνάντηση που είχε με τον Πούτιν στη Γενεύη τον Ιούνιο του 2021, ο Τζο Μπάιντεν είχε προειδοποιήσει τον ρώσο πρόεδρο για «καταστροφικές συνέπειες» αν ο Αλεξέι Ναβάλνι πέθαινε υπό ρωσική κράτηση. Αν εξαιρέσει ωστόσο κανείς τη συνέχιση της στήριξης του Κιέβου, που και αυτή τίθεται πλέον εν αμφιβόλω εξαιτίας της τραμπικής αντίστασης, ο αμερικανός πρόεδρος μοιάζει να έχει λιγοστά όπλα στα χέρια του.
