Η δίκη του ναζί εγκληματία πολέμου Αντολφ Αϊχμαν το 1961 αποτέλεσε παγκόσμιο γεγονός, αλλά μόνο μια φορά προσελήφθη ένας ξένος δικηγόρος για να τον εκπροσωπήσει: κανένας ισραηλινός δικηγόρος δεν ήταν διατεθειμένος να υπερασπιστεί έναν τέτοιο άνθρωπο. Περισσότερα από 60 χρόνια αργότερα το ισραηλινό δικαστικό σύστημα αντιμετωπίζει έναν παρόμοιο γρίφο, αλλά αυτή τη φορά με πιθανώς εκατοντάδες άτομα να αντιμετωπίζουν δίκη.
Καθώς η στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ στη Γάζα συνεχίζεται, ορισμένοι ισραηλινοί δικηγόροι και σχολιαστές υπενθυμίζουν τη δίκη του Αϊχμαν και ζητούν παρόμοιες διαδικασίες μεγάλης κλίμακας για τα μέλη της Χαμάς που συνελήφθησαν κατά την επίθεσή τους στις 7 Οκτωβρίου που είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους περισσότεροι από 1.200 Ισραηλινοί και εκατοντάδες να απαχθούν ως όμηροι. Αυτή τη στιγμή – θυμίζοντας κάτι από τη δίκη του ναζί πριν από έξι δεκαετίες – δεν υπάρχουν στο Ισραήλ δικηγόροι διατεθειμένοι να υπερασπιστούν τα μέλη της Χαμάς που έκαναν τέτοιες θηριωδίες.
Το τραύμα είναι βαθύ
Κάποιοι από την πολιτική Δεξιά του Ισραήλ υποστηρίζουν ότι οι ένοπλοι της Χαμάς θα πρέπει να αντιμετωπίσουν στρατοδικεία, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Αλλοι, συμπεριλαμβανομένων διακεκριμένων δικηγόρων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, καλούν τη χώρα να σεβαστεί το δικαίωμα των κρατουμένων σε δίκαιη δίκη, παρόλο που το τραύμα του Ισραήλ είναι βαθύ έπειτα από αυτές τις φρικαλεότητες.
Λίγες λεπτομέρειες έχουν δοθεί στη δημοσιότητα για την ομάδα των επιτιθέμενων της Χαμάς που συνελήφθη εκείνη την ημέρα και ο αριθμός των μελών της είναι απόρρητος. Αλλά στο Ισραήλ έχει ξεκινήσει μια έντονη συζήτηση, καθώς δικηγόροι και νομοθέτες σταθμίζουν τι θα πράξουν στη συνέχεια. «Υπάρχει μια επιθυμία από την πλευρά των Ισραηλινών να δουν… κάποιου είδους δημόσιο απολογισμό» λέει στους «Financial Times» η Τζέσικα Μοντέλ, επικεφαλής της ισραηλινής οργάνωσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων HaMoked. «Τα θύματα των φρικαλεοτήτων έχουν το δικαίωμα να δουν τους ανθρώπους να λογοδοτούν». Ταυτόχρονα τονίζει την ανάγκη για τη δέουσα διαδικασία. «Είναι άνθρωποι, ακόμα κι αν διέπραξαν φρικτά εγκλήματα – υπάρχει ένα ελάχιστο επίπεδο που δικαιούνται όλοι οι κρατούμενοι».
Περισσότεροι από 29.000 νεκροί
Από την επίθεση που πραγματοποίησε στη Γάζα ο ισραηλινός στρατός ως αντίποινα έχουν σκοτωθεί, σύμφωνα με παλαιστίνιους αξιωματούχους, περισσότεροι από 29.000 άνθρωποι. Η συζήτηση γύρω από τους ενόπλους της 7ης Οκτωβρίου έρχεται σε μια στιγμή που το Διεθνές Δικαστήριο διέταξε το Ισραήλ να συμμορφωθεί με το διεθνές δίκαιο και έχει επίσης ξεκινήσει ακροάσεις για τη νομιμότητα της 56χρονης κατοχής των παλαιστινιακών εδαφών από το Ισραήλ.
Ακτιβιστές και ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων σημειώνουν ότι το Ισραήλ έχει μακρά ιστορία να αρνείται στους Παλαιστίνιους δίκαιες δίκες. Οι κρατούμενοι που κατηγορούνται για εγκλήματα ασφαλείας αντιμετωπίζουν συνήθως στρατοδικεία κεκλεισμένων των θυρών. Οι ισραηλινές φυλακές ξεχειλίζουν έπειτα από εκτεταμένες συλλήψεις στη Δυτική Οχθη τους τελευταίους τέσσερις μήνες, γράφουν οι «FT». Εχουν αναφερθεί περιπτώσεις βασανιστηρίων σε φυλακές και αρκετοί άνδρες έχουν πεθάνει υπό κράτηση από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα.
Μια ξεχωριστή ομάδα
Αλλά οι εκατοντάδες που συνελήφθησαν την ημέρα της επίθεσης αποτελούν μια ξεχωριστή ομάδα. Ως κάτοικοι της Γάζας και ύποπτοι για την αιματηρή επίθεση της Χαμάς, το Ισραήλ δεν τους θεωρεί αιχμαλώτους πολέμου αλλά «παράνομους μαχητές». Πολλοί κρατούνται τώρα στη φυλακή Κτζιότ στην έρημο Νεγκέβ, όπως αναφέρει η οργάνωση HaMoked, σε κελιά χωρίς παράθυρα. Τους τελευταίους τέσσερις μήνες, ειδική μονάδα της αστυνομίας με το όνομα Lahav 433 διεξήγαγε τεράστια έρευνα – παρακολουθώντας χιλιάδες ώρες πλάνα και ανακρίνοντας μάρτυρες και κρατουμένους.
Το τι θα γίνει στη συνέχεια, ωστόσο, παραμένει ασαφές. «Η εισαγγελία είναι ανένδοτη. Θέλει να γίνουν δημόσια αυτές οι ιστορικές δίκες, στις οποίες θα περιγράφονται για όλον τον κόσμο τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν στις 7 Οκτωβρίου» εξηγεί η δικηγόρος Ανάτ Χόροβιτς, πρώην αναπληρώτρια δημόσια συνήγορος στο Ισραήλ. Ωστόσο, λίγες εβδομάδες μετά τις 7 Οκτωβρίου, για πρώτη φορά στην 30χρονη ιστορία του, το γραφείο του δημόσιου υπερασπιστή δημοσίευσε μια ανακοίνωση που υποδηλώνει ότι δεν θα ήταν σε θέση να αναλάβει την υπόθεση.
Για πολλούς ισραηλινούς δικηγόρους αυτό ήταν λογικό. Ο Ελαντ Ντάνοχ, πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου στις νότιες περιοχές του Ισραήλ, θεωρεί ότι όσοι διέπραξαν «εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, εγκλήματα γενοκτονίας» δεν πρέπει να λαμβάνουν αντιπροσώπευση πληρωμένη από τους «ισραηλινούς φορολογουμένους, συμπεριλαμβανομένων των οικογενειών των απαχθέντων, δολοφονηθέντων και τραυματιών». Αντίθετα, θα μπορούσε να έρθει ένας ξένος συνήγορος υπεράσπισης, υποστηρίζει – όπως και στη δίκη του Αϊχμαν.
