Ρωσικές πρόβες για Αρμαγεδδώνα

Είναι ο μεγάλος συλλογικός εφιάλτης της Δύσης από τότε που εισέβαλε η Ρωσία στην Ουκρανία: το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσει ο Βλαντίμιρ Πούτιν στη χώρα ένα τακτικό πυρηνικό όπλο. Αλλωστε, ειδικά κατά τις περιόδους που οι ρωσικές δυνάμεις τελούσαν υπό μεγάλη πίεση, μεγαλοστελέχη της ρωσικής νομενκλατούρας, όπως ο πρώην πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ, φρόντιζαν να τροφοδοτούν αυτόν τον φόβο. Ο ίδιος ο Πούτιν δήλωσε τον Ιούνιο ότι νιώθει «αρνητικά» για τη χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων, καυχώμενος παράλληλα πως η Ρωσία διαθέτει μεγαλύτερο μη στρατηγικό οπλοστάσιο από τις χώρες του ΝΑΤΟ. «Να πάνε να γ***, λοιπόν, όπως λέει ο κόσμος», είχε προσθέσει.

Τώρα αποκαλύπτεται πως έκανε από χρόνια «πρόβες Αρμαγεδδώνα»: σύμφωνα με ρωσικά στρατιωτικά αρχεία τα οποία έδειξαν στους «Financial Times» «δυτικές πηγές» και τα οποία περιλαμβάνουν επίσης σενάρια αντιμετώπισης μιας εισβολής από την Κίνα, η Ρωσία πραγματοποιούσε δοκιμές χρήσης τακτικών πυρηνικών όπλων στα πρώτα στάδια της σύγκρουσης με μια μεγάλη δύναμη.

Ασκήσεις πολέμου

Πρόκειται για 29 άκρως απόρρητα ρωσικά στρατιωτικά αρχεία της περιόδου 2008-2014. Συμπεριλαμβάνουν σενάρια για ασκήσεις πολέμου και παρουσιάσεις για αξιωματικούς του ναυτικού και συζητούν τις αρχές λειτουργίας για τη χρήση πυρηνικών όπλων. Σύμφωνα μάλιστα με εμπειρογνώμονες που τα εξέτασαν και τα επαλήθευσαν, περιγράφουν ένα κατώτατο όριο για τη χρήση τους, χαμηλότερο από εκείνο που έχει παραδεχθεί ποτέ δημοσίως η Ρωσία.

Ανάμεσα στα ευρύτερα κριτήρια για ένα πιθανό πυρηνικό πλήγμα που περιγράφει, πιο συγκεκριμένα, μια εκπαιδευτική παρουσίαση για αξιωματικούς του ναυτικού είναι η απόβαση του εχθρού σε ρωσικό έδαφος, η ήττα μονάδων υπεύθυνων για τη διασφάλιση των παραμεθόριων περιοχών ή μια επικείμενη επίθεση του εχθρού με συμβατικά όπλα. Οι διαφάνειες συνοψίζουν το επίμαχο όριο ως έναν συνδυασμό παραγόντων όπου οι απώλειες των ρωσικών δυνάμεων «θα οδηγούσαν αμετάκλητα στην αποτυχία τους να σταματήσουν μία μείζονα εχθρική επίθεση», μια «κρίσιμη κατάσταση για την κρατική ασφάλεια της Ρωσίας».

Αλλα κριτήρια

Αλλα πιθανά κριτήρια περιλαμβάνουν την καταστροφή του 20% των στρατηγικών υποβρύχιων βαλλιστικών πυραύλων της Ρωσίας, του 30% των πυρηνοκίνητων επιθετικών υποβρυχίων της, τριών ή περισσότερων καταδρομικών, τριών αεροδρομίων, ή ένα ταυτόχρονο χτύπημα σε κύρια και εφεδρικά παράκτια κέντρα διοίκησης. Ο ρωσικός στρατός καλείται επίσης να είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει τακτικά πυρηνικά όπλα για ένα ευρύ φάσμα στόχων, όπως για «να αποτρέψει κράτη από τη χρήση επιθετικότητας […] ή την κλιμάκωση στρατιωτικών συγκρούσεων», «να σταματήσει την επιθετικότητα», να αποτρέψει την ήττα των ρωσικών δυνάμεων σε μάχες ή την απώλεια εδαφών και να καταστήσει το ρωσικό ναυτικό «πιο αποτελεσματικό».

«Είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε έγγραφα όπως αυτά στον δημόσιο τομέα», επεσήμανε ο Αλεξάντερ Γκαμπούεφ, διευθυντής του Κέντρου Carnegie για τη Ρωσία και την Ευρασία στο Βερολίνο. «Δείχνουν ότι το επιχειρησιακό όριο για τη χρήση πυρηνικών όπλων είναι αρκετά χαμηλό, εάν το επιθυμητό αποτέλεσμα δεν μπορεί να επιτευχθεί με συμβατικά μέσα».

Τα όπλα

Τα τακτικά πυρηνικά όπλα της Ρωσίας, τα οποία μπορούν να μεταφερθούν με πυραύλους που εκτοξεύονται από την ξηρά ή τη θάλασσα ή από αεροσκάφη, έχουν σχεδιαστεί για περιορισμένη χρήση σε πεδία μαχών στην Ευρώπη και την Ασία, σε αντίθεση με τα μεγαλύτερα «στρατηγικά» όπλα που προορίζονται να απειλούν τις ΗΠΑ. Δεν είναι όμως καθόλου αμελητέα: οι σύγχρονες τακτικές πυρηνικές κεφαλές μπορούν να απελευθερώσουν σημαντικά περισσότερη ενέργεια από ό,τι οι βόμβες που έπεσαν στο Ναγκασάκι και τη Χιροσίμα το 1945.

Παρότι τα αρχεία είναι παλιά, οι ειδικοί τους οποίους συμβουλεύτηκαν οι «Financial Times» επισημαίνουν ότι παραμένουν σχετικά με το σημερινό ρωσικό στρατιωτικό δόγμα – κι ας δήλωσε πέρυσι ο Πούτιν ότι αυτό το τελευταίο επιτρέπει δύο πιθανά κατώτατα όρια για τη χρήση πυρηνικών όπλων, την απάντηση σε ένα πυρηνικό πλήγμα από κάποιον εχθρό και την περίπτωση να απειληθεί «η ίδια η ύπαρξη της Ρωσίας ως κράτους, ακόμα και αν χρησιμοποιηθούν συμβατικά όπλα».

Η στρατηγική

Οι ΗΠΑ εκτιμούν ότι η Ρωσία διαθέτει τουλάχιστον 2.000 τακτικά πυρηνικά όπλα. Και παρότι ο πρόεδρος της χώρας έχει την αποκλειστική εξουσία να εξαπολύσει ένα πρώτο πυρηνικό πλήγμα, το χαμηλό όριο για τη χρήση τους που ορίζεται στα έγγραφα συνάδει με ένα δόγμα που ορισμένοι δυτικοί παρατηρητές περιγράφουν ως «κλιμάκωση για την αποκλιμάκωση». Σύμφωνα με αυτή τη στρατηγική, ένα τακτικό πυρηνικό όπλο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί προκειμένου να αποτραπεί η εμπλοκή της Ρωσίας σε έναν εκτεταμένο πόλεμο, ιδίως έναν πόλεμο στον οποίο θα μπορούσαν να επέμβουν οι ΗΠΑ. Χρησιμοποιώντας αυτό που αποκαλεί «πρόκληση φόβου», η Μόσχα θα προσπαθούσε να τερματίσει τη σύγκρουση με τους δικούς της όρους, σοκάροντας τον αντίπαλό της με τη χρήση ενός μικρού πυρηνικού όπλου – ή εξασφαλίζοντας μια διευθέτησή της μέσω της απειλής να το πράξει. Ενα εναλλακτικό σενάριο για τον «συλλογικό εφιάλτη» της Δύσης που αναφέραμε στην αρχή.