Πού πάνε οι ψήφοι του ΣΥΡΙΖΑ όταν φεύγουν

Η ρευστοποίηση των δυνάμεων στην Κεντροαριστερά δεν έχει μόνο ως αποτέλεσμα την εκλογική κυριαρχία της ΝΔ. Στην πραγματικότητα, δυσκολεύει και την ανάδειξη ενός νέου πόλου στη θέση εκείνου που καταρρέει – και αυτός, στην προκείμενη περίπτωση, είναι ο ΣΥΡΙΖΑ.

Αυτές τις μέρες η συσπείρωση του δεύτερου κοινοβουλευτικού κόμματος βρίσκεται στο ναδίρ και αυτό αποτυπώνεται στις δημοσκοπήσεις. Ομως αυτό που συμβαίνει στην αξιωματική αντιπολίτευση δεν θυμίζει απόλυτα αντίστοιχες, παραδοσιακές καταρρεύσεις κραταιών κομμάτων: ο κατακερματισμός του προοδευτικού χώρου «ανοίγει» πολλά κομματικά δοχεία υποδοχής των απογοητευμένων ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ το 2023 – ως αποτέλεσμα, η διάχυση αυτή δεν επιτρέπει σε κανέναν από τους όμορους αντιπάλους του να πει ότι αποτελεί τον βασικό ωφελημένο της κατάστασης. Ακόμα και στις εισροές-εκροές παρατηρείται ο ίδιος διαχωρισμός ανάμεσα σε αριστερούς και κεντροαριστερούς: οι δύο πλευρές κάνουν διαφορετικές επιλογές, έχουν διαφορετική εκλογική διαφορά και η μεταξύ τους ισορροπία, σε επίπεδο μηχανισμού και σε επίπεδο βάσης, ίσως τελικά λειτουργήσει καθοριστικά για το εκλογικό αποτέλεσμα όχι μόνο του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και των αντιπάλων του.

Τα στοιχεία της MRB (OPEN) αυτής της εβδομάδας έδωσαν ένα πρώτο στίγμα, επιβεβαιώνοντας τις ανησυχίες όλων εκείνων που παρατηρούν τάσεις και νούμερα: σε συσπείρωση 51,3% ο ΣΥΡΙΖΑ χάνει το 22,5% των ψηφοφόρων του στην αδιευκρίνιστη ψήφο, το 6,8% στη Νέα Αριστερά, το 5,6% στο ΚΚΕ και το 5,3% στο ΠΑΣΟΚ. Πληροφορίες από δημοσκοπήσεις άλλων εταιρειών που διεξήχθησαν τις προηγούμενες μέρες επιβεβαιώνουν τις τάσεις αυτές – η Νέα Αριστερά είναι ο πρώτος σχηματισμός που ωφελείται από την αποσυσπείρωση του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ ακολουθεί το ΚΚΕ και, αρκετά πιο πίσω, το ΠΑΣΟΚ. Η τάση δείχνει πως οι απογοητευμένοι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ έχουν, επομένως, συγκεκριμένη κατεύθυνση και ιδεολογική ταυτότητα: οι τάσεις φυγής παρατηρούνται κυρίως σε αριστερούς ψηφοφόρους, οι οποίοι πρώτα εξετάζουν τις επιλογές τους στα αριστερά του κόμματος που αποχαιρετούν.

Ο «κορμός» των ψηφοφόρων

Η Νέα Αριστερά προσφέρει, γι’ αυτό το προφίλ ψηφοφόρου, ιδανικό πακέτο, καθώς αποτελείται από πρόσωπα γνώριμα μεν, αλλά σε καινούργιο πλαίσιο που διαφέρει από αυτό της Κουμουνδούρου δε. Οι βουλευτές της επιμένουν σε ζητήματα που στον ΣΥΡΙΖΑ έδειξαν διάθεση να πατάνε σε δύο βάρκες – όπως η εξωτερική πολιτική και ο πόλεμος στη Γάζα ή η εσωτερική συζήτηση που προκλήθηκε από τις δημόσιες τοποθετήσεις στελεχών υπέρ των ιδιωτικών ΑΕΙ. Εκτιμήσεις από τον πολιτικό σχηματισμό των «11» βουλευτών αναφέρουν πως ρόλο σ’ αυτήν την τακτική εκροή έχουν παίξει και τα πρόσφατα τεκταινόμενα στον ΣΥΡΙΖΑ, θεωρώντας πως αυτά απέδειξαν πως η κριτική που ασκήθηκε στο πρόσωπο της νέας ηγεσίας δεν ήταν υπερβολική – και πως το πρόταγμα της σοβαρότητας είναι εξίσου ισχυρό. Οι ίδιες εκτιμήσεις θεωρούν πως το ΚΚΕ υπολείπεται σε εισροές από την αξιωματική αντιπολίτευση και λόγω της στάσης που τηρεί τις τελευταίες εβδομάδες ο Περισσός, είτε στα ομόφυλα ζευγάρια και τη θέση που πήρε στην ονομαστική ψηφοφορία είτε στην πρόταση για σύστασης Εξεταστικής Επιτροπής για τα Τέμπη από το 1997 έως σήμερα.

Παράλληλα, η ίδια τάση δείχνει πως όσοι παραμένουν στον ΣΥΡΙΖΑ αυτοπροσδιορίζονται τουλάχιστον ως κεντροαριστεροί – οι οποίοι, επειδή γυρνούν την πλάτη σε πολύ μικρότερο αριθμό στην αξιωματική αντιπολίτευση, κρατούν το ΠΑΣΟΚ τρίτο σε επίπεδο εισροών σε σχέση με Νέα Αριστερά και ΚΚΕ. Αυτό το δεδομένο, πέρα από τα συμπεράσματα που επιτρέπει να εξαχθούν για την εκλογική βάση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, στέλνει μηνύματα και για τις μικρές, για την ώρα, δεξαμενές στις οποίες μπορεί να ελπίζει η Χαριλάου Τρικούπη για την αύξηση των ποσοστών της εξ αριστερών. Η συριζαϊκή θωράκιση των κεντροαριστερών ψηφοφόρων, άλλωστε, γίνεται και με σταδιακή ανάδειξη αυτού του είδους των στελεχών που έφτιαξαν τη λεγόμενη Προοδευτική Συμμαχία, αλλά και με αναφορές και του ίδιου του Κασσελάκη στον «χώρο» που μπορούν να βρουν οι κεντροαριστεροί εντός του ΣΥΡΙΖΑ. Και παράλληλα όλη αυτή η κατάσταση επιβεβαιώνει πως η αξιωματική αντιπολίτευση χάνει δυνάμεις όσο χάνει τον κορμό των αριστερών ψηφοφόρων – ενδεικτικά, στο συνέδριο ο Κασσελάκης είχε πια εγκαταλείψει τον προσδιορισμό «πατριωτική» και μιλούσε μόνο για «σύγχρονη Αριστερά», κρατώντας τη λέξη απέναντι στην κεντροαριστερή οσμή που απέπνεε το πρόγραμμα που παρουσίασε.

Η ελπίδα της Κουμουνδούρου

Οσο η συσπείρωση του ΣΥΡΙΖΑ δεν μαζεύεται, οι ψηφοφόροι που ξανασκέφτονται την κομματική επιλογή τους κατά πλειοψηφία κατατάσσουν ακόμα τους εαυτούς τους στην αδιευκρίνιστη ψήφο – και από εκεί όλα είναι πιθανά, ακόμα και η επιστροφή τους την τελευταία στιγμή στον ΣΥΡΙΖΑ. Αυτή στην πραγματικότητα είναι και η ελπίδα της Κουμουνδούρου για τις ερχόμενες ευρωεκλογές: να γυρίσουν από την γκρίζα ζώνη οι ψηφοφόροι που αμφιταλαντεύονται, που δεν ικανοποιούνται από τις υπόλοιπες κομματικές επιλογές που έχουν μπροστά τους.