Είναι ο Ολιβερ Στόουν αγιογράφος αυταρχικών ηγετών, κάνοντας εύκολες ερωτήσεις για να ξεπλύνει την εικόνα τους σε ντοκιμαντέρ πιθανώς χρηματοδοτούμενα από φιλορωσικές πηγές; Το ερώτημα είναι διάχυτο από τότε που μεγάλοι δημοσιογραφικοί οργανισμοί μοιράζονται τις πληροφορίες που συγκέντρωσε η ερευνητική ομάδα OCCRP (Organized Crime and Corruption Reporting Project) για την ανάμειξη του αμερικανού σκηνοθέτη στην παραγωγή ταινιών που ωραιοποιούν πορτρέτα δικτατόρων.
Οι κινηματογραφικές του επιτυχίες για τον πόλεμο του Βιετνάμ και τη δολοφονία του Τζον Κένεντι έκαναν διάσημο τον Στόουν, ο οποίος στη συνέχεια αναζήτησε να προσεγγίσει αυταρχικούς ηγέτες. Ανάμεσά τους και ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν, για τον οποίο δημιούργησε μια σειρά συνεντεύξεων το 2017 που κρίθηκαν ως «προπαγανδιστικό πορνό», αναφέρει το zdf.de. Δεν ήταν όμως η μοναδική του ταινία, αφού σε δεκάδες έγγραφα που περιήλθαν στην κατοχή του OCCRP το όνομά του αναφέρεται σε περιλήψεις για την παραγωγή ντοκιμαντέρ με τον δικτάτορα της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο και τον κυβερνήτη για πολλά έτη του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγιεφ.
Μέτριες ερωτήσεις
Από αυτές τις πηγές φαίνεται και η συνεργασία του Ολιβερ Στόουν με τον ουκρανικής καταγωγής (εγκαταστημένο στο Χόλιγουντ) παραγωγό Ιγκορ Λοπατόνοκ, προϊόν της οποίας ήταν το 2021 η μεγάλη συνέντευξη που έκανε με τον ισχυρό άντρα του Καζακστάν Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ. Στην ταινία αυτή ο Στόουν κάνει μέτριες ερωτήσεις και οι πηγές των σχετικών εγγράφων αναφέρουν ότι η πλευρά του Ναζαρμπάγιεφ έδωσε τις προδιαγραφές των ερωτήσεων για να φανεί ως καταγωγική ιστορία του Καζακστάν οι ιππείς του Τζέγκινς Χαν και ως τόπος γέννησης του Αττίλα. Στα έγγραφα αυτά του OCCRP δεν είναι σαφές αν ο Στόουν θα συμμετείχε και στα επόμενα σχέδια του Λοπατόνοκ ή αν τα είχε υπόψη του. Αλλωστε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία κανένα από τα σχέδια ταινιών για τον Λουκασένκο ή τον Αλίγιεφ δεν καρποφόρησε. Ο Στόουν τον Μάρτιο του 2022 τάχθηκε δημοσίως κατά του πολέμου λέγοντας ότι η Ρωσία έκανε «λάθος» που εισέβαλε – αν και υποστήριξε ότι ο Πούτιν είχε «δελεαστεί» από τις Ηνωμένες Πολιτείες για να πάρει την απόφαση, αναφέρει το δημοσίευμα.
Ο Λοπατόνοκ αρνήθηκε να απαντήσει σε συγκεκριμένες ερωτήσεις σχετικά με τη χρηματοδότηση των προηγούμενων ταινιών του ή πώς θα χρηματοδοτηθούν τα προτεινόμενα ντοκιμαντέρ με τον αμερικανό σκηνοθέτη. Στο μεταξύ ο Στόουν και ο μάνατζέρ του δεν απάντησαν στις ερωτήσεις που τους έθεσαν οι δημοσιογράφοι.
Δε φαίνεται αν ο Αζέρος Ιλχάμ Αλίγιεφ ασχολήθηκε ποτέ με αυτήν την πρόταση του Ιγκορ Λοπατόνοκ να καθίσει ενώπιος ενωπίω με τον διάσημο αμερικανό σκηνοθέτη και η κάμερα να καταγράφει τη χαμηλών τόνων συζήτησή τους δίνοντάς του την ευκαιρία προβολής σε ένα μεγάλο κοινό εκτός της χώρας του. Αλλωστε αυτό θα ήταν σύμφωνο με τις προηγούμενες προσπάθειες του ισχυρού άνδρα να παρουσιάσει το καθεστώς του ως μια δυναμική, εκσυγχρονιστική επιρροή στην περιοχή.
«Μια ταινία-συνέντευξη συνάδει με όλα τα εγχειρήματα καθαρισμού της εικόνας που συνηθίζουν οι ηγέτες καθεστώτων πρώην σοβιετικών χωρών δίνοντας έμφαση της παρουσίας τους στον πολιτισμό, τον αθλητισμό ή σε παγκόσμια συνέδρια» δηλώνει ο Αλεξάντερ Κούλεϊ, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Barnard College της Νέας Υόρκης και ειδικός στα διακρατικά δίκτυα της Ευρασίας. «Οι μετασοβιετικοί κυβερνήτες», λέει, «συχνά θέλουν να παρουσιάζονται ως σύγχρονοι, κοσμοπολίτες εκσυγχρονιστές. Αυτοί οι ηγέτες είχαν πάντα γύρω τους λομπίστες. Αλλά αυτό που κάνει το ξέπλυμα φήμης είναι να δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα και αξιοπιστία στους ισχυρισμούς τους σχετικά με τις εκσυγχρονιστικές τους προθέσεις».
Ε.Φ.
