Η γυναίκα που άλλαξε το πορνό

Η Βιβλιοθήκη Schlesinger του Χάρβαρντ είναι το κορυφαίο εθνικό αρχείο για την ιστορία των γυναικών, όπου βρίσκονται τα έγγραφα των σουφραζετών και των κοινωνικών μεταρρυθμιστριών, των ποιητριών και των πολιτικών, της συλλογικότητας πίσω από το «Our Bodies, Ourselves» και εμβληματικών προσωπικοτήτων όπως η Amelia Earhart, η Angela Davis και η Julia Child.

Αλλά στις υπόγειες θυρίδες του, προσεκτικά διατηρημένες σε ένα κουτί, μπορείτε επίσης να βρείτε ένα μάλλον διαφορετικό κειμήλιο: ένα κοστούμι από την πορνογραφική κωμωδία του 1978 «Hot & Saucy Pizza Girls».

Η Royalle και ο νέος της σύζυγος, γιος Σουηδού παραγωγού πορνογραφίας, μετακόμισαν στη Νέα Υόρκη, όπου άρχισε να γράφει για τον ανθηρό σεξουαλικό Τύπο, ασκώντας ενίοτε κριτική στα σεξιστικά κλισέ της σκληρής πορνογραφίας.

Η ταινία, με πρωταγωνιστή τον John C. Holmes στο ρόλο ενός μαστροπού που εποπτεύει ένα κύκλωμα πορνείας που μεταμφιέζεται σε υπηρεσία παράδοσης πίτσας, έγραψε ιστορία με τον τρόπο της, καθώς ήταν ένα από τα πρώτα παραδείγματα αυτού που έγινε κλασσικό τρόπαιο – πορνό με πεπερόνι. Όμως το κοστούμι βρίσκεται στη Schlesinger εξαιτίας ενός άλλου ονόματος στο πρόγραμμα: Candida Royalle.

Sex-positive φεμινισμός

Η Royalle, που πέθανε το 2015, ήταν μια ήσσονος σημασίας διασημότητα στην εποχή της. Ήταν μια πορνοστάρ της χρυσής εποχής της δεκαετίας του 1970 που μετακόμισε στην άλλη πλευρά της κάμερας, παράγοντας φεμινιστικό ερωτικό υλικό που επικεντρωνόταν στις γυναικείες φαντασιώσεις και στο γυναικείο κοινό.

Κατά τη διάρκεια των λεγόμενων πολέμων ενάντια στο σεξ της δεκαετίας του 1980, η Royalle αναμετρήθηκε με φεμινίστριες κατά του πορνό, όπως η Andrea Dworkin και η Catharine MacKinnon, οι οποίες απέρριπταν τις γυναίκες του επαγγέλματος ως τσιράκια της πατριαρχίας. Και στη δεκαετία του 1990, έγινε «νονά» των sex-positive φεμινιστριών που καβαλούσαν στις πλάτες τους το τρίτο κύμα του φεμινισμού.

Σήμερα, το όνομα της Royalle μπορεί να μην σας θυμίζει τίποτα. Αλλά το πλούσιο αρχείο της στεγάζεται τώρα στο Χάρβαρντ, όπου ο θησαυρός των ημερολογίων, των επιστολών, των φωτογραφιών, των λευκωμάτων, των βίντεο και των αναμνηστικών ανοίγει ένα νέο παράθυρο στη σεξουαλική επανάσταση.

Αυτό είναι το επιχείρημα της Jane Kamensky, της ιστορικού που πρωτοστάτησε στην απόκτηση των εγγράφων της Royalle. Στη νέα βιογραφία «Η Candida Royalle και η σεξουαλική επανάσταση: Μια ιστορία από τα κάτω», η Kamensky τοποθετεί τη Royalle στο επίκεντρο μιας φιλόδοξης ιστορίας που έχει ως στόχο να διαταράξει κάθε ιδέα μιας σύγκρουσης με σταθερές γραμμές μάχης.

«Είναι υπερβολικά επικριτική και αυτοκριτική για πολλές από τις sex-positive φεμινίστριες», δήλωσε η Kamensky. «Και δεν ταιριάζει απολύτως σε ένα «κουτάκι» κατά της πορνογραφίας».

Η ιστορία της Royalle, είπε η Kamensky, «μας δείχνει ότι έχουμε λάθος κουτάκια».

«Είναι ένας αγώνας ιδεών»

Η Kamensky, κορυφαία μελετήτρια της Αμερικανικής Επανάστασης, η οποία άφησε πρόσφατα το Χάρβαρντ για να γίνει πρόεδρος του Monticello του Thomas Jefferson, δεν είναι το πρόσωπο που θα περίμενε κανείς να γράψει τη βιογραφία μιας συγκρουσιακής βασίλισσας του πορνό στα τέλη του 20ού αιώνα.

Αλλά η σεξουαλική επανάσταση μπορεί να μην είναι εντελώς διαφορετική από εκείνη την πολιτική μάχη του 18ου αιώνα, η οποία δίχασε τους μελλοντικούς Αμερικανούς μεταξύ τους – και μέσα τους – πολύ περισσότερο απ’ ό,τι θυμόμαστε σήμερα.

«Είναι ένας αγώνας ιδεών, αλλά και ένας αγώνας με τα σώματα των ανθρώπων σε κίνδυνο», δήλωσε η Kamensky. «Και κάθε κέρδος είναι νοθευμένο με απώλειες».

Τη δεκαετία του 1990, καθώς η μόδα των πορνογραφικών μελετών σάρωσε ορισμένες γωνιές των ανθρωπιστικών επιστημών, η Royalle έκανε εμφανίσεις σε πανεπιστημιουπόλεις, απολαμβάνοντας την αναρρίχησή της «από σεξεργάτρια-ναρκομανή σε πολιτικά ορθή επιτυχημένη επιχειρηματία εκπρόσωπο της γυναικείας σεξουαλικότητας», όπως έγραψε στο ημερολόγιό της.

«Υπάρχει αρχείο;»

Παρόλα αυτά, όταν η Kamensky έπεσε πάνω στη νεκρολογία της τον Σεπτέμβριο του 2015, δεν είχε ακούσει ποτέ για τη Royalle. Η Kamensky είχε μόλις λίγες εβδομάδες για να αναλάβει μια νέα δουλειά ως διευθύντρια της Schlesinger, με στόχο να επεκτείνει τις δραστηριότητές της πέρα από την κυρίως ανώτερη μεσαία τάξη, τη φιλελεύθερη, μορφωμένη, «διάδρομο Acela», όπως το έθεσε η ίδια. Διαβάζοντας για την Royalle, αναρωτήθηκε: «Υπάρχει αρχείο;».

Δύο μήνες αργότερα, η Kamensky μοίραζε επαγγελματικές κάρτες στο μνημόσυνο της Royalle στη Νέα Υόρκη, όπου εκατοντάδες καλεσμένοι απέτισαν φόρο τιμής και έφαγαν ντοματίνια από τον κήπο της.

Η υπεύθυνη διαχείρισης της κληρονομιάς της Royalle ήταν η Veronica Vera, μια έμπορος της Wall Street που έγινε δημοσιογράφος (και κάποτε μοντέλο του Robert Mapplethorpe), η οποία, από το 1989, διευθύνει μια επιχείρηση στο κέντρο του Μανχάταν με την ονομασία Miss Vera’s Finishing School for Boys Who Want to Be Girls. Είχε έρθει κοντά με τη Royalle το 1983, μετά από ένα baby shower όπου εκείνη και μια ομάδα άλλων γυναικών της βιομηχανίας του σεξ, μεταξύ των οποίων η Annie Sprinkle, η Veronica Hart και η Gloria Leonard, έκλεισαν το πάρτι χορεύοντας μαζί το «West Side Story».

«Η άλλη πλευρά»

Άρχισαν να συναντώνται τακτικά ως Club 90 (που πήρε το όνομά του από τη διεύθυνση της οδού Sprinkle), που μερικές φορές περιγράφεται ως η πρώτη ομάδα υποστήριξης πορνοστάρ, η οποία επίσης διοργάνωνε performances σε χώρους τέχνης στο κέντρο της πόλης. Και όταν η Royalle αρρώστησε από καρκίνο των ωοθηκών, συσπειρώθηκαν για να περιποιηθούν εκείνη και την κληρονομιά της.

Όταν ήρθε η Schlesinger, η Vera ρώτησε γιατί η βιβλιοθήκη ήθελε το αρχείο. Η Kamensky εξήγησε ότι είχε ήδη τα έγγραφα της Dworkin, της MacKinnon και της ομάδας «Γυναίκες κατά της πορνογραφίας» και ήθελε «την άλλη πλευρά».

Η Kamensky παραθέτει την πικρή απογοήτευση της Royalle για την Jenna Jameson, της οποίας το 2004 το βιβλίο «How to Make Love Like a Porn Star» (Πώς να κάνεις έρωτα σαν πορνοστάρ), φέρεται να πούλησε 150.000 αντίτυπα σε ένα μήνα

«Αυτό σήμαινε πολλά για εμένα», δήλωσε η Vera. «Για τόσο καιρό, πάντα αναφέρονταν οι αντι-πορνοστάρ και οι άνθρωποι που ουσιαστικά εργάζονται στη βιομηχανία έμεναν εκτός».

Από τότε που έφτασαν στο Schlesinger, τα έγγραφα της Royalle έχουν γίνει «άγκυρα», όπως το έθεσε η Kamensky, για πρόσθετες υπερ του σεξ αποκτήσεις, όπως τα αρχεία των άλλων ιδρυτικών μελών του Club 90 και τα έγγραφα της Jeanette Zinkan (γνωστής και ως Mistress Antoinette), μιας σχεδιάστριας ρούχων που βοήθησε στη διάδοση της φετίχ μόδας από χλωριούχο πολυβινύλιο.

Το 2017, η Kamensky δίδαξε ένα ερευνητικό σεμινάριο με τίτλο «Φεμινισμοί και πορνογραφία», μαζί με την Janet Halley, ειδική στη φεμινιστική νομική θεωρία στη Νομική Σχολή του Χάρβαρντ. Προηγουμένως, κάλεσε τη Halley να εξετάσει μέρος της συλλογής Royalle, η οποία είχε αρχίσει να καταφθάνει.

«Έβγαζες πράγματα από ένα κουτί και η λάμψη έφτανε παντού», θυμάται η Kamensky.

«Θα πρέπει να σοκάρεις»

Ως κοριτσάκι, η Royalle σπούδασε μπαλέτο και ονειρευόταν να γίνει «διάσημη χορεύτρια», όπως έγραψε σε ηλικία 11 ετών, σε ένα γράμμα προς τον μελλοντικό της εαυτό, με τίτλο «Οι μυστικές μου επιθυμίες». Το 1972, μετά την αποχώρησή της από το City College της Νέας Υόρκης, πήγε στο Σαν Φρανσίσκο, όπου έκανε περιστασιακές δουλειές και εμφανιζόταν με πρωτοποριακούς θιάσους όπως οι Angels of Light, παρακλάδι της αναρχικής κολεκτίβας τραγουδιστών Cockettes.

Σε περίτεχνα λευκώματα, κολάζ με φωτογραφίες και ψυχεδελικά σχέδια, η Royalle -ένα όνομα που άρχισε να χρησιμοποιεί το 1974- καταγράφει την επιθυμία της να τα καταφέρει ως καλλιτέχνις. Όπως και άλλες από τον κύκλο της, ασχολήθηκε με τη συνοδεία και το γυμνό μόντελινγκ για να πληρώνει τους λογαριασμούς της και γύρισε μερικές ταινίες – σύντομες, ωμές ταινίες που έπαιζαν σε επανάληψη σε αίθουσες X-rated.

Το 1975, κέρδισε έναν ρόλο στο μιούζικαλ «Τhe Heartbreak of Psoriasis», στο οποίο πρωταγωνιστούσε η Divine και ήλπιζε ότι θα ήταν η μεγάλη της ευκαιρία. Το έργο ολοκληρώθηκε μετά από τρεις παραστάσεις. Στο ημερολόγιό της, δήλωσε ότι «απέτυχε μια για πάντα».

«Τέρμα πια τα «μεχ» πράγματα», έγραψε. «Αν δεν πρόκειται να κάνεις θέατρο, θα πρέπει να σοκάρεις».

«Θέλω να ουρλιάξω και να κλάψω»

Τους επόμενους μήνες γύρισε επτά ταινίες και δύο ταινίες με περιεχόμενο X-rated. Και το πορνό, όπως το έθεσε η Kamensky, «είναι μια πόρτα από την οποία περνάει και αποδεικνύεται ότι περιστρέφεται μόνο προς μία κατεύθυνση».

Η αφήγηση της Kamensky για τα χρόνια της Royalle στο Λος Άντζελες, όπου μετακόμισε το 1976 με την ελπίδα να μπει στην «πραγματική» υποκριτική, θυμίζει την ξέφαντη χρυσή εποχή του πορνό που αποτυπώθηκε στην ταινία «Boogie Nights». Είχε μια σύντομη εμφάνιση σε μια σκηνή οργίου στην ταινία «10» του Blake Edwards, όπου αναφερόταν ως «τρίτη γυναίκα ερμηνεύτρια». Κυρίως όμως έκανε πορνό, εμφανιζόμενη τελικά σε σχεδόν 50 ταινίες.

Οι σημειώσεις στο ημερολόγιό της από εκείνα τα χρόνια είναι γεμάτες τόσο από ευχαρίστηση για την ομορφιά και τη δύναμή της όσο και από απελπισία για το αίσθημα του εγκλωβισμού. Κατά τη διάρκεια μιας περιοδείας της σε στριπτιζάδικα το 1980, έγραψε: «Κάθε φορά που ξέρω ότι πρέπει να βγω σύντομα στη σκηνή νιώθω ότι θέλω να ουρλιάξω και να κλάψω».

«Κανένας εκδότης, δεν ήθελε αυτό το βιβλίο»

Εκείνη τη χρονιά, η Royalle και ο νέος της σύζυγος, γιος Σουηδού παραγωγού πορνογραφίας, μετακόμισαν στη Νέα Υόρκη, όπου άρχισε να γράφει για τον ανθηρό σεξουαλικό Τύπο, ασκώντας ενίοτε κριτική στα σεξιστικά κλισέ της σκληρής πορνογραφίας.

Το 1984, μαζί με τη Lauren Niemi ίδρυσαν τη Femme Productions, με στόχο να γυρίσουν ταινίες με επίκεντρο τη γυναίκα που προορίζονταν για ζευγάρια, τα οποία μπορούσαν πλέον να παρακολουθούν πορνό από την κρεβατοκάμαρα τους, χάρη στο βίντεο. Η πρώτη κυκλοφορία της Femme δεν περιελάμβανε ούτε έναν «εξωτερικό ανδρικό οργασμό», όπως το θέτει η Kamensky.

Το εγχείρημα έφερε τη Royalle σε σύγκρουση με τις ανερχόμενες φεμινίστριες κατά του πορνό, οι οποίες είχαν συμμαχήσει με συντηρητικούς πολιτικούς. Η Kamensky περιγράφει ένα χαοτικό επεισόδιο της εκπομπής «Donahue» το 1985, όπου η Royalle και άλλες φεμινίστριες υπέρ του σεξ συζήτησαν με την MacKinnon, η οποία δήλωσε παγερά ότι οι προσπάθειές τους για διαφωτιστική πορνογραφία είχαν «αποτύχει».

Το αρχείο της Royalle περιλαμβάνει πολλά μηνύματα από ευγνώμονες γυναίκες, όπως μια που έγραψε με το όνομα του συζύγου της σε χαρτί Muppets και μια άλλη που ανέφερε ότι παρακολουθούσε ταινίες Femme με τη μητέρα της. Αλλά η εταιρεία δυσκολεύτηκε οικονομικά, ενώ η mainstream βιομηχανία έγινε, όπως παραπονέθηκε η Royalle, «ένας σωρός σκουπιδιών από υπερβολικές ακρότητες των πιο βίαιων πράξεων».

Η Kamensky παραθέτει την πικρή απογοήτευση της Royalle για την Jenna Jameson, της οποίας το 2004 το βιβλίο «How to Make Love Like a Porn Star» (Πώς να κάνεις έρωτα σαν πορνοστάρ), φέρεται να πούλησε 150.000 αντίτυπα σε ένα μήνα.

Λίγα χρόνια αργότερα, η Royalle έκανε σημειώσεις για τα απομνημονεύματά της με τίτλο «’Οχι πια σεξουαλικοποίηση: Το ταξίδι μου μέσα και έξω από τη βιομηχανία του πορνό».

«Κανένας εκδότης», γράφει η Kamensky, «δεν ήθελε αυτό το βιβλίο».

Πηγή: New York Times |  Jennifer Schuessler