Μπρέζνιεφ 2.0

To πιο ωραίο το είπε ο σερ Αντριου Γουντ, που υπηρέτησε για πέντε χρόνια ως πρεσβευτής της Βρετανίας στη Μόσχα. Οταν του ζητήθηκε να σχολιάσει τη δήλωση του υπουργού Αμυνας Γκραντ Σαπς που χαρακτήρισε τον Πούτιν έναν «σύγχρονο Στάλιν», είπε: «Νομίζω πως η σύγκριση είναι μάλλον προσβλητική για τον Στάλιν, του οποίου το καθεστώς μπορεί να ήταν απεχθές και αιμοβόρο, διέθετε όμως κάποια οργάνωση. Ο τρόπος που η Ρωσία κυβερνάται σήμερα από τον Πούτιν δεν θυμίζει ένα κανονικό καθεστώς, με την έννοια ότι δεν είναι οργανωμένο κατά κανέναν τρόπο εκτός του ότι πρέπει να κάνεις ό,τι σου λέει ο Πούτιν».

Ο πειρασμός της σύγκρισης των δύο δικτατόρων είναι πράγματι ισχυρός. Με βάση τις αλλαγές που έγιναν στο ρωσικό Σύνταγμα το 2020, ο Πούτιν μπορεί να υπηρετήσει και μια ακόμη θητεία πέραν αυτής που μόλις ξεκίνησε: με τον τρόπο αυτό θα σπάσει το ρεκόρ του Στάλιν στην εξουσία, που είναι 31 χρόνια. Τον Μάιο του 2036, όταν θα λήγει και η νέα του θητεία, θα είναι 83 ετών και θα έχει φυσικά τη δυνατότητα να αλλάξει και πάλι το Σύνταγμα, ώστε να παραμείνει στο Κρεμλίνο μέχρι τον θάνατό του – όπως ο Στάλιν.

Εξού και η άλλη ατάκα του Αντριου Γουντ: όταν ρωτήθηκε τι νιώθει για τον ρωσικό λαό, απάντησε «για να το πω ωμά, οίκτο».

Ο Πούτιν θαυμάζει τον Στάλιν και είναι βέβαιο ότι κολακεύεται όταν τον συγκρίνουν μαζί του. Οπως γράφει όμως ο βρετανός ιστορικός Μαρκ Γκαλεότι στην Independent, ο παραλληλισμός δεν είναι ακριβής. Ο Στάλιν ήταν ένα τέρας που ονειρευόταν την πλήρη μεταμόρφωση μιας ξεχαρβαλωμένης αγροτικής χώρας σε ένα πειθαρχημένο βιομηχανικό ολοκληρωτικό κράτος. Ο Πούτιν είναι μικρότερο μέγεθος. Μπορεί να έχει διατάξει πολλές δολοφονίες, μπορεί να έχει πολεμήσει βιαίως εναντίον ομοεθνών του – των Τσετσένων, που τόλμησαν να αμφισβητήσουν την αρχή της Μόσχας – και να πολεμά σήμερα τους Ουκρανούς, αλλά οι στόχοι του είναι πιο μετριοπαθείς: να αποκαταστήσει το κύρος της Ρωσίας ως «μεγάλης δύναμης», να διατηρηθεί στην εξουσία και να εξασφαλίσει ότι o ίδιος και οι συνεργοί του θα μπορούν να συνεχίσουν να κλέβουν και να λεηλατούν κατά βούληση.

Με την έννοια αυτή, λέει ο Γκαλεότι, ο Πούτιν μπορεί να γίνει ένας Μπρέζνιεφ 2.0. Oι αντιφρονούντες κλείνονται στα σύγχρονα γκουλάγκ και πεθαίνουν σαν τον Ναβάλνι. Η οικονομία λυγίζει κάτω από το βάρος των αμυντικών δαπανών. Η διαφθορά βασιλεύει. Οι πολίτες δεν έχουν καμιά εμπιστοσύνη στο σύστημα και τους ηγέτες τους, αντιδρούν όμως με απάθεια δεδομένου ότι η σύγχρονη KGB παρατηρεί κάθε τους κίνηση.

Εισβάλλοντας στο Αφγανιστάν, ο Μπρέζνιεφ οδήγησε τη χώρα του και σε έναν ιμπεριαλιστικό πόλεμο που δεν μπορούσε να νικήσει. Το ίδιο θα συμβεί και με τον Πούτιν.