Τη σταδιακή πρόσβαση στην Ευρωπαϊκή Ενωση για τις υποψήφιες χώρες προβλέπουν οι προτάσεις της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, που αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ θα δέχεται νέα μέλη και θα συζητηθούν στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ σήμερα και αύριο. Αντί για την τρέχουσα προσέγγιση «όλα ή τίποτα», οι Βρυξέλλες θέλουν να διευκολύνουν σταδιακά την Ουκρανία, τη Μολδαβία και τα Δυτικά Βαλκάνια στην ΕΕ, σύμφωνα με προσχέδιο που είδε το Politico.
Aυτό θα επέτρεπε στις προς ένταξη χώρες να αποκομίσουν νωρίτερα κάποια οφέλη αντί να περιμένουν για χρόνια ή δεκαετίες μέχρι να προβούν στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. Ειδικότερα, οι Βρυξέλλες προτείνουν να επιτραπεί σταδιακά οι υποψήφιες για ένταξη χώρες να ενταχθούν στην ενιαία αγορά – βάσει μιας πρότασης της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Πορτογαλίας που διαμορφώθηκε πέρυσι.
Με ύφος που θυμίζει τις ταραγμένες ημέρες του Brexit, η Επιτροπή προειδοποιεί ότι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις της ενιαίας αγοράς «δεν μπορούν να είναι à la carte» -και τονίζει ότι οι ηγέτες της Ενωσης θα πρέπει να συζητήσουν ποιοι βαθμοί ή βήματα πρόσβασης πρέπει να συνοδεύονται από υποχρεώσεις.
Οι περισσότεροι ηγέτες της ΕΕ έχουν ήδη προειδοποιήσει ότι μια Ενωση με περισσότερα από 30 μέλη θα είναι ακόμη πιο δύσκολο να κυβερνηθεί. Οι Βρυξέλλες προτείνουν την κατάργηση της ομοφωνίας (η οποία αρκετές φορές οδηγεί στο να μπλοκάρονται αποφάσεις για την εξωτερική και φορολογική πολιτική) προκειμένου να αποφευχθούν μελλοντικά αδιέξοδα. Στις προτάσεις περιλαμβάνεται και η ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία «με κατάλληλες και αναλογικές διασφαλίσεις για την ικανοποίηση στρατηγικών εθνικών συμφερόντων».
Η κατάργηση της ομοφωνίας
Στελέχη της Κομισιόν επιμένουν ότι η κατάργηση της ομοφωνίας δεν απαιτεί αλλαγή των συνθηκών της ΕΕ, δεδομένου ότι υπάρχει αναφορά στις τρέχουσες συνθήκες μέσω ρητρών που επιτρέπουν στις χώρες να αλλάζουν τους κανόνες ψηφοφορίας. Χθες, οι 27 ευρωπαίοι επίτροποι αναμενόταν να εγκρίνουν το έγγραφο σε συνεδρίασή τους. Κάποιες χώρες της ΕΕ δεν κρύβουν τη νευρικότητά τους, καθώς δεν επιθυμούν μεγάλη εστίαση στη διεύρυνση ενόψει των ευρωεκλογών του Ιουνίου. Αυτές οι εκλογές θα είναι οι δέκατες στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Το πρώτο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξελέγη το 1979.
Στις 14 Δεκεμβρίου 2023 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για την ένταξη στην ΕΕ με την Ουκρανία και τη Μολδαβία. Στις 13 Μαρτίου, ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι η Ουκρανία ήταν πρόθυμη να ξεκινήσει τις διαπραγματεύσεις για ένταξη στην ΕΕ το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε επίσημα το πλαίσιο διαπραγμάτευσης για την ένταξη της Ουκρανίας και της Μολδαβίας στην ΕΕ στις 12 Μαρτίου. Αυτό το πλαίσιο περιγράφει τις κατευθυντήριες αρχές και τις θεμελιώδεις αρχές των διαπραγματεύσεων με κάθε υποψήφια χώρα.
Τώρα το Συμβούλιο της ΕΕ πρέπει να ξεκινήσει εσωτερικές συζητήσεις για τις προτάσεις και να τις εγκρίνει. Στη συνέχεια, η προεδρεύουσα χώρα, δηλαδή το Βέλγιο, θα παρουσιάσει την παγιωμένη θέση της ΕΕ στην πρώτη διακυβερνητική διάσκεψη με κάθε υποψήφιο, σηματοδοτώντας την επίσημη έναρξη των ενταξιακών συνομιλιών. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ δήλωσε ότι η Ουκρανία μπορεί να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση έως το 2030.