O σακχαρώδης διαβήτης έχει χαρακτηριστεί από την επιστημονική κοινότητα ως μια εξελισσόμενη πανδημία, καθώς μόνο στη χώρα μας νοσούν περισσότερα από 1 εκατ. άτομα. Σε παγκόσμιο επίπεδο την ίδια διάγνωση έχουν λάβει 537 εκατ. άνθρωποι, αποτελώντας μια ευάλωτη «δεξαμενή», καθώς μεταξύ άλλων διατρέχουν δύο με τρεις φορές υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου. Συνεπώς, κάποια από τα ερωτήματα που τίθενται είναι πώς μπορούν τα άτομα αυτά να προστατευτούν. Ποιος ο ρόλος της φυσικής άσκησης στη ζωή τους. Και ποια είναι η καλύτερη φυσική δραστηριότητα για τους διαβητικούς.
Στο πρόσφατο τεύχος του επιστημονικού περιοδικού «Diabetes Care» μια δημοσίευση (πρόκειται για μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών που διερεύνησαν τη σχέση μεταξύ συγκεκριμένων τύπων χρονικής διάρκειας φυσικής δραστηριότητας και του γλυκαιμικού ελέγχου σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2) έρχεται να ρίξει αρκετό φως στα ερωτήματα αυτά.
Πιο συγκεκριμένα και όπως εξηγούν η επίκουρη καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ Σταυρούλα (Λίνα) Πάσχου και η παθολόγος – καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής στο ΕΚΠΑ Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, η συγκεκριμένη έρευνα διερεύνησε τη σχέση δόσης – απόκρισης μεταξύ της φυσικής δραστηριότητας, που μετράται σε μεταβολικά ισοδύναμα εργασίας ανά εβδομάδα (METs-min/εβδομάδα), και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c) σε άτομα με διαβήτη τύπου 2 και τη βέλτιστη δόση σωματικής δραστηριότητας σύμφωνα με τον αρχικό γλυκαιμικό έλεγχο.
Στο πλαίσιο αυτό, βαθμολογήθηκαν διάφοροι τύποι σωματικής δραστηριότητας, και πιο συγκεκριμένα η ποδηλασία, η διαλειμματική προπόνηση υψηλής έντασης, οι δραστηριότητες μυαλού – σώματος, οι μεικτές αερόβιες ασκήσεις και η άσκηση πολλαπλών τύπων που βασίζεται σε συνδυασμό δύναμης και αερόβιας άσκησης.
Ο αρχικός γλυκαιμικός έλεγχος ορίστηκε από την αρχική HbA1c σύμφωνα με τις ακόλουθες οδηγίες της Αμερικανικής Διαβητολογικής Εταιρείας: προδιαβήτης <6,5%, ελεγχόμενος διαβήτης τύπου 2 μεταξύ 6,5% και 7%, μη ελεγχόμενος διαβήτης τύπου 2 μεταξύ 7% και 8% και σοβαρός μη ελεγχόμενος διαβήτης τύπου 2 >8%. Η αλλαγή στην HbA1c πριν και μετά την παρέμβαση αξιολογήθηκε ως το κύριο αποτέλεσμα.
Στη μελέτη αξιολογήθηκαν τα κλινικά αποτελέσματα 6.718 συμμετεχόντων με μέση ηλικία τα 58 έτη. Οσο, δε, για τη διάρκεια της παρέμβασης, αυτή κυμαινόταν μεταξύ 4 και 96 εβδομάδων. Αυτό που διαπιστώθηκε, όπως σημειώνουν οι καθηγήτριες του ΕΚΠΑ, είναι πως η βέλτιστη δόση σωματικής δραστηριότητας με βάση αυτή την ανασκόπηση είναι 244 λεπτά την εβδομάδα μέτριας έντασης αερόβια σωματική δραστηριότητα ή 157 λεπτά την εβδομάδα έντονη αερόβια σωματική δραστηριότητα.
«Αυτό υπερβαίνει τις τρέχουσες γενικές συστάσεις για τη σωματική δραστηριότητα. Επίσης, αμφισβητεί τις τρέχουσες συστάσεις, οι οποίες μπορεί να μην επαρκούν για τη βελτιστοποίηση του γλυκαιμικού ελέγχου σε άτομα με διαβήτη τύπου 2. Αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία της εξατομικευμένης σωματικής δραστηριότητας για τον γλυκαιμικό έλεγχο μεταξύ των ατόμων με διαβήτη τύπου 2», επισημαίνουν οι ίδιες.
Και προσθέτουν: «Λόγω του μεγάλου επιπολασμού προδιαβήτη και διαβήτη σε αναπτυγμένες χώρες όπως οι ευρωπαϊκές, η Ευρωπαϊκή Ενωση χρηματοδοτεί παρεμβάσεις στον πληθυσμό, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το πρόγραμμα “Care4Diabetes (C4D): Reducing the burden of non-communicable diseases by providing a multidisciplinary lifestyle treatment intervention for type 2 diabetes”. Η ευρωπαϊκή αυτή κοινή δράση “Φροντίδα για τον Διαβήτη” στοχεύει στη βελτίωση της υγείας των πολιτών των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης μέσω προγραμμάτων που εστιάζουν στην αλλαγή του τρόπου ζωής και συγκεκριμένα στη διατροφή, στην άσκηση, στον ύπνο και στη διαχείριση του καθημερινού στρες».
Πιο συγκεκριμένα, η δράση αυτή ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2023, έχει διάρκεια 36 μηνών και συμμετέχουν σε αυτή συνολικά 12 χώρες. Στην Ελλάδα αρμόδιος φορέας είναι η 1η Υγειονομική Περιφέρεια Αττικής σε συνεργασία με τη Θεραπευτική Κλινική ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρα.
«Αν έχετε διαβήτη, η δραστηριότητα κάνει το σώμα σας πιο ευαίσθητο στην ινσουλίνη (την ορμόνη που επιτρέπει στα κύτταρα του σώματός σας να χρησιμοποιούν το σάκχαρο του αίματος για ενέργεια), γεγονός που βοηθά στη διαχείριση του νοσήματός σας. Η σωματική δραστηριότητα βοηθά επίσης στον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και μειώνει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και νευρικών βλαβών». Με αυτή την εισαγωγή προτρέπουν οι ειδικοί του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) τους ασθενείς να εντάξουν τη φυσική δραστηριότητα στην καθημερινότητά τους.
Μέτρα εκτός της άσκησης. Παράλληλα, μελέτες έχουν δείξει ότι σημαντικό ρόλο επίσης παίζουν:
- Η διατήρηση υγιούς βάρους
- Η απώλεια βάρους, εάν χρειάζεται
- Ο καλύτερος ύπνος
- Ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης
- Η μείωση της LDL («κακής») χοληστερόλης και η αύξηση της HDL («καλής») χοληστερόλης
