Η ανακοίνωση της Κέιτ Μίντλετον ότι έχει διαγνωστεί με καρκίνο και υποβάλλεται σε χημειοθεραπεία προκάλεσε σοκ σε όλο τον πλανήτη και ήρθε λίγες ημέρες μετά τον σάλο για την πειραγμένη φωτογραφία που είχε δημοσιεύσει η πριγκίπισσα της Ουαλίας για την Ημέρα της Μητέρας, η οποία είχε πυροδοτήσει θεωρίες συνωμοσίας σχετικά με την υγεία της.

Ο Μάρτιν Ίνες, ειδικός σε θέματα παραπληροφόρησης στο Πανεπιστήμιο του Κάρντιφ στην Ουαλία μίλησε στο CNN και χαρακτήρισε την κατάσταση με τις «σκιές» γύρω από την υγεία της Κέιτ ως μία «ιδανική κατάσταση» εάν κάποιος «ξένος παράγοντας» αποφασίσει να εμπλακεί και μάλιστα όπως ανέφερε λογαριασμοί φίλα προασκημένοι στο Κρεμλίνο εκμεταλλευτήκαν την κατάσταση.

Ο ρόλος που διαδραμάτισαν αυτοί οι «σκιώδεις» ρωσικοί παράγοντες μπορεί να χρησιμεύσει ως ένα ανησυχητικό τεστ, δήλωσαν οι ειδικοί, σε μια χρονιά όπου οι εκλογές στην Ουάσινγκτον και την Ευρώπη θα επηρεαστούν από τη μακροχρόνια απειλή των ψευδών ειδήσεων, στην οποία έρχεται να προστεθεί η τεχνητή νοημοσύνη.

Ωστόσο, όσο σαφής και αν ήταν η εμπλοκή ξένων, οι ερευνητές του Ινστιτούτου Καινοτομίας Ασφάλειας, Εγκλήματος και Πληροφοριών του Πανεπιστημίου του Κάρντιφ έσπευσαν να επισημάνουν ότι οι εν λόγω παράγοντες δεν ήταν υπεύθυνοι για την παραγωγή φημών και θεωριών συνωμοσίας γύρω από την Κέιτ Μίντλετον.

«Δεν είναι ότι αυτοί οι λογαριασμοί που συνδέονται με τη Ρωσία οδηγούσαν την ιστορία, αλλά βασίστηκαν πάνω σε αυτήν και εμφανίστηκαν», δήλωσε ο Ίνες, που είναι και διευθυντής του Ινστιτούτου. «Ήταν ήδη πλαισιωμένο με όρους συνωμοσίας, οπότε οι ξένοι παράγοντες δεν χρειάζεται να θέσουν το πλαίσιο, ήταν ήδη εκεί για να το εκμεταλλευτούν», προσέθεσε.

45 λογαριασμοί συνδέονται με το Κρεμλίνο

Ο Ίνες και η ερευνητική του ομάδα ανακάλυψαν 45 λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που δημοσίευσαν ψευδείς ισχυρισμούς για την πριγκίπισσα σε μια εκστρατεία παραπληροφόρησης που συνδέεται με το Κρεμλίνο.

Ο ίδιος κατηγόρησε τη Ρωσία ότι έχει επαναλάβει τη συγκεκριμένη τακτική και στο παρελθόν, όταν είχε διακινήσει συνωμοσίες σχετικά με τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία και τον Γάλλο πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν. Το κίνητρο τέτοιων εκστρατειών, δήλωσε ο Ίνες, είναι να «αποσταθεροποιήσουν» τους δυτικούς ανταγωνιστές της Ρωσίας και να «υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη» στους θεσμούς τους.

Μια κοινοβουλευτική έκθεση του Ηνωμένου Βασιλείου του 2020 διαπίστωσε «πολλές ενδείξεις ρωσικής παρέμβασης» στις δημοκρατικές διαδικασίες του, λέγοντας ότι η ρωσική επιρροή είχε γίνει «το νέο φυσιολογικό».

Οι ερευνητές του Κάρντιφ έχουν εκτελέσει ένα μεγάλο ερευνητικό πρόγραμμα σχετικά με την παραπληροφόρηση από το 2018, αλλά άρχισαν να ερευνούν τις συνωμοσίες για την Κέιτ Μίντλετον αφού είδαν «ασυνήθιστα μοτίβα στα δεδομένα κίνησης» και «αιχμές που προέρχονταν από το πουθενά».

Στιγμιότυπο από την ανακοίνωση της Κέιτ Μίντλετον ότι υποβάλλεται σε προληπτική χημειοθεραπεία για τον καρκίνο

«Οι λογαριασμοί δεν έκαναν οι ίδιοι πρωτότυπες αναρτήσεις, αλλά απαντούσαν-σχολίαζαν σε αναρτήσεις σχετικά με την πριγκίπισσα της Ουαλίας, εισάγοντας υλικό σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία, δυσφημίζοντας την Ουκρανία ή πανηγυρίζοντας για την ακεραιότητα των ρωσικών εκλογών», ανέφερε ακόμα ο Ίνες.

Η ομάδα «Doppelganger»

Το μοτίβο συμπεριφοράς ήταν αυτό που οι ερευνητές αναγνώρισαν από μια ομάδα Ρώσων παραγόντων που είχαν μελετήσει στο παρελθόν. Η ομάδα αναφέρεται ως «Doppelganger», μια επιχείρηση που συνδέεται με το Κρεμλίνο και έχει στόχους στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας. Πρόκειται για μια εμπορική εταιρεία που έχει αναλάβει να διεξάγει εκστρατείες παραπληροφόρησης, προσέθεσε ακόμα ο καθηγητής.

«Δεν πρόκειται για ομάδες που ανήκουν στις κρατικές υπηρεσίες ασφαλείας, όπως έχει συμβεί με άλλες επιχειρήσεις», δήλωσε ακόμα ο Ίνες. Αντίθετα, αυτή η εκστρατεία διεξάγεται από «εμπορικές εταιρείες που λαμβάνουν συμβόλαια από το Κρεμλίνο».

Στα τέλη του 2022, η Meta προειδοποίησε ότι η Doppelganger μιμούνταν μεγάλα ειδησεογραφικά πρακτορεία και δημιουργούσε ψευδή άρθρα.

Η Meta δήλωσε ότι διέκοψε την ομάδα, αλλά οι εκστρατείες παραπληροφόρησης της έχουν έκτοτε γίνει πιο εξελιγμένες. Στα τέλη Μαρτίου το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ επέβαλε κυρώσεις σε δύο Ρώσους και τις εταιρείες τους που πιστεύεται ότι αποτελούν μέρος της Doppelganger, κατηγορώντας τους ότι διαχειρίζονται «ένα εκτεταμένο δίκτυο με περισσότερους από 60 ιστότοπους» που υποδαυλίζει την παραπληροφόρηση για λογαριασμό της ρωσικής κυβέρνησης.

Ορισμένες συνωμοσίες μπορεί να δημιουργηθούν εκ νέου. Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, η βρετανική πρεσβεία στη Μόσχα αναγκάστηκε να διαψεύσει τις αναίσθητες φήμες για τον βασιλιά Κάρολο Γ’ που είχαν αρχίσει να κυκλοφορούν άγρια στο Telegram και στα ρωσικά μέσα ενημέρωσης.

Συχνά όμως η ομάδα επιδιώκει να υποδαυλίσει ιστορίες που ήδη προκαλούν διχασμό. Οι φήμες για την Κέιτ Μίντλετον ήταν ιδιαίτερα εύκολο να στοχευθούν, δήλωσε ο Ίνες, επειδή μεγάλο μέρος του δυτικού κοινού βρισκόταν ήδη σε μια συνωμοτική «νοοτροπία».

Οι στόχοι της εκστρατείας

Σύμφωνα με τον Ίνες, οι στόχοι της εκστρατείας είναι διττοί. Πρώτον, να χρησιμοποιηθεί η αύξηση της κίνησης που συνδέεται με την Κέιτ Μίντλετον για τη διάδοση φιλορωσικού περιεχομένου, που συχνά σχετίζεται με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Δεύτερον, να σπείρουν τη διχόνοια.

«Πρόκειται για αποσταθεροποίηση. Έχει να κάνει με την υπονόμευση της εμπιστοσύνης στους θεσμούς: την κυβέρνηση, τη μοναρχία, τα μέσα ενημέρωσης – τα πάντα. Αυτού του είδους οι ιστορίες είναι ιδανικά οχήματα με τα οποία το κάνουν αυτό», είπε χαρακτηριστικά.

Ο Ράσμους Κλάις Νίλσεν, διευθυντής του Ινστιτούτου Reuters για τη Μελέτη της Δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, δήλωσε στο CNN ότι οι εκστρατείες παραπληροφόρησης «πάντα πηδούν σε θέματα που είναι ελκυστικά και διχαστικά και που προσφέρονται για να κάνουν τους ανθρώπους να αμφισβητήσουν την αξιοπιστία και την αξιοπιστία των πληροφοριών που βλέπουν». Αλλά το πόσο αποτελεσματική μπορεί να ήταν η εκστρατεία, πρόσθεσε, είναι ένα άλλο ερώτημα: «Οι περισσότεροι άνθρωποι συναντούν ούτως ή άλλως πολλές ανοησίες στο διαδίκτυο και είναι γενικά αρκετά επιφυλακτικοί σε όλα αυτά».

Η Άννα Τζορτζ, η οποία ερευνά τη διαδικτυακή παραπληροφόρηση στο Ινστιτούτο Διαδικτύου της Οξφόρδης, δήλωσε στο CNN: «Οι ρωσικές εκστρατείες παραπληροφόρησης αρέσκονται στο να σπέρνουν σύγχυση σχετικά με το ποιον να εμπιστευτείς» και όπως σημείωσε ότι η πανωλεθρία μπορεί να έδωσε στο Κρεμλίνο αφορμή να κατηγορήσει βρετανικά ιδρύματα για τη διάδοση ψευδών ειδήσεων.

14 δισεκατομμύρια προβολές σε ένα μήνα

«Όλοι οι 45 λογαριασμοί αρχικό γράμμα είτε Α είτε το Β, όπως το ‘Aardvark56’», είπε ο Ίνρες, το οποίο ήταν «επαρκές για να μπορέσουμε να επικυρώσουμε τον ισχυρισμό ότι γνωρίζουμε ποιος κρύβεται πίσω από αυτό».

Η χρονική συγκυρία των συνωμοσιών του Κέιτ ήταν επίσης ευνοϊκή για το Κρεμλίνο – καθώς ο Πούτιν εξασφάλισε μια πέμπτη θητεία. Τα bots, είπε ο Ίνες, συμπλήρωσαν τις αναρτήσεις σχετικά με την υγεία της Κέιτ με σχόλια που μιλούσαν για τη νομιμότητα της ρωσικής ψηφοφορίας.

«Για τους ανεξάρτητους ερευνητές, το να αποκτήσουν μια καλή εικόνα του TikTok είναι πραγματικά δύσκολο. Αλλά για να σας δώσουμε μια αίσθηση της κλίμακας, κάναμε μια μικρή έρευνα και η ιστορία #KateGate είχε 14 δισεκατομμύρια προβολές σε ένα μήνα», είπε ακόμα. Αυτές ήταν συνολικές προβολές και όχι μόνο εκείνες που συνδέονταν με ρωσικούς λογαριασμούς.

Πολίτες βλέπουν στην τηλεόραση την Κέιτ Μίντλετον αν ανακοινώνει ότι διαγνώστηκε με καρκίνο (Πηγή: REUTERS/Carl Recine)

Μια συνωμοσία που έπληξε την καρδιά του βρετανικού κατεστημένου και ήρθε σε μια εποχή που ήταν επωφελής για τη Ρωσία δημιούργησε μια «ζώνη χρυσού» για τους παράγοντες που συνδέονται με το Κρεμλίνο, είπε ακόμα ο Ίνες.

«Τακτικά, αυτό που προσπαθούσαν να κάνουν ήταν να περάσουν τα μηνύματά τους σχετικά με τις ρωσικές εκλογές και την Ουκρανία στα δυτικά μέσα ενημέρωσης. Αλλά ο λόγος που αυτή ήταν τόσο καλή ιστορία γι’ αυτούς ήταν επειδή τους επέτρεπε να πετύχουν τον στρατηγικό τους στόχο… να αποσταθεροποιήσουν το Ηνωμένο Βασίλειο και τους δυτικούς συμμάχους του», υπογράμμισε.

Αρνείται κάθε εμπλοκή η Ρωσία

Πάντως, ο Ρώσος πρέσβης στο Ηνωμένο Βασίλειο, Αντρέι Κέλιν σε συνέντευξή του στο LBC αρνήθηκε οποιαδήποτε ρωσική ανάμειξη στη διακίνηση φημών σχετικά με την υγεία της Κέιτ Μίντλετον απορρίπτοντας τους ισχυρισμούς ως «αστείους».

«Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον. Έχω ακούσει γι’ αυτό και στην πραγματικότητα έμεινα έκπληκτος. Φοβάμαι ότι μάλλον από τα βρετανικά μέσα ενημέρωσης δεν λείπουν ποτέ οι κατηγορίες κατά της Ρωσίας», είπε χαρακτηριστικά.

«Είναι λυπηρό γιατί πρόσφατα έγιναν πολύ εφευρετικοί με τις κατηγορίες, κατηγορώντας εμάς γι’ αυτό, το οποίο είναι αστείο», προσέθεσε.

Πρόσθεσε ότι ο ιστότοπος της ρωσικής πρεσβείας ευχήθηκε στην Κέιτ πλήρη ανάρρωση.

Απαντώντας σε αίτημα σχολιασμού από το NBC News, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε: «Θεωρούμε ότι η σύνδεση του Κρεμλίνου με αυτό το θέμα με οποιονδήποτε τρόπο είναι παράλογη».