Αναζήτηση
Σε ένα από τα εγκυρότερα αμερικανικά περιοδικά, πριν 28 χρόνια, είχε δημοσιευτεί μια ιστορία που όπως όποιος τη διάβαζε ήταν σαν να έκανε ένα ταξίδι στο δραματικό 2024: Μια άνευ προηγουμένου αντιπαλότητα Δύσης-Ρωσίας και ένας πόλεμος… αναμενόμενος.
Σπάνια ένα μακροσκελές άρθρο μπορεί να πέσει τόσο μέσα προβλέποντας τις συνέπειες πολιτικών και στρατιωτικών αποφάσεων ύστερα από δεκαετίες.
Αυτό συνέβη και στο 10σελιδο άρθρο στο περιοδικό The Nation του Σερλ Ρ. Σβένινγκερ, εμπειρογνώμονα στο Ινστιτούτο Παγκόσμιας Πολιτικής που δημοσιεύτηκε την 20η Οκτωβρίου 1997.
Ο Σβένιγκερ υποστήριξε ότι η επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά, όπως σχεδιάστηκε από την κυβέρνηση Μπιλ Κλίντον, θα καθιστούσε αδύνατη μια διαρκή ειρήνη μεταξύ Ρωσίας και Δύσης.
«Αντί να δημιουργήσει τα θεμέλια για μια αμοιβαία αποδεκτή τάξη ασφαλείας», προειδοποίησε, ότι «η επέκταση του ΝΑΤΟ ανοίγει την πόρτα για μελλοντική γεωπολιτική αντιπαλότητα νομιμοποιώντας ουσιαστικά τις προσπάθειες της Μόσχας να δημιουργήσει τη δική της συμμαχία».
O πρόεδρος της Ρωσίας Μπόριτς Γιέλτσιν και ο Αμερικανός ομόλογός του Μπιλ Κλίντον στις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Έχει μείνει άλλωστε στην ιστορία η «έκρηξη» του πλέον φιλοδυτικού Ρώσου ηγέτη Μπόρις Γκέτσλιν στις 5 Δεκεμβρίου 1994, όταν ξεσπάθωσε μπροστά στον Αμερικανό Πρόεδρο Μπιλ Κλίντον ότι οι «εξουσιαστικές» ΗΠΑ «προσπαθούν να διασπάσουν ξανά [την] ήπειρο» μέσω της επέκτασης του ΝΑΤΟ.
Έτσι, ο Σβένιγκερ, ειδικότερα, είχε προβλέψει ότι η επέκταση του ΝΑΤΟ κάνει ελάχιστα ή τίποτα για να εξασφαλίσει τη συνεργασία της Ρωσίας που θα είναι απαραίτητη για την επίλυση αυτών των συγκρούσεων.
Η Ατλαντική Συμμαχία παρείχε ακριβώς το αντίθετο κίνητρο, δηλαδή να είναι η Ρωσία ανταγωνιστική σε εκείνες τις περιοχές που δεν είναι μέρος του ΝΑΤΟ και να αποκλείσει το ΝΑΤΟ από οποιαδήποτε ανάμειξη σε τομείς ζωτικού ρωσικού ενδιαφέροντος.
Πράγματι, οι ΗΠΑ αρνήθηκαν συνεργασία με τη Ρωσία. «Οι Ρώσοι εθνικιστές θα μπορούσαν εύλογα να αναρωτηθούν: Εφόσον η συμφωνία ΝΑΤΟ-Ρωσίας δίνει στη Μόσχα λίγο ή καθόλου λόγο στον δικό της τομέα συμφερόντων, γιατί να επιτρέψει η Μόσχα στις ΗΠΑ να έχουν λόγο σε περιοχές που συνορεύουν με τη Ρωσία και στη σφαίρα επιρροής της;» έγραφε το 1997 ο Αμερικανός ειδικός.
Θα δημιουργηθούν εντάσεις στην Ανατολική Ευρώπη από το πουθενά
Για τον Σβένινγκερ, το χειρότερο ήταν ότι η επέκταση του ΝΑΤΟ απειλεί να δημιουργήσει εντάσεις και συγκρούσεις στην καρδιά της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που διαφορετικά δεν θα υπήρχαν.
«Για παράδειγμα, η επέκταση επαναφέρει στο γεωπολιτικό παιχνίδι τα περισσότερα από τα κράτη που πρόκειται να αποκλειστούν από τον πρώτο γύρο της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ, καθιστώντας τα και πάλι πιθανά αντικείμενα του ανανεωμένου ανταγωνισμού Ανατολής-Δύσης».
Στην πραγματικότητα, το μόνο έκανε το NATO ήταν να μετατοπίσει την διαιρετική γραμμή που χαράκτησε στη Γιάλτα πιο ανατολικά
«Η κυβέρνηση Κλίντον δικαιολογεί τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ εν μέρει ως μια προσπάθεια να αποφευχθεί ένα νέο κενό ασφαλείας στην Κεντρική Ευρώπη, αλλά παρόλο που απομακρύνει ορισμένες χώρες από τον ανταγωνισμό Ανατολής-Δύσης, απλώς αυξάνει την πιθανή ένταση του ανταγωνισμού έναντι άλλων, όπως τα κράτη της Βαλτικής και Ουκρανία.
Θα καλλιεργήσει αντι-ρωσική φρενίτιδα στου ανατολικοευρωπαίους
Ο Σβένιγκερ ήταν πεπεισμένος πως συμφιλίωση σημαίνει αντιμετώπιση των φόβων τόσο των Ρώσων όσο και των ανατολικοευρωπαίων. Με τον ίδιο τρόπο δηλαδή που η Ουάσιγκτον θέλει να πείσει τους Ρώσους ότι κάνουν λάθος να ανησυχούν για το ΝΑΤΟ θα έπρεπε να καθησυχάζουν το ίδιο και τους άλλους ανατολικοευρωπαίους.
Οι ΗΠΑ όμως, για τον ίδιο, έστελναν το λάθος μήνυμα τόσο στη Ρωσία όσο και στα πρώην μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας. «Αντί να τους προκαλούν ανησυχίες, οι ΗΠΑ θα έπρεπε να λένε στους Πολωνούς και στου Τσέχους, ότι με βάση τα συμφέροντά τους πρέπει να βοηθήσουν να εγκαθιδρυθεί δημοκρατία στη Ρωσία και να τη φέρουν πιο κοντά στη Δύση, όπως έκανε η Γαλλία με τη Γερμανία μια γενιά πριν. Ωστόσο, ωθώντας προς την επέκταση του ΝΑΤΟ η Ουάσινγκτον προτείνει στους Ανατολικοευρωπαίους ότι μπορούν να αποφύγουν αυτή τη δύσκολη, αλλά αναγκαία ιστορική διαδικασία βρίσκοντας καταφύγιο υπό μια στρατιωτική ομπρέλα, που δεν έχουν ανάγκη».
«Η επέκταση του ΝΑΤΟ στην πραγματικότητα λειτουργεί εναντίον της συμφιλίωσης δημιουργώντας ενδεχόμενες ανησυχητικές διαιρέσεις στην Ευρώπη. Η αμερικανική κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η επέκταση θα εξαφανίσει τις παλιές διαιρετικές γραμμές που προέκυψαν μετά τη Γιάλτα. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, το μόνο που κάνει είναι να μετατοπίζει απλά τη διαιρετική γραμμή πιο ανατολικά».
Μια συμμαχία που επικεντρώνεται στον εκσυγχρονισμό των στρατευμάτων της Κεντρικής Ευρώπης και στην απόκρουση των ρωσικών καταγγελιών για την επέκταση του ΝΑΤΟ δεν θα λύσει προβλήματα όπως η εμπέδωση της δημοκρατίας ή η επίλυση συγκρούσεων στα Βαλκάνια ακόμα και των ελληνοτουρκικών.
Πράγματι σήμερα όλες οι φιλοδυτικές ελίτ των ανατολικοευρωπαϊκών χωρών έχουν πείσει τη μεγαλύτερη μερίδα του κόσμου ότι η Ρωσία ήταν ανέκαθεν επιθετική, αλλά στην πραγματικότητα ήταν η Δύση που δημιουργούσε διλήμματα ασφαλείας στη Ρωσία.
Η Ρωσία θα στραφεί σε Κίνα, Ινδία, Ιράν
Η επέκταση του ΝΑΤΟ θα μετέτρεπε τη Ρωσία από έναν πιθανό ενεργό εταίρο με τις ΗΠΑ στην αντιμετώπιση της Κίνας και των «επικίνδυνων» κρατών όπως το Ιράν και το Ιράκ σε έναν πιθανό ηγέτη ενός συνασπισμού που αντιτίθεται στην ηγεμονία των ΗΠΑ που περιλαμβάνει τόσο το Ιράν όσο και την Κίνα.
«Ως αποτέλεσμα της επέκτασης του ΝΑΤΟ, η Μόσχα έχει πλέον ελάχιστα ή καθόλου κίνητρα να λάβει υπόψη τις ανησυχίες της Δύσης στην ανάπτυξη των σχέσεών της με το Ιράν ή το Ιράκ ή με την Κίνα ή την Ινδία».
«Πράγματι, η επέκταση των δεσμών του με αυτές τις χώρες μπορεί να είναι το κλειδί για την εξισορρόπηση της ισχύος του ΝΑΤΟ στο μέλλον, έτσι ώστε να μην χρειαστεί ποτέ ξανά να διαπραγματευτεί από θέση αδυναμίας».
Σήμερα, όπως είχε προβλέψει ο ειδικός πράγματι η Ρωσία έχει βελτιώσει εντυπωσιακά τις σχέσεις της με Κίνα, Ιράν, Ινδία και Βόρεια Κορέα, και ειδικά σε στρατιωτικό επίπεδο
Οι ανατολικοευρωπαίοι θα δίνουν χρήματα για όπλα
Ο Σβένινγκερ είχε προειδοποιήσει ότι τα νέα μέλη του ΝΑΤΟ της Κεντρικής Ευρώπης, δεν είναι σε θέση να αυξήσουν τις στρατιωτικές τους δαπάνες, ενώ ο ζήλος τους για ένταξη στο ΝΑΤΟ –που υποδαυλίζεται από τη Δύση- θα αποβεί επιζήμιος για την κάλυψη άλλων αναγκών οικονομικού εκσυγχρονισμού των κρατών τους.
«Το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα έχουν προειδοποιήσει οι κεντροευρωπαίοι να μην ξοδεύουν υπερβολικά σε δυτικά όπλα, για να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, ωστόσο το σχέδιο της κυβέρνησης Κλίντον για επέκταση του ΝΑΤΟ έρχεται σε άμεση αντίθεση με αυτή τη σοφή συμβουλή».
Πράγματι τα επίπεδα φτώχειας σήμερα, εν έτη 2024, στην ανατολική Ευρώπη βρίσκονται στα ύψη. Παρόλα αυτά η Ρουμανία απαλλοτριώνει γη για να κατασκευάσει τη μεγαλύτερη βάση του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη και οι χώρες της βαλτικής αυξάνουν τις αμυντικές δαπάνες τους.
Θα κοστίσει πολλά χρήματα η επέκταση
Ο εμπειρογνώμονας είχε εκτιμήσει ότι η εστίαση στο ΝΑΤΟ, με την έμφαση στον στρατιωτικό εκσυγχρονισμό, μπορεί να αποσπάσει την προσοχή και τους πόρους μακριά από άλλες πιο σημαντικές διαστάσεις του οικονομικού εκσυγχρονισμού. Η επέκταση του ΝΑΤΟ δεν θα είναι φθηνή. Κατά συνέπεια, τα επίδοξα μέλη του ΝΑΤΟ μπορεί να αναγκαστούν να μειώσουν τις νέες κοινωνικές και βιομηχανικές επενδύσεις».
Πράγματι έκθεση του 2021 του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών μελετών (CSIS) η συντήρηση στρατευμάτων το NATO μόνο στην Ουκρανία για να νικηθούν οι ρωσόφωνοι στην ανατολική Ουκρανία θα κόστιζε έως 480 δισ. ευρώ!
