Η επίθεση του Ιράν κατά του Ισραήλ προκάλεσε παγκόσμιο ντόμινο αντιδράσεων, αλλά παράλληλα κατέγραψε και μία αξιοσημείωτη «ηχηρή» σιωπή και απουσία θέσης από την Αγκυρα (φωτογραφία, επάνω, από το Reuters/Umit Bektas).
Η Τουρκία, η οποία επί χρόνια επιδιώκει να παίξει έναν κρίσιμο ρόλο στις γεωπολιτικές εξελίξεις της Μέσης Ανατολής, φαίνεται να κρατά μια απόσταση τώρα σε αυτό το κρίσιμο ζήτημα, όπως και μετά την 7η Οκτωβρίου (που διήρκησε λίγες ημέρες, βέβαια).
Η αποφυγή οποιασδήποτε έκδηλης τοποθέτησης ή καταδίκης του Ιράν από την τουρκική κυβέρνηση αντανακλά μια περίπλοκη διπλωματική στρατηγική, η οποία καθορίζεται από το συμφέρον.
Σε διεθνείς συγκρούσεις και πολέμους, η σιωπή μιας χώρας μπορεί να εκληφθεί ως πολιτική στάση και να επιφέρει μακροχρόνιες συνέπειες. Στην περίπτωση της ιρανικής επίθεσης στο Ισραήλ, η σιωπή της Τουρκίας μπορεί να ερμηνευτεί ποικιλοτρόπως.
Τρεις παράγοντες
Γεωπολιτικοί Παράγοντες: Η Τουρκία βρίσκεται μπροστά σε δίλημμα ως χώρα της Μέσης Ανατολής. Εχει σύνορα με το Ιράν και ζωτικά συμφέροντα με τις ΗΠΑ. Η σιωπή της μπορεί ν’ αποτελεί προσπάθεια να διατηρηθεί ισορροπία μεταξύ αυτών των δύο πόλων.
Ιστορικές Σχέσεις: Η Τουρκία έχει ιστορικές σχέσεις με το Ιράν και το Ισραήλ. Η σιωπή της μπορεί ν’ αντανακλά την προσπάθεια να μην προκαλέσει διαμάχες ή να διατηρήσει τις διπλωματικές σχέσεις με τις δύο χώρες.
Εσωτερική Πολιτική: Η εσωτερική λαϊκή πίεση για υπεράσπιση των μουσουλμάνων σ’ αυτή τη διένεξη παίζει ζωτικό πολιτικό ρόλο για τον Ερντογάν. Ενα εξωτερικό δίλημμα επηρεάζει τις προτεραιότητες της κυβέρνησης.
Η σιωπή αυτή, πάντως, όποιος κι αν είναι ο λόγος, δεν πέρασε απαρατήρητη στο εσωτερικό της χώρας. Η τουρκική αντιπολίτευση πιέζει για δράση, οι τούρκοι δημοσιογράφοι και οι πολιτικοί αναλυτές αναζήτησαν αμέσως εξηγήσεις για τις επιλογές της τουρκικής κυβέρνησης.
Οζγκιούρ Οζέλ: «Η Τουρκία πρέπει να ηγηθεί προσπάθειας…»
Στην κρίσιμη στιγμή για τη Μέση Ανατολή, η πρώτη αντίδραση σε πολιτικό επίπεδο προήλθε από την αξιωματική αντιπολίτευση της Τουρκίας. Ο Οζγκιούρ Οζέλ, αρχηγός του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος CHP, εξέφρασε «μεγάλη ανησυχία» για την κλιμάκωση της βίας, τονίζοντας την ανάγκη για μια τουρκική πρωτοβουλία στις προσπάθειες αποκλιμάκωσης.
«Παρακολουθούμε με μεγάλη ανησυχία», δήλωσε ο Οζέλ, καλώντας την κυβέρνηση να διαδραματίσει ενεργό και καθοριστικό ρόλο στην επίλυση αυτής της κρίσης.
Αχμέτ Νταβούτογλου: Ξύπνα Αγκυρα, ξύπνα!
Ο πρώην πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας και αρχηγός σήμερα του μικρού ισλαμικού κόμματος του Μέλλοντος, Αχμέτ Νταβούτογλου, προσπαθεί ν’ αφυπνίσει την κυβέρνηση Ερντογάν. Εκφράζει έντονες ανησυχίες για τη στάση της Αγκυρας απέναντι στη νέα κρίση, κατηγορώντας την για παθητικότητα και προσπάθεια να μην ενοχληθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες.
«Ξύπνα Αγκυρα, ξύπνα», ήταν το μήνυμά του στο Χ, το οποίο αντηχεί ως έκκληση για δράση και αλλαγή προσέγγισης, σε μια στιγμή που η Μέση Ανατολή φαίνεται να βράζει.
Ο Νταβούτογλου σχολιάζει ότι ενώ χθες όλες οι πρωτεύουσες του κόσμου βρίσκονταν στο πόδι, μόνο η Αγκυρα έμενε «σιωπηλή και έρημη». Σύμφωνα με την εμπειρία του, δύο τινά συμβαίνουν και δεν υπάρχει επίσημη δήλωση από την Αγκυρα:
Οι αρμόδιοι θεσμοί ετοίμασαν ανακοίνωση, αλλά δεν εγκρίθηκε από τον πρόεδρο Ερντογάν.
Θέλουν ν’ αποφευχθεί μια ανακοίνωση που θα ενοχλήσει την Ουάσιγκτον πριν την επίσκεψη, η οποία πλησιάζει, του τούρκου προέδρου στις ΗΠΑ.
«Δεν υπάρχει εξήγηση»
«Ούτε κατά τη διάρκεια της νύχτας, ούτε και μέχρι στιγμής (χθες Κυριακή το βράδυ) έχει γίνει μια ανακοίνωση ή έστω μια σύσκεψη. Δεν υπάρχει εξήγηση γι’ αυτό», υπογράμμισε ο Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος χθες το βράδυ σε παρουσία του σε τηλεοπτική εκπομπή ζήτησε από την κυβέρνηση να στήσει «τραπέζι κρίσης», να επικοινωνήσει με τους Αμερικανούς και να ζητήσει άμεση κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, υποστηρίζοντας πως όσο υπάρχει ένταση εκεί αυτή θα κλιμακώνεται στην περιοχή.
Κάλεσε επίσης την τουρκική κυβέρνηση να ζητήσει από τους Αμερικανούς να μην χρησιμοποιήσουν τη βάση του Ιντζιρλίκ για τις ανάγκες του πολέμου, και πρότεινε στον ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν να ξεκινήσει άμεσα περιοδεία στις χώρες της περιοχής.
Μεχμέτ Περιντσέκ: Δεν πρόκειται να σταθεί κυβέρνηση στην Τουρκία για πάνω από 5 ημέρες, αν δεν υποστηρίξει το Ιράν
Η πίεση είναι τεράστια για την τουρκική κυβέρνηση. Ο Μεχμέτ Περιντσέκ, μέλος του εθνικιστικού Κόμματος Πατρίδας, τοποθετείται δυναμικά κι επισημαίνει την ανάγκη για αποσαφήνιση της θέσης της Τουρκίας.
«Η χώρα βρίσκεται σε μια δοκιμασία. Δεν είναι δυνατόν όσοι δεν μπορούν να περάσουν αυτό το τεστ να είναι επικεφαλής αυτής της χώρας για 4 ή 5 χρόνια», δήλωσε σε εκπομπή στο φιλο-κυβερνητικό/εθνικιστικό Ουλουσάλ TV, και υπογράμμισε ότι καμία τουρκική κυβέρνηση δεν πρόκειται να σταθεί πάνω από 5 ημέρες στην εξουσία, αν υποστηρίξει ενδεχόμενες ισραηλινές επιθέσεις κατά του Ιράν.
«Η Τουρκία δεν μένει έξω από αυτή τη σύγκρουση… Ανεξάρτητα από το ποιον θα βάλετε επικεφαλής της Τουρκίας, μια κυβέρνηση που θα υποστηρίξει τις επιθέσεις του Ισραήλ κατά του Ιράν δεν μπορεί να κυβερνήσει την Τουρκία ούτε για 5 ημέρες… Είναι πολύ ξεκάθαρο».
Κόμμα Πατρίδας: Να κλείσουν τα σύνορα με το Ιράν
Το μικρό Κόμμα Πατρίδας, γνωστό για τις εθνικιστικές του θέσεις, κατέθεσε κι αυτό με τη σειρά του μια ριζοσπαστική πρόταση που αναζωπυρώνει τον δημόσιο διάλογο για την εθνική ασφάλεια και τη μεταναστευτική πολιτική. Φωνές στο κόμμα ζητούν το κλείσιμο των συνόρων με το Ιράν και παράλληλα την κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης.
Τουρκέρ Ερτούρκ: Η Τουρκία μπορεί να δεχτεί αντίποινα
Ο απόστρατος αρχιπλοίαρχος Τουρκέρ Ερτούρκ εκφράζει, από την άλλη, σοβαρές ανησυχίες για την ασφάλεια της Τουρκίας ενόψει των πρόσφατων εξελίξεων στην περιοχή. Μιλώντας στη Σοζτζού TV, ο Ερτούρκ επισημαίνει την κρισιμότητα της κατάστασης προτείνοντας το κλείσιμο των κρίσιμων στρατιωτικών εγκαταστάσεων στην Τουρκία, όπως της αεροπορικής βάσης Ιντζιρλίκ και του ραντάρ Κιουρετζίκ, προκειμένου να προστατευτεί η χώρα από ενδεχόμενα αντίποινα σε περίπτωση στρατιωτικής κλιμάκωσης.
Η πρόταση αυτή ασκεί πίεση την κυβέρνηση για άμεση αντίδραση και επαναπροσδιορισμό της στρατηγικής ασφάλειας της Τουρκίας, η οποία καθίσταται ευάλωτη καθώς οι εντάσεις στην περιοχή εντείνονται.
«Τί πρέπει να κάνει τώρα η Τουρκία; Να πει ΣΤΟΠ στο Ιντζιρλίκ και το Κιουρετζίκ. Το Ιντζιρλίκ δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί, να κλείσει για πτήσεις. Δεν είναι βάση του ΝΑΤΟ. Το ραντάρ Κιουρετζίκ πρέπει να κλείσει αμέσως.
Η Τουρκία πρέπει ν’ αντιδράσει αμέσως, διότι αυτό καθιστά και την Τουρκία στόχο σε περίπτωση κλιμάκωσης του πολέμου ή κλιμάκωσης της επιχείρησης».
Ο Τουρκέρ Ερτούρκ υποστηρίζει επίσης ότι τα UAV/UCAVs, που χρησιμοποίησε το Ιράν, χρησίμευσαν για να λάβει πληροφορίες, που θα χρησιμοποιηθούν αργότερα για βαλλιστικούς πυραύλους.
«Στόχος των UAV/UCAVs ήταν να λάβουν πληροφορίες για να τις χρησιμοποιήσουν αργότερα για τους βαλλιστικούς πυραύλους, αν τους εκτοξεύσουν», είπε.
Αχμέτ Γιαβούζ: Το Ιράν δεν θα συνεχίσει
Ο Αχμέτ Γιαβούζ, αναλυτής στρατηγικής και ασφάλειας στην αντιπολιτευόμενη Σοζτζού TV, εκφράζει προβληματισμούς για τις επόμενες κινήσεις του Ιράν. Ο Γιαβούζ εκτιμά ότι το Ιράν, παρά την εμφανή αποφασιστικότητα των ενεργειών του, δεν θα καταφέρει να συνεχίσει την επιχειρησιακή του δράση για μεγάλο διάστημα.
Στο μεταξύ, σημειώνει ότι αυτή η περίοδος αυξημένης προσοχής μπορεί ν’ αξιοποιηθεί από το Ιράν για να πραγματοποιήσει επιθέσεις εναντίον ισραηλινών στόχων παγκοσμίως.
«Απίθανο το Ιράν να είναι σε θέση να διατηρήσει αυτή την επιχείρηση για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Κι ενώ όλη η προσοχή έχει στραφεί εδώ, μπορεί να πραγματοποιήσει μια ενέργεια εναντίον ενός ισραηλινού στόχου οπουδήποτε στον κόσμο», είπε.
Ταλχά Κιοσέ: Το Ιράν ενισχύει το Ισραήλ
Η εκτίμηση του προέδρου της Ακαδημίας της MIT, Ταλχά Κιοσέ, αφήνει σαφείς υπαινιγμούς για τις συνέπειες αυτής της επίθεσης στο διπλωματικό ταμπλό της Μέσης Ανατολής.
Σύμφωνα με τον Κιοσέ, η επίθεση αυτή μπορεί να ενισχύει τον ισραηλινό πρωθυπουργό Νετανιάχου, προσδίδοντας μια ακόμη διάσταση στην ήδη τεταμένη γεωπολιτική κατάσταση.
Ο Κιοσέ υπογραμμίζει επίσης την κρισιμότητα της στάσης που θα τηρήσει η Ουάσιγκτον, καθώς και τις ευρύτερες επιπτώσεις της στρατηγικής κλιμάκωσης της σύγκρουσης.
«Μετά τις 7 Οκτωβρίου, υπήρχε η πιθανότητα μιας ευρείας περιφερειακής σύγκρουσης και δομικής ρήξης στη Μέση Ανατολή. Το γεγονός ότι η σύγκρουση στην περιοχή άρχισε να μετατοπίζεται από proxies σε βασικούς παράγοντες μετέφερε τη σύγκρουση στο επόμενο επίπεδο.
»Από εδώ και πέρα, όλοι οι φορείς της περιοχής έχουν περισσότερες ευθύνες. Η στάση της Ουάσιγκτον θα είναι αποφασιστική. Η κατάσταση θα γίνει πολύ πιο περίπλοκη εάν η κυβέρνηση Μπάιντεν παρασυρθεί ανεξέλεγκτα σε σύγκρουση αντί να συγκρατήσει τον Νετανιάχου.
»Δυστυχώς, η στρατηγική κλιμάκωσης προχωρά προς το παρόν όπως σχεδίαζε ο Νετανιάχου. Η κυβέρνηση Μπάιντεν φαίνεται να έχει φτάσει στη γραμμή που θέλει ο Νετανιάχου. Ακολουθούν και άλλοι ‘ηθοποιοί’ της Δύσης. Υπάρχουν ακόμη βήματα που μπορούν να γίνουν για ν’ αποφευχθεί η βύθιση της περιοχής σε πλήρες χάος».
Χουσείν Μπαγτζί: Νέο είδος πολέμου από το Ιράν
Ο καθηγητής πανεπιστημίου, Χουσείν Μπαγτζί, υπογραμμίζει το νέο είδος πολέμου που φέρνει το Ιράν στον κόσμο με τη χρήση μόνο μη επανδρωμένων αεροσκαφών, χωρίς απώλειες.
Ο Μπαγτζί επισημαίνει ότι από τις 7 Οκτωβρίου, ένα «τζίνι» έχει βγει από το μπουκάλι, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή στις συγκρούσεις της Μέσης Ανατολής, όπου οι παραδοσιακές μορφές πολεμικής δράσης δίνουν τη θέση τους σε προηγμένες τεχνολογίες, όπως τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Η έμφαση του Ιράν σ’ αυτό το νέο είδος πολέμου φέρνει τη σύγκρουση σε ένα καινούργιο, τεχνολογικά πιο προηγμένο επίπεδο.
«Το τζίνι έχει βγει από το μπουκάλι στη Μέση Ανατολή από τις 7 Οκτωβρίου. Το αν θα υπάρξει πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Ιράν είναι μια άλλη συζήτηση. Αυτό που βιώνουμε στη Μέση Ανατολή είναι μια διαδικασία κατά την οποία εισάγεται μια νέα πολεμική τεχνολογία. Αναπτύσσονται και επιχειρούν μη επανδρωμένα αεροσκάφη, όχι στρατοί, αλλά μια νέα τεχνολογία που μπορεί να βλάψει το έδαφος μιας άλλης χώρας».
Ο τούρκος καθηγητής επισημαίνει επίσης ότι «επειδή οι Ιρανοί δεν είναι Αραβες, ως αποτέλεσμα βιώνουμε μια διαδικασία που οδηγεί σε μια σύγκρουση μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, δηλ. μεταξύ δύο μη αραβικών κρατών».
Χιλμί Ντεμίρ: Το Ιράν πρωταγωνιστής στον αντιδυτικό αγώνα
Ο Χιλμί Ντεμίρ από το Ινστιτούτο Μελετών Μέσης Ανατολής και Κεντρικής Ασίας (TEPAV OAS) διατυπώνει μια ενδιαφέρουσα άποψη για τη στρατηγική του Ιράν και το αποτέλεσμα που είχε η επίθεσή του: Κατάφερε ν’ αναδειχθεί ως ο πρωταγωνιστής στον αντιδυτικό αγώνα. Η επιλογή αυτή, όπως αναφέρει, δεν ήταν τυχαία αλλά μια αναγκαιότητα που προέκυψε από την εσωτερική αποδυνάμωση του σιιτικού θεοπολιτικού συστήματος.
«Η πρόθεση του Ιράν ήταν να κάνει τον κόσμο να πει, όπως το είπε, ότι έχει αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στον αντιδυτικό αγώνα. Επιπλέον, η σιιτική θεο-πολιτική ήταν έτοιμη να τελειώσει, και το καθεστώς των μουλάδων πέθαινε εσωτερικά, άρα η έξοδος του Ιράν από αυτήν την κατάσταση του έδωσε νέα ζωή» σημείωσε.
Ο Ερντογάν δεν έχει πει ακόμη την τελευταία λέξη
Προς το παρόν, η Αγκυρα κρατά «αμέτοχη» στάση, αλλά δεν σημαίνει κι ότι θα την τηρήσει… Και στις 7 Οκτώβρη απέφυγε να πάρει αμέσως θέση γιατί δεν ήθελε να «σπάσει τα αυγά» ούτε με το Ισραήλ, πάνω που τα έβρισκε μαζί του, ούτε με τους παλαιστίνιους-αδελφούς. Στο τέλος όμως «λύγισε» μπροστά στην εσωτερική λαϊκή πίεση, που τον ανάγκασε να ταχθεί με τη Χαμάς.
Το ίδιο προβλέπεται ότι θα συμβεί και τώρα. Ο τούρκος πρόεδρος αφήνει προς το παρόν τους διπλωμάτες του να τηρούν τις «ίσες αποστάσεις», αλλά μετά ενδεχομένως να πάρει τη θέση που θέλει ο λαός του…
Εκείνος θα πει την τελευταία λέξη, όπως πάντα, στην εξωτερική πολιτική. Το ερώτημα βέβαια είναι… Θα την πει πριν ή μετά την επίσκεψη στον Λευκό Οίκο; Αυτό θα φανεί από την απάντηση του Ισραήλ στο Ιράν (οπότε θα του το κάνει πιο… εύκολο), καθώς και από την ένταση των εσωτερικών πιέσεων μέχρι τις 9 Μαΐου.
Πηγή: sigmalive.com
